Жақында ғана өз Жолдауында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бір палаталы Парламентті партиялық тізім арқылы сайлау туралы бастама көтерген еді. Осыған байланысты Парламент депутаты Нұғманов Амангелді Шайхоллаұлы Aikyn.kz сайтына өз пікірін білдірді.
Соңғы жылдары Қазақстан саяси реформалардың жүйелі жолымен келе жатыр. Конституция жаңартылып, жергілікті өзін-өзі басқару күшейіп, азаматтық қоғамның рөлі артып келеді. Мұның бәрі – билікті халыққа жақындатып, мемлекетті әділетті етуге бағытталған қадамдар.
Осы тұрғыдан алғанда, бір палаталы Парламент құру идеясы – жай ғана техникалық өзгеріс емес. Бұл – демократияны жаңа деңгейге көтеріп, депутаттардың өз сайлаушылары алдындағы тікелей әрі тұрақты жауапкершілігін қамтамасыз ететін маңызды кезең.
Партия маңызды. Бірақ округ – одан да маңызды.
Әрине, сайлау партиялық тізім арқылы өтетіні белгілі. Бұл – әлемде кең тараған тәжірибе. Алайда ең басты мәселе бар: әрбір депутат нақты бір өңірге, сайлау округына жеке-жеке бекітілуі тиіс.
Бұл не үшін қажет?
- Ешбір өңір Парламентте өкілсіз қалмауы үшін;
- Әрбір сайлаушы өз мәселесімен қай депутатқа жүгінетінін білуі үшін;
- Депутат тек партия алдында ғана емес, өз округіндегі нақты халық алдында да жауапты болуы үшін.
Осы талап партиялық тізімді жай формалды жүйеден халықтық бақылаудың нақты құралына айналдырады.
Жауапкершіліктің жаңа мәдениеті
Бір палаталы Парламент жаңа саяси мәдениетті қалыптастырады. Енді депутаттар өңірлерге жиі барып, халықпен жүздесіп, ұсыныстарды тыңдап, ашық есеп беруге міндетті болады.
Бұл үшін цифрлық платформалар, петициялар, жаңа қоғамдық тыңдау тетіктері енгізіледі. Мұндай тәжірибе жергілікті мәселелерді шешуге ғана емес, халықтың мемлекетке деген сенімін нығайтуға да ықпал етеді.
«Жаңа Қазақстан» үшін маңызы
Бүгінде халықтың басты талабы айқын: бюрократияны азайту, әділеттілікті күшейту, қарапайым азаматтың мұң-мұқтажына көбірек көңіл бөлу. Бір палаталы Парламент дәл осы сұраныстарға жауап береді.
Ол:
- шешім қабылдауды жеделдетеді;
- өңірлік өкілдіктің әділдігін қамтамасыз етеді;
- партиялар арасындағы бәсекелестікті арттырады;
- әрбір депутатты өз округы алдындағы жеке жауапкершілікке міндеттейді.
Бір палаталы Парламент – ашықтық пен әділдікті нығайтатын, халық алдындағы жауапкершілікті арттыратын жаңа саяси құрылым.
Иә, депутаттар партиялық тізім арқылы сайланады. Бірақ олардың нақты өңірлерге бекітілуі жұмыстың шынайы, түсінікті әрі нәтижелі болуын қамтамасыз етеді.
Демек, Парламент халықтың шынайы өкілдік органына айналады. Бұл – «Жаңа Қазақстан» рухына толық сәйкес, мұнда басты құндылық – халық дауысы мен азаматтардың сенімі.