Әсіресе, білім беру мен денсаулық сақтау салаларындағы күрделі жөндеу жұмыстары мерзімінен кешіктіріліп, кейбір жобалар мүлде орындалмаған. Бұл жағдай оқу процесі мен медициналық қызмет сапасына кері әсерін тигізіп отыр. Облыс басшылығы қаржының тиімді жұмсалуын қатаң бақылауға алу қажеттігін ескертіп, жауапты органдарды жедел шаралар қабылдауға шақырды.
Облыстық Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының мәліметінше, жылдық жоспарға сәйкес Ақмола облысына қарасты аудандар мен қалалар өз кірістерін асыра орындап, кіріс деңгейі 5,9 миллиард теңгеден асып жығылған. Мұның ішінде аудандар мен қалалардың бюджеті 5 миллиард теңгеге жеткен. Дегенмен облыс аумағындағы аудандардың басым бөлігі жергілікті бюджет қоржынынан бөлінген қаражатты толықтай игере алмаған болып шықты. Түйткілді мәселе облыс әкімінің төрағалығымен өткен жиын барысында тағы бір мәрте көтерілді.
Өткен жыл басында 96 бірдей іргелі жобаны аяқтауға облыс бюджетінен 47 миллиард теңге толықтай бөлінген. Алайда жалпы сомасы 36,3 миллиард теңгенің 66 жобасын аяқтауға қаражат тапшы болып қалған. Мәселен, 2023 жылы 14,5 миллиард теңге қажет болғанда 1,6 миллиард теңге сомасына 30 жоба басталған. Басталған 178 жобаны аяқтауға 67 миллиард теңге қажет болып шықты. Өйткені тек соңғы үш жыл ішінде ғана 173 жобаға 77 миллиард теңгеге түзету жасалып, оның 40-ы қаржыландырылған.
Облыстық Экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының басшысы Алмагүл Шүгірмақова облыс бюджетінің бекітілгенін күтпей, көп жобаны аяқтауға жергілікті бюджеттен қаржы қарастыруға шақырды.
– Мүмкіндігінше жұмыстарды аяқтауға облыстық бюджеттің нақтылануын күтпей, өз бюджеттеріңізден қаражат іздеңіздер. Сонымен бірге өткен жылдың қорытынды нәтижелері бойынша облыстың мемлекеттік кірістеріне түсімді ұлғайту бойынша шаралар жоспарын жүзеге асыру өңір бюджетін қосымша 8 миллиард теңге түсіммен қамтамасыз етті. Оның ішінде еңбекті төлеу қорынан 4 миллиард теңге, яғни қақ жартысы болды. Дегенмен іс жүзінде білім беру және денсаулық сақтау саласына бөлінген қомақты қаражат игерілмей қалған, – дейді Алмагүл Шүгірмақова.
Басқарма басшысының дерегінше, әсіресе, облыс аумағында әлеуметтік сала – білім беру және денсаулық сақтау нысандарына күрделі жөндеу жүргізуге бөлінген қаражат іс жүзінде игерілмей қалған.
– Әлеуметтік сала нысандарының күрделі жөндеу жұмыстарында өрескел жағдайлар болғанына ерекше тоқталғым келеді. Күрделі жөндеу көлеміне құрылыс-монтаж жұмыстары кіреді. Тиісінше, ол облыс дамуының негізгі көрсеткіштеріне тікелей әсер етеді. Мәселен, былтыр білім беру нысандарына күрделі жөндеу жұмыстарын өткізу үшін 67 жобаға 7,3 миллиард теңге қаражат бөлінген. Бірақ іс жүзінде 60 жоба бойынша ғана жұмыстар аяқталды. Онымен қоса, оқу жылының басталуына тек 40 жоба бойынша ғана жөндеу жұмыстары дер кезінде аяқталды, – дейді Алмагүл Шүгірмақова.
Яғни, іс жүзінде қалған 20 жоба бойынша білім беру нысандарын жөндеу жұмыстары мерзімдері бұзыла отырып аяқталған. Атап айтқанда, Ақкөл, Атбасар, Біржан сал, Ерейментау, Жақсы, Астрахан, Бурабай, Егіндікөл, Жарқайың, Сандықтау, Целиноград, Шортанды аудандары мен Степногорск қалаларындағы білім беру нысандарында жұмыстардың уақытында аяқталмауы мектеп оқушыларының оқу процесіне елеулі кедергісін тигізген.
