Яғни, аймақты адами әлеуеті жоғары өңірлердің қатарына жатқызуға болады. Дерекке сүйенсек, бүгінде аймақтағы 14 пен 35 жас аралығындағы бозбала мен бойжеткендердің саны жалпы өңір халқының 47,6 пайызын құрайды екен. Атап айтқанда, Жетісудағы жастардың жалпы үлесі – 190,3 мың адам шамасында. Оның ішінде 106,4 мың жас ауылдық жерлерде тіркелсе, қалғаны қалада тұрады дейді статистика.
Әрине, өңір тұрғындарының үлесіндегі жастардың басым болуының өзіндік артықшылығы болғанымен, бірқатар мәселенің де туындайтыны сөзсіз. Соның бірі – жастарды жұмыспен қамтудың жайы. Біз бұған дейін аймақтағы жұмыссыздықпен күрес туралы жазған едік, бұл жолы жастарды жұмыспен қамту бойынша қандай іс-шара атқарылды деген сауалға жауап іздемекпіз.
Жалпы, былтыр Жетісу облысының жұмыспен қамту органдарының қолдауымен 35 жасқа дейінгі 7 695 жас жұмысқа орналастырылған көрінеді. Солардың арасында қысқамерзімді кәсіптік оқытудан өтіп, жұмысқа тұрған, грант алып, кәсіп ашқан жастар да бар. Облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және Әлеуметтік бағдарламалар басқармасының мәліметіне сүйенсек, былтыр жастар арасынан қоғамдық жұмыстарға 1 322 адам, жастар практикасына 1 150 түлек, әлеуметтік жұмыс орындарына 125 жас, «Алғашқы жұмыс орны» бойынша 575 адам, «Ұрпақтар келісімшартымен» 31 адам жұмысқа тұрғызылған. Бұдан бөлек, грант алғандар да, «Бастау бизнес» жобасы бойынша кәсіпкерлік негіздеріне оқытылғандар да бар.
Мәселен, қысқамерзімді кәсіптік оқуға жіберілген облыстағы 318 жастың бірі – талдықорғандық Айгерім Төребаева. Бала күтімі демалысынан кейін Айгерім журналистік дипломын ысырып қойып, өзін басқа салада сынап көргісі келді. Сөйтіп, Талдықорған қаласының Мансап орталығы арқылы қысқамерзімді кәсіптік оқуға жолдама алып, «Ташенова» ЖК оқу орталығында кірпік өсірудің қыр-сырын меңгерді. Үш айлық курстың мерзімі аяқталған соң аталған шағын кәсіпкерлік нысанына жұмысқа қабылданды.
– Өзім көпбалалы анамын. Балаларым жас болғандықтан, солардың күтімімен біршама уақыт үйде отырдым. Кейін сұлулық әлеміне бет бұрып, жаңа кәсіп үйренсем деп жұмыспен қамту органына жүгіндім. Соның арқасында былтырғы жылдың тамыз айында оқыту курсынан өтіп, сертификатымды алдым. Маған жоғары білікті мамандар кірпік өсу ісін егжей-тегжейлі үйретті. Сұлулық салонында аз ғана уақыттың ішінде өзімнің жақсы маман екенімді көрсете алдым, қазір өзімнің тұрақты келушілерім бар. Кез келген уақытта адам өзі қалаған жаңа кәсіпті меңгере алады екен, оған ешқашан кеш емес. Соған көзім жетті. Осындай мүмкіндіктерге жол ашып отырған мемлекеттік бағдарламалардың бар болғаны қуантады, – дейді көпбалалы ана Айгерім Төребаева.
Ал облыстық Қоғамдық даму басқармасының мәліметіне қарағанда, былтыр жастарға арналған мемлекеттік бағдарламалар мен жобалар туралы ақпараттандыру бағытында өңірде өткізілген кездесулер мен түсіндіру жұмыстарына 3 мыңнан астам жас тартылған. Осы орайда түрлі грантқа қатысып, өз ісін ашуға талпынған жастар да аз емес. Мысалы, психолог және логопед-дефектолог мамандықтары бойынша жоғары білім алған Айым Сайлаубекова мамандығына сай жұмыс іздеп жүрген кезінде жастарға арналған гранттар бар екенін естіп-білген.
– Бір күні әлеуметтік желіден жастарға конкурс негізінде гранттар берілетіні туралы ақпаратты көзім шалды. Осы конкурсқа халыққа пайдасы тиетін жоба ұсынып, бақ сынап көрсем деген ой келді. Сөйтіп, ерекше білім беруді қажет ететін балаларға арналған коррекциялық орталық ашу жобасын ұсынып, 3 млн теңге грант ұтып алдым. Бірден Талдықорған қаласынан осындай орталық аштым. Орталыққа керек жабдықтардың бәрін гранттың қаржысына сатып алдым. Қазір орталықта бейімделген денешынықтыру, сенсорлық интеграция, логомассаж қызмет түрлері жасалып, логопед, дефектолог, психолог, нейропсихолог мамандар сабақ жүргізеді. Қазір орталықта 12 адам жұмыс істейді, – дейді «Сана» орталығының жетекшісі Айым Сайлаубекова.
Жалпы, былтыр жастар бастамаларын қолдау мақсатында «Тәуелсіздік ұрпақтары» гранты бойынша 3 млн теңгеден 10 грант берілген. Гранттар «Ғылым», «Мәдениет», «Ақпараттық технологиялар», «Бизнес», «Медиа» бағыттары бойынша ұсынылып, жастардың өз ісін ашуға жәрдем етті.
Осы ретте өңірде жастардың, әсіресе NEET санатындағы жастардың өмірден өз орындарын табуына қаншалықты көңіл бөлініп отыр деген сауал туады. Облыстық Қоғамдық даму басқармасының деректеріне сәйкес, былтырғы жылы жастарды маусымдық жұмыспен қамту мақсатындағы «Жасыл ел» еңбек жасақтарында 635 адам жұмыс атқарды. Жоба аясында барлық аудан-қалада «Экодесант», «Тазалық тыңшысы», «Жайқалсын жас терек», «Жасыл бақ – таза қала» атты акциялар ұйымдастырып, тазалық шаралары жүргізілді. Сонымен қатар 83 «Бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі» ұйымдастырылып, 4 081 адам тұрақты жұмысқа орналасты.
Бұған қоса, облыс мектептеріндегі әдеп-құқық жұмысы жөніндегі менторлар жоғары сынып оқушыларына мамандық таңдауға, алдағы үлкен өмірге дұрыс қадам жасауға жәрдемдесуде. Бұл да жастар саясатына өзінің оң ықпалын тигізіп отыр. Атап өтсек, бүгінде облыстағы менторлық жоба аясында 126 адам еңбек етеді. Олар балалар мен жасөспірімдердің құқықтары мен міндеттері, нашақорлық пен лудоманияның, суицидтің, буллинг пен кибербуллингтің, зорлық-зомбылықтың алдын алу, жыныстық қол сұғылмаушылықты қалыптастыру, салауатты өмір салты, мамандық таңдау және кәсіптік бағдарлау, креативті ойлау, қаржылық сауаттылық сияқты 9 бағытта жұмыс істейді.
Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,
Жетісу облысы