Прокуратура өкілдері бірнеше заң бұзушылықтарды анықтаған. Ол туралы БҚО әкімідігінде өткен үйлестіру кеңесінде мәлім болды. Кеңесті жүргізген БҚО прокуроры Серік Шалабаев биылғы тасқынға қарсы жасалып жатқан жұмыстардың әлі де шала екенін атап өтті.
Прокуратура өкілдері атқарушы биліктің төтенше жағдай кезінде облысты қорғау үшін жасалған негізгі шараларына тексеріс жүргізген. Үйлестіру кеңесінде бірінші болып сөз алған БҚО прокурорының айтуынша, біраз кемшіліктер кеткен.
– Былтыр су тасқынына қарсы жұмыстар кезінде біраз кемшіліктер кетті. Біз оны тескеріс кезінде анықтадық. БҚО биылғы су тасқынына толық дайын деп айта алмаймыз. Қазір де ұйымдастыру жұмыстарында олқылықтар бар. Шамамен, әлі бір айдай уақыт барын ескерсек, біз атап өткен олқылықтарды толық жоюға уақыт бар екенін атап өткім келеді, – деді үйлестіру кеңесінде сөз алған БҚО прокуроры Серік Шалабаев.
Қазір облыста су тасқынына қарсы жұмыстардың негізгі бағыты –бөгеттер салу мен су каналдарын қазу бағытында жүріп жатыр. Мұнымен қоса, су қоймаларын мемлекет баланысына алу, жөндеу жұмыстары да жүруде. Прокуратура өкілдері дәл осы жұмыстар кезінде жіберілген бірнеше олқылықты анықтапты.
– Ең алдымен, қаңтар айының аяғына дейін су тасқынына қарсы жұмысты ұйымдастыратын штаб құрылуы керек еді. Бұл штаб облыстық деңгейде құрылды. Бірақ Орал қаласының өзінде қалалық штаб қаңтар айының аяғына дейін құрылмады. Атқарушы билік былтырғы су тасқыны кезіндегі жіберілген кемшілктерге талдау жасап, қажетті шараларды қолға алмағаны анық байқалады. Биыл Қаратөбе ауданының Аққозы, Шөптікөл, Қоскөл, Үшағаш ауылдары суға кетуі мүмкін деген қауіп бар. Алайда қазір су тасқынына қарсы бағытталған жұмыстар тек Қаратөбе, Қоскөл, Аққозы ауылдарында ғана жүргізіліп жатыр. Тасқынға қарсы жұмыстар Шөптікөл мен Үшағаш ауылдарында жүргізілмей отыр, – деді үйлестіру кеңесінде баяндама жасаған БҚО прокурорының бірінші орынбасары Дәурен Умарғалиев.
Сонымен қатар үйлестіру кеңесінде бөгеттердің талапқа сай келмейтіні де айтылды. Атап өтсек, биыл 50 бөгетті тексерген, тексеріс нәтижесінде соның ішінде 25 бөгет талапқа сай емес екендігі анықталған. Бұдан бөлек, биылғы су тасқынына қарсы жұмыстар кезінде қайта салынған бөгеттердің 19-ын жеке экспертизадан өткізгені анықталыпты. Ал заң бойынша мемлекеттік экспертиза жасалуға тиіс екен.
– Орал қаласында және аудандарда 38 бөгеттің құрылысы жүрді. Алайда бұл бөгеттерге жер учаскесі белгіленбеген, құрылыстың жобасы жоқ, сметалық құжаты жоқ, экспертизадан өтпеген. 23 және 24 жылдың көктемінде Бөрлі ауданындағы Ақбұлақ және Теректі ауданындағы Барбастау өзендерінде екі бөгет бұзылды. Екі жағдайда да гидротехникалық құрылыстарды пайдалану ережелерін бұзу себеп болды. Жауапты адамдар суды уақытылы жіберуді қамтамасыз етпеген, нәтижесінде жиналған су көлемі қоршауды бұзды. Салдарынан, Бөрлі ауданында 14 тұрғын үй су астында қалып, 6 бас мал қырылды. Жалпы, облыста су тасқынына қарсы жұмыстар кезінде жіберген олқылықтар үшін 7 лауазымды тұлға тәртіптік, екі тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылды, – деп атап өтті Облыс прокурорының бірінші орынбасары Дәурен Умарғалиев.
Бұдан бөлек, аудандық жерлерде жоқ техниканы құжатта бар деп көрсету фактілері анықталыпты. Мұны БҚО ТЖД бастығының орынбасары айтты.
– Қазталов ауданының Сатыпалды ауылында, Көктерек ауылында, Жалпақтал ауылында, Қаратөбенің Үшағаш ауылында техникалардың санын асырып көрсету фактілері тіркелді. Жәнібек, Ақжайық аудандарында да эвакуация жасайтын техникалардың санын асырып көрсету немесе мүлде жоқ техниканы бар деп көрсету фактілері анықталды, – деп атап өтті БҚО ТЖД бастығының орынбасары Ерлан Жәлелов.
2024 жылдың көктеміндегі су тасқыны кезінде облыс бойынша 1 509 тұрғын үй мен 8 500 саяжай су астында қалған еді. Жалпы саны 22 елді мекенді су басты. «Бұл соңғы 80 жылда болмаған үлкен табиғи апат» деп жатыр білетіндер.
Енді қазір елдің көңілі күпті. Батыс биыл тағы суға келе ме, жоқ па? Әзірге нақты болжам жасалмай отыр. Қазгидромет нақты болжамды тек 15 наурыздан кейін айтатынын мәлімдеді. Әзірге біздің облыс суға кету қаупі жоғары өңірлердің тізімінде тұр. Облыс әкімі Нариман Төреғалиев биылғы су тасқынына қарсы жұмыстарды ширатуды тапсырды.
– Прокуратура өкілдері айтқан барлық кемшілікті наурыз айының ортасына дейін толық жоюды тапсырамын. Біз наурыз айының 10-нан кейін әр ауданда кезекші бөлім ашамыз. Ол жерде 27/7 кезекші маман отыратын болады. Ол әр сағат сайын аудандағы ахуалды, эвопункттердің жағдайын, кімге қандай көмек керек екенін тиісті мекемелерге хабарлап отыратын болады, – деп атап өтті БҚО әкімі Нариман Төреғалиев.
Жанат ҚАЙЫРҒОЖИНА,
Батыс Қазақстан облысы