Еліміздің әкімшілік-аумақтық құрылысы туралы заңына сәйкес, мұндай жағдайда шаһардан аудандар құрылуы керек. Осыған орай жыл басында қаланың дамуының жаңа Бас жоспары әзірленіп, екі аудан құру қолға алынған болатын. Міне, осы бастама жыл соңында жоспарлы межесіне жеткендей. Алайда қалаға қосылатын аудан тұрғындарын қандай мәселелер мазалауда?
Жалпы, Бас жоспарға сәйкес, Тараз қаласына Жамбыл мен Байзақ аудандарынан 12,9 мың гектарды құрайтын, 45 701 халқы бар 14 елді мекен мен 2 саяжай қосылады деп көзделген. Нәтижесінде, тараздықтардың саны 479 мың тұрғыннан асады деп күтілуде. Әрине, бұл жергілікті басқаруды оңтайлы еткенімен, ауыл халқының шешілмей жүрген мәселелерін қос бүйірге әкеп тіреуде. Осы ретте ауыл тұрғындарын не алаңдататынына құлақ түрген едік.
Байзақ ауданына қарасты Қызылжұлдыз ауылында жол мәселесі жанға батып тұр. Сондай-ақ тұрғындардың айтуынша, көше жарықтандыруы мен мәдениет үйі жаңғыртуды қажет етеді екен. Нақтырақ айтсақ, 3 көше бұрылысына орташа жөндеу, 16 көшеге жарық шамдарын орнату және ауылдық клуб ғимаратын күрделі жөндеуден өткізу кезек күттірмейтін мәселе болып тұр. Тараз қаласының әкімі Бақытжан Орынбеков аталған түйткілдер шаһар басшылығының жіті назарында тұрғанын айтады.
– Жасыратыны жоқ, облыс орталығына кіретін ауылдарда түйіні тарқамаған түйткіл көп. Оларды шешу бағытында алдын ала жоспар әзірленіп, зерделеу жұмыстары жүргізілуде. Елді мекендер қалаға қосылғаннан кейін ең бірінші инфрақұрылым мәселесі күн тәртібіне көтерілетінін түсініп отырмыз. Сол себепті ең алдымен ауылдардағы жолдардың жағдайын жақсарту, қоғамдық көлік санын көбейту, әлеуметтік нысандарды жаңғырту, спорт алаңшаларын салу сынды жұмыстарды қолға алмақпыз, – дейді қала әкімі.
Шаһар шекарасына шегенделетін елді мекеннің тағы бірі – Талас ауылы. Мұнда да жол жөндеу, қоғамдық көлік, ауызсу құбырын тарту, ауылдық клуб ғимаратын жаңғырту, көшелерді жарықтандыру және шағын футбол алаңшаларын салу өзекті мәселе болуда.
Ал Жамбыл ауданына қарасты Бектөбе және Қызылшарық ауыл тұрғындарын «бұған дейін басталған жобалар аяқсыз қалмай ма?» деген сауал алаңдатуда.
– Біз бұған дейін аудан және ауыл әкімдерімен бірнеше рет жүздестік. Түйінді түйткілдердің түйінін тарқату жолдарын жан-жақты қарастырдық. Бұған дейін округ әкімдері тарапынан ауылдарды көркейту бағытында түрлі жобалар жанданғанынан хабардармын. Бұдан бөлек, алда тұрған жоспарлар да бар. Біздің міндетіміз – осы жобаларды орта жолда қалдырмай, аяғына дейін жеткізу. Ауылдар облыс орталығына кіргеннен кейін ондағы тұрғындардың да тұрмысы соған сай болуы керек. Сондықтан алдағы уақытта осы ауылдарды көркейту жолында күш саламыз, – дейді Бақытжан Әмірбекұлы.
Негізі, қазір Бектөбе ауылында 36, Қызылшарық елді мекенінде 7 көше жөндеуді қажет етуде. Сондай-ақ ауызсу құбырын жүргізу, 5 көшені жарықтандыру, электр желісі мен қосалқы стансаны жөндеу, мәдениет үйлерінің материалдық-техникалық базасын жақсарту жұмыстары күн тәртібінде тұр.
Көне шаһар құрамына енетін елді мекендердің қатарында Жамбыл ауданына қарасты Жамбыл ауылдық округі де бар. Бүгінде тұрғындарының саны 5 605 адамды құрайтын округке Шайқорық, Танты, Қоңыртөбе ауылдары мен Шайқорық стансасы кіреді. Бұл елді мекендерде де күрмеуі қиын мәселелер аз емес. Алайда қала әкімі олардың бәрінің түйінін тарқатуға күш салатындықтарын айтуда.
