Биыл 1 мамырда «Сардоба» бөгетіндегі апаттан Қазақстанның да елді мекендерін топан су басты.
«Қазақпараттың» жазуынша, апатқа байланысты Өзбекстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 207 және 258-баптары бойынша қылмыстық іс қозғалып, тергеу амалдары жүргізілуде. Су қоймасы 2010-2017 жылдары салынған, оған мемлекеттік бюджеттен 1,2 трлн. сум (Өзбекстан валютасы – ред.) жұмсалған.
Алдын ала тергеу кезінде келесі негізгі болжамдар қарастырылды: жобалаудағы қателер, құрылыс талаптарының сақталмауы, пайдалану кезіндегі кемшіліктер, табиғи апат.
Сараптама қорытындысына орай, су қоймасының бөгетінің құлауына келесі факторлар себеп болған:
- Жобалық құжаттамадағы қателіктер мен кемшіліктер. Су қоймасының техникалық-экономикалық негіздемесі тиісті сараптамадан өтіп, бекітілгеннен кейін, жобалаушы өз бетімен оған өзгерістер енгізген.
- Құрылыстағы қателіктер мен кемшіліктер. Бөгеттің корпусын құрайтын топырақтың тығыздығы жобалық талаптарға қарағанда төмен және топырақ бөгде заттардан тазартылмаған, олар шіріп, орнында қуыс пайда болған, қорғаныш қабатына төселген тастардың диаметрі жобалық өлшемдерден бірнеше есе үлкен әрі жобаға сай қалың етіп төселмеген, ірі тастардың арасына ұсақ тастар төселмеген.
- Пайдаланудағы қателіктер мен кемшіліктер. Пайдалану процесіне байланысты елеулі материалдық және материалдық емес кемшіліктерге жол берілген. Атап айтқанда, су қоймасына қызмет көрсететін «Сардоба су қоймасы нысандарын пайдалану және дамыту дирекциясы» қажетті материалдық-техникалық құралдармен қамтамасыз етілмеген.
Сонымен қатар, су қоймасын пайдалануға жұмылдырылған қызметкерлердің 56%-ында қажетті білім (мамандық) болмаған, 82%-ының дағдысы мен тәжірибесі жоқ. Соның салдарынан су қоймасына сапалы қызмет көрсетілмеген.
Қазіргі уақытта 9 адам ӨР Қылмыстық кодекстің 167, 205, 207, 209, 258- баптары бойынша жауапқа тартылып, оларға қатысты қамаққа алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған. Тергеу органы төтенше жағдайдың себептерін, оған жол берген жағдайларды, кінәлілердің санын анықтау, сондай-ақ келтірілген залалдың орнын толтыруды қамтамасыз ету бойынша іс-шаралар жүргізіп жатыр.
Алдын ала тергеп-тексеруді жан-жақты және толық қамтамасыз ету үшін және қылмыстық істің күрделілігі мен ауқымдылығын ескере отырып, Бас прокуратура алғашқы тергеу мерзімін 5 айға ұзартты.
Айта кетейік, 2020 жылы 2 мамырда Өзбекстанда Сардоба су қоймасының бөгеті жарылып, елді мекендер, коммуникациялық желі, егістікке зақым келген. Соның салдарынан Түркістан облысында 4 ауылды су басып, 620 үй бүлінді. Мақтаарал ауданында 2 мамырда түнгі 00:00-де төтенше жағдай жарияланды. Сондай-ақ, Өзбекстанда Сардоба су қоймасындағы бөгеттің бұзылуына қатысты қылмыстық іс қозғалды.
