«Жер жәннаты – Жетісу» деген атауының өзі бұл аймақтағы тұмса табиғат пен таңғажайып ортаның ерекшелігін танытса керек.
Жоғы түгелденбеген Жетісу туризмі
643
оқылды

Шынымен, нуы мен суы жарасқан өңір қоршаған ортаның сыйына бай. Демек, облыстағы туризмнің қанат жаюына ешкандай кедергі болмауы тиіс. Алайда дәл қазіргі аймақтағы ахуалға қарап олай деп айту қиын. Өкінішке қарай, Жетісудағы туризмнің жоғы әлі түгелденбей отыр.

Жетісу облысының туристік әлеуеті туралы айтқанда, өңірдің мүмкіндігін бірнеше бағытқа бөліп қарастырған жөн. Оның ішінде табиғи туризмнің алатын орны ерекше. Аймақтағы Алакөл мен Балқаш жа­ға­лауының даңқы дүниежүзіне аян десе болады. Әсіресе, Алакөлдің шипалы суына шомылуға асыққан жұрттың қарасы жаз маусымында тіптен артады. Дәл осы жағажай туризмнің негізгі ошағы деп Алакөлді айта­мыз. Балқаш көлінің жартылай тұщы, жар­т­ылай тұзды жағалауы да турист тартатын мекенге айналған. Су спортының дамуы мен балық аулауға қолайлы орта да осы екі айдынның аумағына тән болып отыр. Мұнан бөлек, «Алтын Емел» ұлттық қорығындағы «Әнші құм» мен Бесшатыр қорғаны туристер жиі таңдайтын аумаққа айналса, «Жоңғар Алатауы» ұлттық паркінің таңғажайып табиғаты тау туризмін дамытуға таптырмай­тын мысал болып отыр. Сондай-ақ Жетісу­дағы табиғи, тарихи орындарға деген қызы­ғушылық артып келеді екен. Әрине, қуануға тұрарлық. Алайда бұл бағыт­тағы істе ілгерлеушілік болғанымен, ілкімділік бол­май тұрғанын да жасырмауымыз керек.

Дерекке жүгінсек, 2024 жылы Жетісу облысына 2 миллионнан астам адам келген. Бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыс­тырғанда 11 пайызға артық. Ал өңірдің тур­изм саласына тартылған инвестициялар көлемі шамамен 12 млрд теңгеге жеткен көрінеді. Бірақ бұған тоқмейілсуге болмайды. Өйткені аймақтың туристік әлеуетінің жоғары екенін айттық. Демек, табиғаттың өзі сыйлаған таңғажайып өңірдегі туризмді дамытуға жеткілікті көңіл бөлінбей отырғаны қынжыл­тады. Жалпы, туризмнің дамуына ықпал ететін фактор ретінде табиғи орындар­дың ерекшелігіне ғана назар аудару аз, оның сыртында инфрақұрылым мен қызмет көр­сету сапасының деңгейі бөлек әңгіме. Дәл осы екі себеп облыста ақсап тұрғандай. Мұн­ың сыртында өңірдің туристік әлеуетін саралап, демалушылармен тікелей жұмыс істеу де маңызды. Бұл жұмыспен барлық облыстарда арнайы басқармалар айналысып отырғаны белгілі. Ең қызығы, Жетісу облыс­ында Туризм басқармасы жабылып қал­ған. Рас, былтыр өңірдің Туризм басқар­масы таратылып, тұтас жұмысқа жауапты мамандар түгелге жуық қысқарған екен. Қазір жер жәнна­т­ындағы туризмді дамытуға Об­лыстық кәсіпкерлік және индустриялық-инновациялық даму басқармасына қарайтын «Жетісу» туристік ақпараттық орталығы жауапты. Ал Visit Zhetysu деп ат қойып, айдар таққан бұл меке­меде маман жетіспейді екен. Өйткені мамандар 100 мың теңгенің айналасында жалақы алады, тіпті орталық басшысының өзі 165 мың теңге айлықты қанағат тұтып отыр-мыс.

