Шегіртке шырғалаңға түсірмесін

Облыстағы егін алқаптарында, тіпті ауыл-аймақта шегіртке қаптау үйреншікті болып барады. Былтыр соңғы 5 жылда болмаған шегіртке қаптады. Талай егістік зиянкестерге жем болғанын былай қойғанда, жұрт көшеге шыға алмай қалды. Балалар мектепке бет-аузын тұмшалап барса, үлкендер де үйден шыға алмай, күнделікті тіршілігінің берекесі кетті. Шегіртке егіндік пен жайылым жерден бөлек үй ауласындағы бауды да қаптап, ағаш жапырақтарын жеп, аулаға еккен гүлге дейін отап тастаған. Даладағы жантаққа дейін жепшөп тапшылығы, шөптің қымбаттауы да осының салдарынан болды. 

Обалы не керек, жыл сайын өңірді шегіртке қаптаған кездері Аста­на­дан ат арытып, ауыл шаруашылығының ми­нистрлері кеп жатады. Қанша жерден жұ­мысты күшейтіп, дернәсілдерге қарсы дә­ріні көбейткенімен, жылдағы жыр қай­та­ланып келеді. Былтыр шегірткенің на­ғыз қаптап, халық ашынып тұрған тұсы мау­сым айының ортасында Ауыл шар­уа­шылығы министрі Айдарбек Сапаров Түр­кістан облысына арнайы жұмыс са­парымен келіп, жұртты сабырға шақырып, министрлік тарапынан атқарылып жатқан жұмыстарды тізбектеген. «Биыл өңдеуге 2,5 млн гектар алқап жоспарланған, бұл соң­ғы жылдардағы химиялық өңдеудің ең кең аумағы болып саналады. Өткен 2023 жылмен салыстырғанда бұл 1 млн гектарға артық. Салыстырмалы түрде айтар болсақ, біздегі өңделетін жер Орталық Азияның бар­лық елі өңдейтін аумақты қосқаннан да көп болып тұр. Дегенмен тиісті шара қолданудамыз», – деген болатын министр. 

Қалай болғанда да шегірткелер шаб­уы­­­лынан талай шаруашылық дақылдары зардап шекті. Өсімдіктердің сапасы тө­мен­деді. Есіл еңбегі зая кеткен диқандар сан соғып қалды. 

Иә, ерте бастан қамданғанның қапы қал­майтыны анық. Биыл да зиянкестермен күрес жұмыстарын зерделеу, шегіртке шыр­ғалаңына тап болмау мәселелері елі­міз бойынша өзекті болып тұр. 

Түркістан облысында жылдағы дәс­түрмен ауыл шаруашылығы дақыл­да­рын шегіртке зиянкестерінен қорғау мақ­сатында ауқымды шаралар былтырғы жыл­дың соңында басталып кеткен. Дәл қа­зір қызу жұмыс қолға алынуда. Биыл егістікті жайпап, көк өскінді баудай түсіре­тін шегірткеге қарсы күресті ол өсіп жетіл­мей тұрып, тұқымынан құрту шаралары­ның дайындығы бөлек.

Биыл облыс аумағында 372 мың гектар жерге ерте көктемнен дәрі се­біліп, зиянкестерге қарсы өңдеу жұмыс­тары жүйелі жүргізілмек. Бұл жұмыстардың 192 мың гектары республикалық бюджет есе­бінен қаржыландырылса, қалған бөлігі жергілікті бюджет арқылы жүзеге асыры­лады. Өңдеу шараларына 2 мыңнан астам адам тартылып, әр жұмысшы топқа 5 тех­никадан бөлінеді, жалпы саны 325 бүрку техникасы пайдаланылмақ. 

Облыс әкімі Нұралхан Көшеровтің тө­ра­ғалығымен өткен жиында шегірт­кеге қарсы күрес мәселесі талқыланып, әкім жұмысшы топтардың, техникалардың жә­не зиянкестерге қарсы дәрілердің то­лық дайын болуын тапсырды. Биыл әр ау­­­данға облыстық басқармалар мен меке­ме басшылары жауапты болып бекітілді. 

