– Жалпы байқап тұрсақ, заң факультеті оқытушыларының өкпесі әу баста деканға қатысты туындаған сияқты. Сіз ешқандай әрекет етпегеннен кейін өзіңізге қарсы шықты деп ойламайсыз ба?
– Иә, мұндай да ой келеді. Егер олар маған алғаш келгенде деканды қызметінен алып тастасам, бұның бәрі болмас па еді? Бірақ адамды еш себепсіз қызметтен қуа алмаймын ғой. Жоғарыда айтқанымдай, оқытушыларға өздерінің сөзін дәлелдейтін арыздарын жазбаша әкеліңдер дедім. Алайда олар басқа жолды таңдады.
Президенттің атына жазылған ашық хатқа қайта оралсақ, олар екінші мәселе ретінде университеттегі білім сапасын көтереді. Кешегі видеоүндеуде шағымданушының бірі Құрманбек Сағынбеков «заң факультетінің жүздеген студенті сабаққа келмесе де, жоғары жақтың тапсырмасымен балл қойып беріп жатырмыз» деп айтып отыр, ол – жала. Мен қанша университетті басқарсам да, ешқашан ондай тапсырма берген емеспін. Ол – менің өмірлік ұстанымым.
Заң факультетінің кешкі бөлімінде қазір 98 бала оқып жатса, сырттай бөлімде 759 бала білім алып жатыр. Ал факультеттің күндізгі бөлімінде жалпы 696 студент оқуда. Видеоүндеуде шағымданушы осы балалардың қайсысына кімнің нақты нұсқауымен баға қойылып беріп жатқанын айтпайды? Жалпылама қалай жала жабады?
Осы тұста айта кетерлігі, университеттің кешкі және сыртқы бөлімі былтыр еліміздің Білім туралы заңына енгізілген өзгерістер мен толықтырудан кейін студенттерді қабылдауды тоқтатты. Қазір тек қабылданып қойған студенттердің білімін аяқтау бағытында жұмыстар жүргізіліп жатыр.
– Видеоүндеуде шағымданушылар «жоғары жақтың бұйрығымен негізсіз баға қойып беріп жатырмыз» деп сізді емес, факультет деканын меңзеп отырған жоқ па?
– Деканның ондайға құзыреті жетпейді. Қазір балалардың сабаққа қатысуы мен білім сапасын бақылайтын университетте жаңа жүйе бар. Біріншіден, балалардың сабаққа қатысуын бақылау үшін электронды журнал енгізілген. Орталықтандырылған ол базаны өзгерту мүмкін емес. Екіншіден, студенттердің сабаққа қатысуы мен үлгерімін қадағалайтын республикалық Platonus деген бағдарлама бар. Platonus-қа бір енгізілген ақпаратты қайта ала алмайсыз. Министрліктен келген тексеру тобына осы электронды журнал сияқты барлық ресми құжаттарымызды көрсетіп отырмыз.
Бұдан бөлек, студенттердің сабаққа қатысуы мен үлгерімі апта сайын «декан сағатында» қаралады. Айына бір рет өзімнің басшылығыммен ректорат өтеді. Сонда осы мәселелердің барлығы да мұқият пысықталады. Сондай-ақ тоқсанына бір рет ғылыми кеңесте де бұл мәселелерді күн тәртібіне шығарып, талқылаймыз. Сондықтан «балалар сабаққа қатыспайды, оларға өтірік балл қойылып жатыр» деу – шындыққа жанаспайтын дүние.
Бұл оқытушылардың неге өкпелеп жүргенін түсінбедім. Факультеттің ғылыми дәрежесін ұстап тұру үшін ғылым кандитаттарының жалақысына 100 пайыз қосымша үстемеақы төленді. Яғни, олар екі еселенген мөлшерде айлық алады.
Жоғарыда айтып өткен профессор Б.Тайторинаны да факультеттің ғылыми дәрежесін сақтап қалу үшін Алматы қаласынан қабылдадық. Оған себеп – заң факультеті бойынша магистрларды оқыту үшін оқытушылар құрамында ғылым докторы болуы қажет. Ал Тараз қаласында заң ғылымдары бойынша ғылым докторы жоқ екені барлығына мәлім. Б.Тайторинаны біз осы мақсатты көздеп жұмысқа қабылдадық. Оның айлығы 800 мың теңге деген шағымданушылардың әңгімесі шындыққа жанаспайды. Ол да университеттің өзге профессорлары сияқты белгіленген мөлшерде айлық жалақы алып отырды. Бір сөзбен айтқанда, Б.Тайторина Білім және ғылым министрлігінің нормативтік құжаттарына еш қайшы келмейтін конкурс негізінде жұмысқа профессор-зерттеуші ретінде қабылданды.
– Қазір профессор Б.Тайторина ТарМУ қабырғасында жұмыс істеп жатыр ма?
– Жоқ. Әлеуметтік желілерде ол кісінің тарапына жазылған дүниелерден кейін профессор Б.Тайторина біздің университеттен өз еркімен жұмысын тоқтатты.
Шағымданушылардың ауыр тиген тұсы – ректор ретінде менен ілік таба алмағаннан кейін қызым Салтанат Сарыбековаға тиісті. Олар шағымдарында «қызым ТарМУ-дың атынан мақсатты докторантураны оқып, алайда қазір университетте жұмыс істемейді» деп көрсетіпті. Енді бұл – таза жала жабу. Рас, қызым Еуразия ұлттық университетінің докторантурасын бітірді, қазір гуманитарлық-әлеуметтік ғылымдар факультетінде заң психологиясы пәні бойынша дәріс береді. Оны айғақтайтын кадр бөлімі бар, тіптеп келгенде бухгалтериядан тексере салса да болады. Оған сенбесе, студенттерден сұрасын. Осыны біле тұра, қызыма тіл тигізгендерін түсінбедім.