– Туристік әлеуеті үлкен облысқа Туризм басқармасы ауадай қажет. Себебі басқарма біздің жұмысты істей алады, ал біз басқарма­ның жұмысын істей алмаймыз. Мәселен, басқарма 5-10 жылдық жоспар құрып арнайы бағытпен жұмыс істейді. Алакөлді дамыту үшін «жол, жағажай, электр энергия жетіс­пей­ді» деп өзекті мәселелердің шешу жол­дарын дайындайды. Екінші, жалақы мәселесі. Орталықта маман тұрақтамайды. Төмен жалақымен білікті маман ұстау өте қиын. Біз­де туризмге жаны ашитын мамандар ғана жұмыс істеп жүр. Орталыққа жастарды да шақырып көрдік. Оларға туризм саласын үйретіп боламын дегенше, жұмыстан шығып кетеді. Мамандардың жалақысы көтерілсе жақсы болар еді, – дейді Visit Zhetysu орта­лы­ғының басшысы Жандос Нуриев.

Соған қарамастан, Жетісу жеріндегі туризмді дамытуда ілгерлеу бар. Қазір ай­мақ­тағы туристік бағыт су, экология және тау туризмдеріне арқа сүйейді, яғни 5 дес­ти­на­цияға негізделген. Атап айтқанда, Ала­көл, Балқаш көлдері, «Жоңғар Алатауы» мен «Алтынемел» ұлттық парктері және тау туризмі дамып келеді. Инфрақұрылымды дамыту бағытында қабылданған шаралардың арқасында былтыр өңірдің туристік нысан­дары­на Облыстық кәсіпкерлік және индус­триялық-инновациялық даму басқармасының мәліметінше, өңірде туризмді дамыту мақсатында туристік объектілерге апаратын жолдар мен инженерлік инфрақұрылымды дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Мәселен, бірінші кезекте Алакөл көліне көлікпен жету­­ге қолайлы жағдай жасалған. Атап айтқанда, «Талдықорған – Үшарал» және «Үшарал – Достық» автомобиль жолдары, сондай-ақ әуежайдың ұшу-қону жолағы қайта жаңартылды. Осы орайда пойыздар саны он екіге дейін ұлғайтылды. Осылайша, көлге Астана, Алматы, Өскемен, Семей және Қызылорда қалаларының пойыздары, сондай-ақ «Астана – Достық» бағыты бойынша «Тальго» пойызы қатынайды. 2025-2027-жылдары жоғары вольтты электр беру желілерін, кәріз тазарту құрылыстарын салу және жағалауды нығайту арқылы Алакөл жағалауының инфрақұрылымын дамыту жалғасады. Сонымен қатар электр энергиясының жетіспеушілігі мәселесі де ше­шілуде. Осы орайда Алакөл курорттық аймағындағы туризм нысандары санының 1,5 есеге жуық өскенін де атап өткен жөн. Шағын авиация мен су көлігінің қызметін реттеу мәселесі де назардан тыс қалған жоқ. Алакөл мен Балқаш көлдерінде су көлігін тұраққа қою мен пайдаланудың, сондай-ақ ұшу аппараттарын қолданудың қағидаларын белгілейтін нормативтік акт әзірленді. 

Өңірде туризмді дамытуда Балқаш көлінің маңызы зор. Көлге апаратын жолды жөндеу жұмыстары сәуір айында басталып, мамыр айында, яғни шомылу маусымы басталғанға дейін аяқталады. Сонымен қатар былтырғы жылдан бастап Лепсі стан­са­сынан Балқашқа дейін электр беру және сумен жабдықтау желілері тартылуда, биыл аяқтау жоспарланған. Ал мұнан кейін көл жағасында 16 шақырымдық рекреациялық аймақты жайғастыру жұмыс­тары басталады деп межеленіп отыр. Сондай-ақ «Алтынемел», «Жоң­ғар Алатауы» ұлттық парктерінің және Жоңғар Алатауы тау ала­бының әлеуетін ескере отырып, өңірде эко­логиялық туризм белсенді дамытылуда. 

Жалпы, Жетісу облысының аумағында 442 туристік нысан орналасқан. Былтырғы 9 айдың қорытындысы бойынша өңірде ақылы туристік-сауықтыру қызметтерінің көлемі 6,6 млрд теңгеге жетті.

Қалмаханбет МҰҚАМЕТҚАЛИ,

Жетісу облысы