Қаржылық тұрақсыздық пен қарыздық қысым қазіргі таңда көптеген қазақстандықтың күнделікті өмірінде кездесіп отырған шынайы мәселе. Бір емес, бірнеше банктен немесе онлайн ұйымдардан алынған несиелер, пайыздық өсім, төлем мерзімдерін өткізіп алу – бұлардың барлығы адамды тығырыққа тіреп, психологиялық күйзеліске де әкелуі мүмкін. Бірақ бұл тығырықтан шығу жолы бар. Ең бастысы – эмоцияға емес, нақты жоспар мен жүйеге сүйену. Төменде несиеден құтылудың бес тиімді жолын ұсынамыз, – деп хабарлайды Aikyn.kz сайты.
1. Барлық қарызды ашық есептеп, нақты қаржы картасын жасау
Қарыздан құтылу үшін алдымен қарызыңыздың нақты көлемін білген жөн. Көп адам жалпы соманы шамалап қана біледі де, мәселені көзбен көрмейді. Сондықтан:
-
Қай банкте қанша қарызыңыз бар екенін;
-
Пайыздық мөлшерлемесін;
-
Ай сайынғы төлемін;
-
Қанша ай немесе жыл қалғанын
толық жазып шығыңыз.
Бұл сізге нақты жоспар құруға және басымдықтарды анықтауға мүмкіндік береді. Кейде бір банктің қарызы аз болғанымен, пайыздық мөлшерлемесі тым жоғары болуы мүмкін – осындай жерлерден бастау керек.
2. Біріктіру (рефинанс) – бірнеше несиені біріне ауыстыру
Қазіргі таңда қазақстандық банктер қарызы көп адамға арнайы рефинанс бағдарламаларын ұсынып отыр. Бұл – бірнеше несиені біріктіріп, бір банк арқылы төмен пайызбен және ұзақ мерзімге қайта рәсімдеу деген сөз.
Артықшылықтары:
-
Пайыздық мөлшерлеме төмендеуі мүмкін;
-
Ай сайынғы төлем азаяды;
-
Қанша және қайда төлеу керек екенін шатастырып отырмайсыз;
-
Психологиялық жеңілдік.
Мысал: сізде үш түрлі банкке 90 000 теңге ай сайын төлеу керек болса, рефинанс арқылы оны бір банкке 60-70 мың теңгеге түсіре аласыз.
3. «Қарыздан қарызға емес», қосымша табыс табу арқылы өтеу
Көп адамдар ескі несиесін жабу үшін жаңа несие алып жатады. Бұл – тығырыққа тірейтін, несиелік тәуелділікке әкелетін қауіпті қадам.
Бұның орнына, табысыңызды арттыру жағын ойлаған жөн. Қазір:
-
Онлайн фриланс;
-
Курьерлік қызмет;
-
Уақытша жұмыстар;
-
Қолөнер немесе үйден тігін, тәтті пісіру секілді кәсіп түрлері
арқылы айына қосымша 30-100 мың теңге табыс табуға болады.
Бұл табыс түгелдей несиені жабуға жұмсалса, қарыздан құтылу айтарлықтай жылдамдайды. Бірнеше ай бойы тек қажет нәрсеге ғана шығынданып, бүкіл қосымша табысты қарыз жабуға бағыттау – аса тиімді шешім.
4. Қатаң бюджет және «қаржы оразасы»
Қарыздан құтылудың бірден-бір жолы – қаржылық тәртіп. Ол үшін:
-
Ай сайынғы табысыңыздың әр теңгесіне есеп беріңіз;
-
Қажетсіз шығынды мүлде қысқартыңыз (кафе, такси, бренд киім, күнделікті тәттілер);
-
Тек қажетті азық-түлік пен коммуналдық төлемдерге жұмсаңыз;
-
Ең бастысы – бос жүрген әр теңге несиені жабуға жұмсалсын.
Кейбір сарапшылар бұны «қаржы оразасы» деп атайды. 3-6 ай бойы өзін қатаң ұстаған адам, кейін қаржылық тәуелсіздікке шыққанда еркін тыныс алатыны анық.
5. Банкпен келіссөз жүргізу және мерзімін ұзартып, жеңілдік сұрау
Көп жағдайда адамдар банк алдында өзін «кінәлі» сезініп, үнсіз төлеуге тырысады. Алайда банктер – коммерциялық құрылым, ал сіз – олардың клиентісіз. Яғни, сіздің жағдайыңызды ескеруге міндетті.
Егер уақытша қиындық туындаса (жұмыстан айырылу, денсаулық, отбасылық жағдай), банкке:
-
Қайта құрылымдау (реструктуризация);
-
Мерзімді кейінге шегеру (отсрочка);
-
Төлемді бөліп өтеу кестесі
туралы ресми өтініш беруге құқыңыз бар. Және банк бұл өтінішті қарауға міндетті.
Қарыз – мәңгілік емес, уақытша қиындық
Несиеден құтылу – бір күннің шаруасы емес. Бірақ дұрыс жоспар, төзімділік пен қаржылық тәртіп арқылы кез келген қарыздан құтылуға болады. Ең бастысы – әрекет етуді тоқтатпау және жаңа қарыз алып, ескі проблеманы тереңдетпеу.
Қаржыңызды өзіңіз басқаруға көшіңіз: қарыз емес, сіз мықтысыз.
Егер қажет болса, қаржылық кеңес беретін ұйымдар мен мамандарға жүгінуден ұялмаңыз.