Тағы бір мәселе – биыл пайдалануға берілетін жатақхана құрылысына қатысты да маған күйе жақты. Шағымданушылардың сөзіне сүйенсек, мен мемлекеттік-жекеменшік серіктестік аясында «ПИКО» ЖШС-мен заңсыз келісімшартқа тұрыппын. Сондай-ақ осы серіктестік мен ректор болғалы университеттің барлық жобасын жеңіп алатын көрінеді. Бұл да өтірік. Біріншіден, университет жатақхананы жекеменшік-серіктестік аясында емес, консорциум жасау арқылы 50/50 төлем негізінде салып жатыр. Екіншіден, мен «ПИКО» ЖШС-ын биыл бірінші рет көріп отырмын. Яғни, серіктестік мен ректор болғалы университетпен бірінші рет жұмыс істеп отыр. Оны тексере салу да қиын емес.
500 орынға арналған жатақхананы бұйырса желтоқсан айында пайдалануға берсек деп отырмыз. Сондықтан мемлекеттен бір тиын алмай, бюджеттен тыс қаржыға консорциум жасау арқылы жүргізіліп жатқан құрылысқа қуанудың орнына, тырнақ астынан кір іздеп, дәлелсіз жала жапқандары санаға сыймайды.
Бұдан бөлек, бізде Түркіменстан мемлекетінің 700-ден астам азаматы оқиды. Міне, осы студенттердің оқу төлемақысына қатысты да құбылмалы доллардың курсын есептей отырып, 20-30 пайыздық айырмашылықты оқу орнының бухгалтериясы артылған ақшаларын қайтармай отыр деп айыптапты. Бірақ мұндай мәселемен бүгінгі күнге дейін бірде-бір студент келген жоқ.
Енді бұл тұста ерекше айта кетерлігі – Мемлекет басшысы мен құрылымдық мекемелерге жазылған жазбаша арызда алты адамның қолы тұрса, қазір екеуі бұл құжатқа қол қоймағандары туралы тексеру комиссиясына қолхат берді. Қазір ол бойынша анықтау жұмыстары жүргізілуде. Бір сөзбен айтқанда, арызданушыларға қатысты да шикілік болып тұр.
– Жалпы, шағымданушылардың ұжыммен ара-қатынасы қандай екен?
– Олардың видео және жазбаша шағымдарынан кейін заң факультетінің оқытушылары маған келіп «бүкіл елге ұят қылды, біз де олардың айтып отырғандары жалған дүние екенін көрсетіп жазайық» деп ойын білдірді. Бірақ мен оған қарсы болдым. Себебі қазір олар жазса, көпшілік мұны ректор ұйымдастырып жатыр деп ойлайды. Сондықтан арым таза болғандықтан, бұған қарсы келдім.
Шынымды айтайын, бұл орынға жабысып отырғаным жоқ. Пайғамбар жасына келдім. Егер ертең қызметтен кететін болсам да, жала жабылып емес, арым таза күйі кеткім келеді.
– Тексеру комиссиясы шағымданушылардың айтқанын дәлелсіз деп тапса, оларға қатысты қандай шара қолданбақсыз?
– Жамбыл облысындағы іргелі оқу орнының атына келтірген залалы үшін сотқа беремін. Заң шеңберінде жазалануын талап етемін. Себебі менің артымда 12 мың студент, 2,5 мың оқытушы мен қызметкер тұр. Бұл мәселе солардың барлығына кері әсерін тигізіп жатыр. Тіпті, жаңа оқу жылына студенттерді қабылдау науқанына да бұл жайт жағымсыз әсерін келтіруде. Осы үшін жауаптылардың жазаға тартылуын талап ететін боламын.
– Сөз соңында оқырман қауымға, балалары сіздерде білім алып жатқан және оқуға түскелі отырған ата-аналар мен жастарға қандай ой айтасыз?
– М.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті –облысқа ғана емес, елімізге танымал білім ордасы. Оқу орны мемлекет шеңберінен бөлек, алыс-жақын шет мемлекеттермен де байланыс орнатып, студенттерінің қос дипломды білім алуына мүмкіндік тудырған. Бұдан бөлек, білім ордасы жаңа мамандықтар бойынша да бағдарлы бастамалар көтеріп, студенттердің теориялық қана емес, практикада да білімін шыңдауға жағдай жасаған.
Біздің университетте оқумен қатар ғылыммен де айналысуға болады. Ғылыми жобаларға берілетін мемлекеттік гранттар да бар. Осындай ауқымды оқыту жүйесі арқылы бүгінде түлектеріміз түрлі салада жемісті жұмыс істеуде. Бір ғана заң факультетін мысалға алатын болсақ, облыстық прокуратурада жүрген 200 маманның 57-і – ТарМУ түлектері. Яғни, әр төртінші прокуратура маманы университет қабырғасында білім алған. Ал облыстық Полиция департаментіне қарасты құрылымдарда университетіміздің 500-ден аса заң факультетінің түлегі еңбек етіп жатыр. Осының өзі оқу орнының білім деңгейі мен беделін айқындап тұрғаны анық. Сондықтан білім ордасына деген сенімге селкеу түсірмей, ТарМУ-мен бірге болуға шақырамын.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Саятхан САТЫЛҒАН, Жамбыл облысы