Авторы: Томирис
«Ана – жүрек, ана – тірек, ана – шындық. Жетім – анасы өлген емес, жүрегінен ананы жоғалтқан адам...»
Жол ұзақ. Жол ойлы. Көңіл де ойлы.
Көліктің терезесіне қарап отырып, тізгіндеген ойларыма ілесе алмай қалам. Әлі де сенбеймін. «Анаң қайтты» деген бір ауыз сөз менің он сегіз мың ғаламымды астаң-кестең етті.
Әлі есімде... Аспан бұлтты еді. Бірақ жүрегім күндей күлімдеп тұрған. Алматыда жұмыс, бала, күйеу, тіршілік дейтін шексіз шеңберде шыр айналып жүрген мен анамды соңғы рет қашан құшақтағанымды есіме түсіре алмадым...
Бірақ, әттең, жүрек бәрін сақтайды екен. Бала күнімдегі үйдің иісі – әжемнің піскен нанның иісіне қосылған ақ сабынды иісі еді.
«Атаңа барып сәлем бер!» – дейтін анам. Мен жүгіріп барам. Атам шымқай көк шапанымен, кішкене көлкілдеп алған көздерімен қарсы алады. «Түу, бәйбіше, мына қыздың көзі – тура сенікіндей!» – дейді. Әжем жымияды.
Анам сол сәтте самауырынға су құйып жатқан. Жұп-жұмсақ, мейірімге толы қимыл. Мен олардың ортасында өстім. Біреулер бақытты алтынмен, көлікпен, сән-салтанатпен өлшейді. Мен үшін бақыт – әжемнің көйлегінің иісі еді.
Бақыт – атамның қамшының сабымен есік алдындағы шөпті түртқылап отырып, маған қарап жымиғаны.
Бақыт – анамның үнсіз мейірімі.
Есейдік.
Кеттім...
Ауылға кірер тұстағы теректің түбінде тоқтап, бір күрсіндім. Осы ағашты анам егізіндей көретін.
– Қос терек – қос жүрек, – дейтін.
– Біреуі менмін, біреуі сенсің...
Қазір жалғыз қалғандай.
Қайың қақпаның алдында тұр екен. Үйге кірерде баяғыдағыдай босағаны иіскедім. Иә, бізде солай... «Кірерде иіскемеген босаға – бөтен үйдің есігі», – дейтін әжем.
Төрге шығып едім, бір жұпар иіс мұрнымды жарып өтті. Бұл... Анамның иісі. Ақ орамалы кеппей, ілініп тұр. Ақ орамал – менің балалық шағымның белгісі еді.
Таң атарда иығына жауып, құдықтан су тартатын. Мен есіктен сығалап қарап тұратынмын.
«Кел, қызым, бетіңді жу!» – деген дауысы... Енді тек естелікте.
Мен анамның алақанының жылуын сағыныппын.
Қазір ол алақан – суық...
Кешеден бері ел аузында бір сөз:
– Жымиып жатып кеткен...
Көңілге сол жұбаныш.
Атам қайтқанда жете алмадым. Әжем қайтқанда жеттім.
Енді анам да жоқ. Мені «апа» деп еркелеткен – әжем «Бала – балдан тәтті, немере – жаннан тәтті», – деп, бауырына басты.
Сол жылдары мен үнсіз ұғынуды үйрендім.
Әжем:
– Анаңның көзін… – деп бастайтын.
Мен тыңдай беретінмін.
Әжем анамды, анам мені…
Енді менің кезегім.
Ана болу – жүректің ішіндегі жарық.
Қызымды ұрсып алған сайын өзімді кешіре алмайтынмын. Анамның бейнесі – құтқарушы.
– Қызым, мұның саған да, маған да ауыр, – дейтін ол.
Сол сөздермен оранып отырмын. Мен анамын. Анамды сағынып қана қоймай, миссиясын жалғастырып келем. Орамалын жуғам жоқ. Иісі кетіп қалмасын дедім.
Анамның бөлмесінде отырмын. Кітап сөресі, айна алдындағы тарақ – бәрі сол қалпы. Күнделігін тауып алдым. «Қызым – жалғасым. Мен жақсы ана болуға тырыстым. Ол да жақсы ана болады деп сенем…»
Жыладым. Анам ешқашан мақтанбады. Бірақ өмірі – ерлік. Сол түні өзімді кештім. Іштей, үнсіз.
Таңертең қызым құшағыма келіп кірді.
– Анашым, неге жыладың?
– Мен… сағыныштан…
Анам да маған осылай айтқан еді.
«Сағыныштан жылаймын…» деген сөздің ішінде мың мағына бар екен.
Қызымның шашын тарадым.
Анамдай.
Айнадан өзімді көрдім.
Анадан қалған мейірімді енді мен берем.
Қайтарда орамалды салып алдым.
– Не үшін? – деді жұбайым.
– Бұл – анамның иісі. Бұл – менің балалық шағым.
Сол орамалда жұбанышым, кешірімім, мейірімім бар еді.
Жүрегімнің тереңінен ақырын үн естілді:
– Сен де анасың.