Жақында ғана келген түбіртектегі коммуналдық төлемдердің сомасы сізді таңғалдырды ма? Бұның себебін біле алмай жатқан шығарсыз. Қазақстандағы тарифтер бір жыл ішінде 40%-ға дейін өсті әрі болашақта да қымбаттай береді. Неліктен баға сонша жоғары және оны қалай азайтуға болады? Бұл мақалада коммуналдық қызметтерге жұмсалатын шығындарды қалай қысқартуға болатынын және одан қалай үнемдеуге болатынын Krisha.kz сайтындағы материалға сүйене отырып түсіндіреміз, – деп хабарлайды Aikyn.kz сайты.
Тарифтердің өсуі
Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2024 жылдың қаңтарынан бастап Қазақстанда коммуналдық қызмет тарифі біраз көтерілді:
- Суық су – 43%
- Кәріз жүйесі – 26%
- Орталық жылыту – 23%
- Ыстық су – 26%
- Электр энергиясы – 19%
- Газ – 12%
- Қоқыс шығару – 10%
Бұл – орташа көрсеткіш. Кейбір өңірлерде тарифтер бұдан да жоғары өсті. Мысалы, Алматыда 2024 жылдың қыркүйегінен бері суық судың бағасы екі есеге жуық көтерілді:
- Су есептегіші бар тұрғындар үшін: 56,47-ден 73,92 теңгеге дейін (+30%).
- Су есептегіші жоқ тұрғындар үшін: 474,35-тен 1242 теңгеге дейін (+162%).
- Жеке үйлер үшін: 211–338 теңгеден 554–887 теңгеге дейін (+162%).
2025 жылдың ақпанында тағы да 30%-ға қымбаттайды деп отыр. Нәтижесінде көптеген тұрғын үшін коммуналдық төлемдер бір жыл ішінде 1,5-2 есеге дейін өсті.
Бағаның көтерілуі Қазақстанда 2029 жылға дейін жалғасатын «Тарифті инвестицияға айырбастау» бағдарламасымен байланысты.
Қалай үнемдеуге болады?
Коммуналдық төлемдерді азайтудың бірнеше жолы бар:
1. Қажетсіз қызметтерді өшіру
Сіз соңғы рет қашан «қалалық телефонды» пайдаландыңыз? Егер пәтеріңізде телефон аппараты болмаса, бұл сіздің оған төлем жасап отырмағаныңызды білдірмейді. Қалалық телефон нөміріне тіркелген болсаңыз, ай сайынғы абоненттік төлем есептеледі.
- Қалалық телефон үшін абоненттік төлем – 1200 теңге/ай.
- Ауылдық жерлерде – 669 теңге/ай.
Қалай ажыратуға болады?
- «Қазақтелеком» кеңсесіне барып, өтініш жазу керек (мұны тек пәтер иесі жасай алады).
- Құжаттар: жеке куәлік және пәтерге меншік ететін құқықты растайтын құжат.
- Онлайн түрде өшіру мүмкін емес, бірақ WhatsApp арқылы өтініш жіберуге болады: +7 708 0000 160.
Сонда үнемдейтініңіз: 1200 теңге/ай немесе 15 000 теңге/жыл.
Сонымен қатар радио нүктесін (радиоточка) де өшіруге болады.
- Абоненттік төлем – 445 теңге/ай (Алматыда).
- Соңғы үш жылда баға 195 теңгеден 445 теңгеге дейін көтерілді.
Қалай ажыратуға болады?
- Алматыда радиофикация орталығына (Әйтеке би, 91) барып, өтініш жазу қажет.
Сонда үнемдейтініңіз: 445 теңге/ай немесе 5340 теңге/жыл.
2. Түбіртектегі мәліметтерді тексеру
Көпшілік коммуналдық түбіртектерді тексермей төлейді. Бірақ коммуналдық компаниялар кейде есептеуде қателеседі. Сол себепті кейде сіз артық төлеп отыруыңыз мүмкін.
Енді не істеу керек?
- Есептегіштің көрсеткішін түбіртектегі мәліметтермен салыстырыңыз. Егер айырмашылық болса, оны түзетуге болады.
- Тек нақты тұтынған көлемге ғана төлеңіз.
