Сол уақытта қан майданға елімізден талай жауынгер аттанып, көптеген тағдыр соғыс шырғалаңында талқан болды. Бүгінде елге аман-есен оралғандардың да көзі тірісі саусақпен санарлық. Соның бірі – сырдариялық Яхия Тасыровтың өмір жолы өзгеше өрнекке толы.
Биыл 103 жасқа толған соғыс ардагерінің майдан даласында көрген қиындықтары аз емес. Әлі күнге дейін оқ пен оттың ортасында өткізген сұрапыл сәттерін қорқынышпен еске алып отырады.
Оның балалық дәурені Қызылорда облысына қарасты бұрынғы Тереңөзек ауданының Ақ түйе ауылында өтті. Бала Яхия ес біліп, оң-солын таныған шақтан бастап, еңбекке араласты. 1940 жылы Текстиль фабрикасына шебердің көмекшісі болып жұмысқа орналасады. Алайда 1941 жылы Ташкент облысы Фрунзе аудандық әскери комиссариатының шақыртуымен әскерге жіберіледі.
Жас жауынгерді қолына қару беріп, бірден майдан даласына айдаған жоқ. Алдымен, Сібірде, Омбы қаласында алғашқы әскери дайындықтан өткізеді. Соғыстың түрлі тәсілдерін үйретіп, шыңдайды. Содан кейін ғана 1942 жылдың қазан айында қару алып, майданға аттанады. Ол кез Яхия ақсақалдың әлі жиырмаға толмаған бозбала шағы еді.
Соғыс алаңында сырдариялық жауынгердің жүрмеген сүрлеуі кемде-кем. Жау әскеріне қару кезене жүріп, Сталинград, Курск, Баранович және Польша қалаларын азат етуге атсалысыпты. Оқ қарша бораған қиын кезеңде жау құрсауында қалған аумақтарды азат етуде жанқиярлықпен жүргізген сәттері оның жадынан бір сәтке өшкен емес.
Қарт жауынгер қанды соғыс кезінде қандыкөйлек қарулас достары мен командирлердің жеңіске деген жігерін оятатын ұрандары әлі күнге құлағында тұрғанын жиі еске алады. Сондай кездерде жараланғандар мен қаза болғандардың кегін алу үшін әлдебір тосын күш алға еріксіз жетелейтінін айтады.
Бірнеше қаланы азат етуге атсалысып, талай қанды оқиғаның куәсі болған Яхия ақсақал майдан даласында ерен ерлігімен көзге түсті. Жау әскерімен шайқас кезінің бірінде Данциг портында ауыр жараланады. Елге 1945 жылдың тамыз айында ерлікпен оралады.
Осы орайда қарт жауынгердің жеңісті әскери госпитальда қарсы алғанын да айта кету керек. Нақты айтқанда, Омбы қаласында пулеметшілерді дайындауға арналған қысқа оқуды бітірген жас сарбаз Ленинградты азат етуге қатысады. Қиян кескі шайқаста неміс фашистерін Германияға дейін қуып барады. Сол уақытта пулеметшінің көмекшісі болған оның иығынан пулеметтің оқ қағары түспепті. Сонымен, мыңдаған шақырымды жүріп өтетінін тілге тиек етті. Сондай күндердің бірінде майдангер Берлин түбінде аяғынан ауыр жарақат алып, Ұлы Жеңісті әскери госпитальда қарсы алуға мәжбүр болыпты. Жарақатының беті бері қарағасын бірінші топтағы мүгедек болып, елге оралады.
Соғыс ардагерінің қан майданда көрсеткен жанкешті ерлігі ескерусіз қалмады. Майдан даласында танытқан батырлығы үшін «Қызыл жұлдыз», І және ІІ дәрежелі «Ұлы Отан соғысы» ордендерімен, «Ерлігі үшін», «Германияны жеңгені үшін» мерейтойлық медальдарымен марапатталған. Сондай-ақ Кеңес Одағының батыры, маршал Г.Жуков медалін, басқа да көптеген наградаларды кеудесіне тақты.
Ардагер туған жерге табаны тигесін де қарап жатпады. Ел қатарлы еңбекке араласып, абыройлы жұмыс атқарды. Соның ішінде 18 жыл бойына аудан орталығындағы сүт зауытында қойма меңгерушісі болып жұмыс жасады. Сол сияқты 1960 жылы Жалағаш сүт зауытында шебер, 1962 жылдан бастап Өзбекотын елді мекенінде 10 жыл бойы қойма меңгерушісі қызметін атқарған. Бұған қоса, 1972-1982 жылдары «1608-жылжымалы механикалық колонна» мекемесінде еңбек етеді. Кейіннен аудан орталығындағы астық қабылдау пунктінде тер төгіп, осы қызметінен зейнет демалысына шығыпты.
Қазіргі уақытта ғасыр жасаған жауынгер Сыр өңірінің Сырдария ауданы Тереңөзек кентінде бақуатты тұрмыс кешіп жатыр. Өмірлік қосағы Ұлжалғас Демесінқызы екеуі 3 ұл, 3 қызды өмірге әкелген. Алайда екі қызы шетінеп кетсе, екі ұлы қайтыс болыпты. Қазір қария ұлы Аманкелді мен қызы Сапурадан тараған ұрпақтарының, немере-шөберелерінің қызығын кенеліп отыр. Соның ішінде немересі Ержан мен келіні Гүлбану қазыналы қарияның жағасын кірлетпей, бар жағдайын жасап жүр.
Қызылорда облысы және «Сырдария ауданының құрметті азаматы» атанған Яхия Тасыровқа елдің құрметі ерекше. Жиын, тойларда төрден орын ұсынып, ақ батасын алып жатады.
Қарт жауынгер ғасырлық ғұмырды еңсерсе де, әлі тың. Күніге 1-2 шақырым жер жаяу жүруді дағдыға айналдырған. Әрбір күнінде елдің тыныштығын тілеп, соғыс өртінің қайталанбауын тәңірден сұрап отырады.
Ербақыт ЖАЛҒАСБАЙ,
Қызылорда облысы