Мамандардың болжауынша, ауа райы­ның қолайлы болуына байланысты ше­гірт­ке дернәсілдері сәуір айының алғашқы он­күндігінде шығады деп күтілуде. Сон­дықтан зиянкестердің таралуын бол­дыр­мау және ауыл шаруашылығы өнімдерінің сақ­талуын қамтамасыз ету мақсатында өң­деу жұмыстарының уақтылы және са­палы жүргізілуі ерекше маңызға ие болып отыр. 

Осы тұста Түркістан облысы әкімінің орын­басары Нұрбол Тұрашбековтің ше­гірт­кеге қарсы күрес жұмыстарын үйлес­тіруде белсенді әрекет етіп келе жат­қа­нын атап өткіміз келеді. Оның жетек­шілігімен об­­­лыста 4 жедел штаб құрылып, зиянкес­тер­мен күрес бойынша жұмыс күші жасақ­тал­ды. Нұрбол Әбдісаттарұлы зиян­кес­тер­ге қарсы күрес өз уақытында жүр­гізілетінін ай­тады. 2024 жылдың 31 жел­тоқсанында об­лыс әкімінің өкімімен Аса қауіпті зиян­ды организмдермен күресу үшін ұйым­дас­тыру және үйлестіру жұ­мыстарын жүргізу шта­бы құрылып, бү­гінде күнделікті дайын­дық жұмыстары ат­қарылып жатыр. 

Қазір облыс әкімі орынбасарының бас­шылығымен Түркістан облысында ше­гірткеге қарсы күрес шаралары жүйелі түрде ұйымдастырылып, зиянкестердің ауыл шаруашылығына тигізетін зиянын азайтуға бағытталған жұмыстар қарқынды жүргізілуде. Шегіртке зиянкесі қоныс­тан­ған 9 аудандағы жер алқаптарының 15 мың гектардан бөлінген картасы әзірленіп, жал­пы 65 аумақта жұмысшы топ жасақ­талды. 65 аумақта жұмысшы топтың жа­сақ­талуы, әр жұмысшы топқа 5 техникадан бө­лініп, жұмыстың арнайы схемамен бас­талуы биылғы дайындықтың жөні бө­лек екенін аңғартады. Әр ауданға облыстық басқармалар мен мекеме басшылары жауапты болып бекітілді. Жалпы, 325 бүр­ку техникасы қатысып, 2 000-нан аса адам жұмылдырылады деп күтіліп отыр.

Нұрбол Тұрашбеков жуырда Арыс қа­ласы Қожатоғай ауылындағы жедел штаб құрамымен кездесіп, дайындықты пысық­тады. Семинар барысында шегіртке дер­нәсілдерін анықтаудан бастап химиялық өңдеуден соң тазалауға дейінгі жұмыстар үйлестіріліп, міндеттемелер бекітілді. Ол жа­уап­ты тұлғаларға жұмыстарды аса жа­уап­­кершілікпен және уақытылы атқаруды тапсырды. Облыс басшысының қатаң ба­қылауында тұрған мәселені өзі жіті назарда ұстайтынын ескертті. Аудан, қала әкім­діктері тарапынан 980 анықтаушы тізімі бекітіліп, «Болжам әдістемелік орталығы» анықтаушыларға жұмыс істеу барысын оқытып, оларды дайындықтан өткізген. 

Сонымен қатар 65 жұмысшы топқа жатын орындар дайындалып, жұ­мыс ертіндісін әзірлеуге қажетті 206 су көз­дері белгіленген. Анықтаушыларды та­­­сымалдауға 86 микроавтобус, су жет­кізу­ге 45 арнайы автокөлік, жанар-жағармай жеткізуге 30 арнайы автокөлік әзірленіп жатыр.

3 000-ға жуық жайылым жер иелеріне ха­барлама беріліп, ендігі кезекте олар да анық­тау шараларына қатыспақ. Жұмыс­шы­ларды азық-түлікпен қамтамасыз ету мә­селесі де назарда. Түркістандықтар, бұйырса, биыл осынау жүйелі жұмыстардан соң шегіртке мүлдем жойылып кетпесе де бірқатар азаяр деген үмітте отыр. Әліптің артын бағайық. 

Назгүл НАЗАРБЕК,

Түркістан облысы