3. Су есептегішін орнату
Су есептегіші жоқ тұрғындар үшін тарифтер өте жоғары. Есептегіш орнату – шығындарды қысқартудың тиімді жолы.
Мысалы, Алматыда 1 ақпаннан бастап су есептегіші жоқ тұрғындар үшін төлем – 3089 теңге (әрбір тіркелген адамға). Ал есептегіші барлар үшін – тек пайдаланылған көлемге байланысты (103 тг/м³).
Сонда үнемдейтініңіз: төлемдер 30–50%-ға азаяды.
Егер сізде есептегіш болса, бірақ төлем әлі де тіркелген адамдар санына байланысты есептелсе, онда есептегіштің мерзімі өтіп кеткен болуы мүмкін.
- Су есептегішін тексеру мерзімі – 4-6 жыл сайын.
- Тексеруді арнаулы лицензиясы бар компаниялар жүргізеді.
- Құны – 4500 теңгеден басталады.
4. Тіркелген адамдар санын тексеру
Кейбір коммуналдық қызметтер тіркелген тұрғындар санына қарай есептеледі, мысалы:
- Қоқыс шығару
- Газ (пәтерлерде)
- Су (есептегішсіз)
Қалай тексеруге болады?
- eGov.kz сайтының жеке кабинетіне немесе egovmobile қосымшасына кіріп, «Жылжымайтын мүлік» → «Тіркелген тұлғалар тізімін көрсету» бөлімінен қарауға болады.
Сонда үнемдейтініңіз:
- Қоқыс шығару тарифі (Алматы) – 718 теңге/адам.
- Егер пәтерде бір адам тұрса, бірақ үш адам тіркелген болса, артық тіркелген екі адамды шығару арқылы жылына 17 200 теңге үнемдеуге болады.
5. Электр энергиясы үшін тиімді тарифті таңдау
Кейбір қалаларда электр энергиясына дифференциалды тариф бар. Бұл тариф тіркелген адамдар санына қарай өзгереді.
Астана мысалы:
- 90 кВт·сағ дейін – 18,66 тг/кВт·сағ
- 90–180 кВт·сағ – 27,75 тг/кВт·сағ
- 180 кВт·сағ жоғары – 34,70 тг/кВт·сағ
Егер сіздің отбасыңыз үлкен болса немесе тұтыну минималды деңгейде болса, дифференциалды тариф тиімді.
Мысалы, бір айда есептегіш 445 кВт·сағ электр энергиясын көрсетсе:
Егер пәтерде үш адам тіркелген болса, төлем сомасы келесідей болады:
- 342 кВт·сағ үшін – 6381 теңге (минималды тариф бойынша);
- 103 кВт·сағ үшін – 2858 теңге (орташа тариф бойынша).
Барлығы: 9239 теңге.
Егер пәтерде тек бір адам тіркелген болса:
- 114 кВт·сағ үшін – 2127 теңге (минималды тариф бойынша);
- 114 кВт·сағ үшін – 3163 теңге (орташа тариф бойынша);
- 217 кВт·сағ үшін – 7529 теңге (максималды тариф бойынша).
Барлығы: 12 819 теңге.
Егер дифференциалды тарифке өтпей, орташа бекітілген тариф (23,13 тг/кВт·сағ) бойынша төленсе, сол 445 кВт·сағ үшін 10 292 теңге шығады.
Дифференциалды тариф екі жағдайда тиімді:
- Егер пәтерде көп адам тұрып, электр энергиясын көп тұтынса.
- Егер айлық тұтыну көлемі минималды тарифтің шегінде қалса.
Сонда үнемдейтініңіз: ай сайын кемінде 10%.
6. Өтемақы алу
Кейбір қалаларда әкімдіктер коммуналдық төлемдерге өтемақы тағайындайды (әлеуметтік осал топтарға).
Мысалы, Алматыда:
- Өтемақы мөлшері – 3146 теңге/ай.
Қорытынды
Коммуналдық төлемдерді азайту үшін қажетсіз қызметтерді ажырату, түбіртектерді тексеру, су есептегішін орнату және тиімді тарифтерді таңдау маңызды. Сонымен қатар әкімдіктің жеңілдіктерін пайдаланып, артық тіркелген тұрғындарды шығаруға да болады. Бұл әдістер сіздің ай сайынғы шығындарыңызды едәуір қысқартуға көмектеседі.