Кезінде аз үйге арналып тартылған электр сымына жалғанған абоненттің көбейгені де жарық сапасының төмендеуіне себепші екені рас. Дегенмен жарық құнының жиі көтеріліп жатқанына қарамастан дер кезінде төлем жасап, электр қуатын жүйелі пайдалануы үшін бәріне үнсіз келісіп отырған халықтың сұранысы өз деңгейінде қанағаттандырылмай отыр, сол себепті «Оңтүстік Жарық Транзит» мекемесіне көңілі толмайтындар көп.
Түркістан облысының әкімі Нұралхан Көшеровтың барлық аудан, қалаларда өткізіп жатқан халықпен кездесу жиындарда тұрғындар тарапынан электр қуатына байланысты шағым көп екенін байқауға болады. Азаматтар шіруге айналған электр бағаналарын, жүктелімі артқан электр жүйелерінің жиі үзілетінін, қажетті қуат бере алмайтын трансформаторлар жайын айтып, орынды реніштерін білдіріп жатты. Тіпті, Төлеби ауданында өткен кездесуде биылғы үш айда аудан бойынша электр желілерінде 90-нан астам апаттық өшіру болғаны айтылып, бұл салада тәртіп қашан орнығатыны жөнінде сауалдар қойылды.
Тұрғындардың электр қуатының сапасына қатысты базынасы облыстық мәслихат депутаттарының өз сайлаушылары алдында өткізген есепті кездесулерінде де көпшілік көтеретін тұрақты тақырыпқа айналған. Электр қуатын беруші монополист ұйымның өз тұтынушыларының талаптарына атүсті қарайтыны, тозығы жеткен жабдықтарды ауыстырып жаңалауға асықпайтыны жөнінде тұрғындардың арыз-шағымдарынан да білуге болады.
Нағыз халықтық сауалға айналған осы мәселеге жауап іздеу мақсатында жуырда Түркістан облыстық мәслихатының төрағасы Нұралы Әбішовтың ұсынысымен депутаттық корпустың арнайы жиыны өтті. Күн тәртібіндегі мәселені жан-жақты қарап, жергілікті жерлерде қалыптасқан ахуал жөнінде нақты сауалдарын қою үшін облыстық мәслихат қабырғасында өткен жиынға аудан, қала мәслихаттарының төрағалары мен аймақтардағы әкім орынбасарлары шақыртылды.
Түркістан облыстық мәслихаты депутаттарының аудан, қала тұрғындары алдында есеп беру кездесулері кезінде сайлаушылар тарапынан электр энергиясы мәселесіне қатысты қойған сауалдарының талдау динамикасы жөнінде облыстық мәслихат аппаратының басшысы Мақсат Исаев айтып берді. Аппарат басшысы атап өткен мәселелер қатарында Бәйдібек ауданы Көктерек ауылдық округінен шағымданған азаматтың ауылдық округтегі электр бағаналарының 80 пайызына жуығы ескіріп тозғанын, ал Қенестөбе елді мекеніндегі 0,4 кВА электр бағаналарының ағаштары шіріп, бүгінде апатты жағдайда тұрғанын айтқан. Сонымен бірге Ордабасы ауданына қарасты Қайнар елді мекенінің тұрғыны да ауылдағы электр бағаналары әбден тозғанын айтып, жаңалауды сұраған.
Облыстық мәслихат депутаты Нұржан Әшіровке тұрғындар тарапынан Қазығұрт ауылының Отырар, Қожақұл би көшелері тұрғындарынан соңғы 10-15 жылдан бері электр жарығының зардабын көріп келе жатқанын, 30 шақты үй сонау 1989-1990 жылдары алғаш көшіп келгенде өздері қаражат жинап құрған трансформаторды қазір 200-ден аса тұрғын пайдаланатындықтан, бүгінде оның әбден тозғанын айтып ашынған өтініші келген. Салдарынан жарық жиі сөнеді. Ал шаяндықтар көбіне өздігінен электр сымдарын тартып алатындықтан, адам өміріне қауіпті болып тұр. Өкінішке қарай, жауапты мекеме болып танылатын «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС бұл мәселеге немқұрайды қарап отыр. Аппарат басшысы дәл осыған ұқсас өзекті мәселелер, Жетісай, Келес, Мақтаарал, Сауран аудандарында кезігіп отырғанын жеткізді.