– Көне шаһарды көркейту бағытында атқарылған ілкімді істер аз емес. Енді қаланың көкжиегі бұрынғыдан да кеңейіп, жаңа елді мекендердің қосылуы жауапкершілік жүгін одан әрі арттыра түсуде. Осы мақсатта әуелі ауылдардан облыс орталығына қатынайтын қоғамдық көліктердің санын арттыруға басымдық берудеміз. Осыған орай 2025 жылдың алғашқы жұмыс күнінен бастап елді мекендердің аумағына кіретін автобустардың бағыттарына қосымша өзгерістер енгізіліп, олардың саны көбейеді. Ауылдардағы зираттардың қоршауына байланысты да мәселе бар. Бұл бағытта да жоспар бекітілді. Келер жылдан бастап елді мекендердегі зираттардың қоршау жұмыстарын қолға аламыз.
Жер кезегіне байланысты да бірқатар сұрақ туындап отыр. Бұл ретте ұзақ жылдан бері жер кезегінде тұрған азаматтардың құқығы бұзылмайтындығын айтқым келеді. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы мақсатында бірнеше соттық жерді иеленіп отырған азаматтар аз емес. Аталған азаматтардың тұрғын үйлері қала шекарасына өткеннен кейін де олар жердің нысаналы мақсатын үй салу үшін немесе бұрынғыдай жер телімін пайдалануды жалғастыра алады. Ол үшін құзырлы органдарға арнайы хат жолданған. Сондықтан «қалаға қосылғаннан кейін жерімізді мемлекет қайтарып алады» деп қорқатын еш негіз жоқ, – дейді қала әкімі.
Әрине, бұл – жанға жылу беретін ақпар. Алайда қалаға қосылуы тиіс ауыл тұрғындарын алаңдатып отырған өзге де өзекті мәселелер аз емес. Оның бірі 10,5 мың тұрғын тұратын Жалпақтөбе ауылындағы ағайын «қалаға қосылғаннан кейін қызметте жаппай қысқарту жүрмей ма?» деген үреймен отыр.
– Қазір көпшілікті «Қалаға қосылғаннан кейін жұмыссыз қалмаймыз ба, қысқартулар жүрмей ме?» деген түрлі ойлар мазалауда. Әрине, мұндай сауалдардың туындауы орынды. Алайда ешбір салада қысқарту болмайтынын ашық айтамын. Себебі қаладан екі аудан құрылғаннан кейін тиісінше екі бірдей әкімдік жасақталады. Онда жергілікті мамандармен қатар, сырттан келетін білікті кадрлар да қызметке тұруға мүмкіндік алады. Сол секілді білім саласында да осы оқу жылы аяқталғанша ешқандай өзгеріс болмайды. Ал келер оқу жылының қарсаңында сыныптар қала мектептеріне орайластырып заңмен белгіленген талаптарға сәйкес қайта құрылады. Алайда бұл педагогтар мен олардың сағат саны қысқарады деген сөз емес. Барлық қызметкер бұрынғыдай өз жұмыстарын жалғастыра береді. Дегенмен ауыл мұғалімдеріне төленетін 25 пайыздық қосымша үстемеақы қаңтар айынан бастап берілмейді. Бұл – заңда белгіленген норма. Сондықтан бұған түсіністік таныту қажет, – дейді Бақытжан Әмірбекұлы.
Жалпақтөбе ауылында бұдан бөлек, 18 көше жөндеуден өтпек. Жоба құны 247,6 млн теңгені құрап отыр. Бұл жұмыстар 2026 жылға жоспарланған. Сондай-ақ ауылға ауызсу құбыры жүргізілгенімен, 445 аула әлі күнге тіршілік нәрінің желісіне қосылмаған. Осы жұмыстар да алдағы уақытта мықтап қолға алынбақ. Бұдан бөлек, 50 көшеге жарық шамдары қойылады. Мұндағы жоба құны 760 млн теңгені құрайды. Әрине, барлық мәселе бір күнде шешіліп кетпесі анық. Алайда олқылықтардың орнын толтыру бағытында ауқымды жұмыстардың қолға алынғаны қуантады.
Осыдан он жыл бұрын Шөлдала, Құмшағал, Көлтоған, Қызылабад ауылдары қала шекарасына қосылғанда да сан сауалдар туындағаны жасырын емес. Алайда бір күнде қалалық болып шыға келген елді мекендердің қазір еңсесі тіктеліп келеді. Сондықтан шаһардан тағы екі аудан құрылатынына үрей емес үмітпен қарау керек.
Әзірге екі ауданның атауы «Әулиеата» және «Жібек жолы» деп ұсынылуда. Бұл ұсыныс республикалық ономастика комиссиясына жолданып отыр. Егер қолдау тапса, келер жылы шаһардан екі аудан құрылатыны анық. Ал ол аудандардың болашағы қандай болары – уақыт еншісінде.
Саятхан САТЫЛҒАН,
Жамбыл облысы