Сорақысы сол білім беру нысандарына жөндеу жүргізуге тиіс 7 жоба бойынша жұмыс мүлде орындалмаған болып шықты. Салдарынан 1 миллиард 348 миллион теңгеден астам қаражатты Ерейментау, Целиноград, Бұланды және Қорғалжын аудандары бюджетке кері қайтарылған.
Мамандар нысандарға жұмыстардың жүргізілмеуінің бірнеше себебін атады. Атап айтқанда, конкурс рәсімдерінің кеш өткізілуі, жұмыс кестесінен қалып қою, мердігердің келісімшарт міндеттемелерін орындамауы бағдарламалар әкімшісі, Білім басқармасы мен жергілікті жерлердегі әкімдердің тарапынан іске тиянақты бақылаудың болмағанын айғақтайды. Ал ең басты өкініштісі сол – бұл Ерейментау ауданындағы Ақмырза және Сілеті ауылдарында, Целиноград ауданына қарасты Ақмол және Қабанбай ауылдарында, Бұланды ауданындағы Никольское селосындағы мектептер мен Қорғалжын ауданына қарасты Қорғалжын ауылындағы балабақша балаларының жайлы білім алуына қолайлы жағдай туғыза алмауға әкеліп соққан. Салдарынан аталған жобаларды биыл аяқтау үшін өңір бюджетінен тағы да 1,4 триллион теңге қосымша қаражат іздеуге мәжбүрлік туындаған.
Түйткілді жағдай аймақтың денсаулық сақтау саласын да былыққа белшесінен батырған. Мәселен, былтыр өңірде 17 денсаулық сақтау нысанын күрделі жөндеуден өткізуге 2 миллиард теңге қаржы бөлінгенімен, оның тек оны бойынша жұмыстар толықтай аяқталған. Атбасар, Степногорск, Ақкөл, Аршалы, Қорғалжын және Шортанды аудандық ауруханалары бойынша жөндеу жұмыстары келесі жылға көшірілген. Ал Көкшетау қаласы көпбейінді ауруханасын күрделі жөндеуден өткізу жұмыстары толықтай орындалмаған болып шықты.
Жұмысты аяқтауға 5 ай мерзімді уақыт беріліп, 190 миллион теңге бөлінген. Оның ішінде 134 миллион теңгеден астамы бюджетке кері қайтарылған болып шықты. Мердігер ұйымның келісімшарт міндеттемелерін орындамауына байланысты қаражат кері қайтарылған. Қазан айындағы жұмыс кестесінен жұмыс көлемінің 17 пайызы ғана орындалғандықтан, қаражат бюджетке қайтарылған. Қазір аталған мәселе бойынша сот болып жатқандықтан, бұл өз кезегінде жөндеу жұмыстарының биыл да жүргізуге мүмкіндік бермейтінінен хабардар етеді. Бұл жерде де облыстық Денсаулық сақтау басқармасы тарапынан бақылаудың нашарлығы байқалады.
Облыс әкімі биыл қарастырылған бес денсаулық сақтау ұйымы нысанын жөндеуге бөлінген 1,9 миллиард теңгенің, сондай-ақ 32 білім беру нысандарын жөндеуге бөлінген 7,1 миллиард теңгенің де бақылаудың жоқтығынан ақшаның желге ұшуы қайталанбауы қажеттігін қатаң ескертіп, аудан және қала әкімдері мен облыстық басқарма басшыларына, тіпті күн сайын бақылауға алуды қадап тапсырды.
P.S.
Қалай бақылауға алса да, аталған қос саланың өзінде бұдан өзге де қордаланған мәселелер әлі де жетіп артылады. Бұл халыққа ең басты қажет салалар болғандықтан, түйткілді мәселеге құзырлы органдар мен жергілікті атқарушы биліктің сылбыр әрекетті қойып, тиісті жұмыстарды бақылауға алып, жауапкершілік жүгін сезінуі қажет деп санаймыз...
Абзал АЛПЫСБАЙҰЛЫ,
Ақмола облысы