Түркістан облысы аумағында электр желілерінің басым бөлігі «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның теңгерімінде екенін айтқан облыстық Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы басшысының орынбасары Роза Сариева электр желілерінің физикалық тозу деңгейі 57 пайызды құрап отырғанын баяндады. Былтыр облыс елді мекендерінде 1 083 рет жарық сөнген. Оның ең көбі Сайрамда – 108, Мақтааралда – 99 мәрте, Кентауда 91 рет болған. «Жарықтың жиі сөнуінің басты себептері ағымдағы және күрделі жөндеу жұмыстарының барысында орнатылған электр желілерінің және трансформаторларды нормативтік талаптарға сәйкестендірілмеуі, ескірген ағаш бағаналардың болуы, «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның инвестициялық бағдарламасы шеңберінде қайта жаңғырту, ағымдағы және күрделі жөндеу жұмыстарына мониторинг жұмыстарының жүргізілмеуі; 110-35 кВ жоғары кернеулі электр желілеріндегі күзет аймақтарының сақталмауы, халыққа түсіндіру жұмыстарының жүргізілмеуі және басқа да бірқатар жайттың салдарынан болып отыр», – деген Роза Сариева инвестициялық бағдарлама қажеттілікке байланысты дұрыс бөлінбегенін де жасырмады. Салдарынан елді мекендерде электр энергиясы жиі өшіп, облыс орталығы бола тұра Түркістан қаласының электр энергиясымен қамтылуы ауылдық деңгейде қалған. «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-на бірнеше рет тапсырма берілгенімен, аталған мәселеге назар аударылмай келеді.
Жиында тұрғындардың шырылына айналған, жергілікті атқарушы және өкілді органдардың бас ауруы боп қалыптасқан ащы сауалдарға «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның бас директоры Айдар Махамбетке жауап беруге тура келді. Ол таяу жылдары жаңғырту жұмыстары жүргізілген аймақтарды атап, 2025-2029 жылдарға арналған ұлттық жоба аясында атқарылатын жұмыстар бойынша есеп берді.
Отырыс барысында халық сенім артқан мандат иелері монополист ұйымның инвестициялық жобаларын бүге-шігесіне дейін қарады. Көп ауыл осы жобаға неге енбей қалғаны жөнінде өткір сауалдар қойылды. Ауа райына қарай электр жарығы да құбылмауы керегі айтылды. Сапалы қызмет көрсете алмайтын ұйымды осы міндетті тиісті деңгейде атқару мүмкіндігі бар басқа да ұйымдармен ауыстыру, ұйымды мемлекет меншігіне қайтару туралы да өткір ұсыныстар көтерілді.
Жиынды қорытындылаған Нұралы Әлмаханұлы «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-ның инвест жобалары көрсетілген жоспар барлық депутаттың қолында болуы керегін тапсырып, осы жоспар бойынша әр аудан, қала кесіндісінде атқарылып жатқан жұмыстарға депутаттық баға берілетінін ескертті. «Бұл мәселені жай ғана талқылап қоя салатын жиын емес. Нақты шешімдер қабылдап, бастысы, тұрғындардың сұранысына қатысты жұмыстар атқарылуы керек. Облыстық мәслихат депутаттарының, аудандық, қалалық мәслихат төрағаларының әрбір ұсынысы маңызды. «Оңтүстік Жарық Транзит» мекемесінің инвестициялық бағдарламасы халықтың қажеттілігіне байланысты әзірленуі тиіс және құрғақ уәде мен созбалаңға салынбауы керек. Сондықтан жиындағы көтерілген сұрақтардың нақты жауабын алу және 2026-2027 жылдарға арналған инвестициялық бағдарламаны толық зерделеу мақсатында жұмыстар әлі де жалғасады», – деді мәслихат төрағасы.
Облыстық мәслихаттың маусым айында өтетін сессиясында бұл мәселе қайта қаралмақ. Депутаттар ендігі жолы компания иесінің өзі келіп, есеп беруін жүктеді.
Назгүл НАЗАРБЕК,
Түркістан облысы