Екатеринбургте ерлер арасында бокстан әлем чемпионаты өтіп жатыр (7-22 қыркүйек). Әлем чемпионатына 95 елден 488 спортшы келді. Бұл – жиырмасыншы әлем біріншілігі, бокссүйер қауым үшін кішігірім мереке. Бірақ ӘЧ-2019 Токиода өтетін Олимпиада ойындарына лицензия бермейді. Тіпті боксты Олимпиада бағдарламасынан алып тастау жайында пікір бар.
Халықаралық Олимпиада комитеті (ХОК) мен Халықаралық бокс федерациясының (AIBA) қарым-қатынасы шиеленісіп кетті. AIBA тіпті олимпиадалық турнирден, оның ішінде іріктеу турнирін өткізуден шеттетілді. Сол себепті биылғы бокстан Әлем чемпионаты олимпиадаға жолдама бермейді. Сондай-ақ көрермендер бокс кешін теледидардан ширек финалдық кездесуден бастап тамашалайды. «Екі түйе сүйкенсе, арасында шыбын өледі» демекші, зияны жанкүйерлерге тиіп отыр.
БАСТАМА
Күткеніміздей қазақстандық боксшылар жарыс жолын 10 қыркүйектен бастады. 8 қыркүйек күні ашылу салтанаты мен жеребе тарту рәсімі өтті. Мұнда 81 келіге дейінгі салмақта бокстасатын Бекзат Нұрдәулетовтің қарсыласы белгілі болды.
Бекзат 10 қыркүйекте оңтүстіккореялық Инжи Хонмен қолғап түйістірді. Сауатты бокс көрсеткен ол қарсыласын үшінші раундта нокдаунға жіберді. Есеңгіреп қалған Инжи жарыс жолын жалғастырды. Десе де, бабы келіскен біздің жігіт қазылар алқасының шешімімен келесі айналымға өтті. Нұрдәулетов келесі кезеңде венесуэлалық Налек Корбаймен кездеседі. Инжимен ойындағыдай сақ қимылдаса, 1/8-ден көріп қалуымыз мүмкін. Бекзаттың салмағында әлем чемпионы Хулио Ла Крус бар. Жарыс жолын 1/16-да бастайтын ол алжирлік Мохамед Хумримен жұдырықтасады. Сондай-ақ Германия чемпионы Ибрагим Базуев, ирандық Эхсан Рузбахани, Еуропа ойындарының чемпионы Лорен Домингес, аталған ойынның күміс жүлдегері Бенджамен Уиттакер бар. Не дегенмен Нұрдәулетовке оңай соқпайды. 21 жастағы боксшы психология мен физиканы тең ұстаса, жеңіс тұғырынан көріп қалуымыз мүмкін.
ТӘЖІРИБЕ
11 қыркүйекте біразының қарсыласы белгілі болды. 52 келіге дейін салмақта Сәкен Бибосыновтың қарсыласы – моңғолиялық Хару Энхмандах. Сәкен әлем чемпионатына барады деген де сұрақ туындаған еді. Бапкер оның Анвар Музапаровты жеңгенін, өз салмақ дәрежесінде қатарының алды екенін айтты. Сәкен Бибосынов – биылғы Президент кубогының жеңімпазы. 22 жастағы боксшының салмағында сен тұр, мен атайындар көп. Кубалық Йосвани Вейтиа, ресейлік Василий Егоров, өзбекстандық Шахобиддин Зоировтар – өте тәжірибелі. Егер Бибосыновтың айы оңынан туса, ширек финалды көріп қалармыз.
57 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде ел намысын Қайрат Ералиев қорғайды. Қайратқа артылар сенім ерекше. Өйткені ол Гамбургте өткен әлем чемпионатында алтыннан алқа таққан. Әлем Қайратқа көз тігіп отыр. Көпшілік көкейіндегі сұрақ: «Қайрат атағын қорғап қала ма?». Оның қарсыласы – венесуэлалық Йоэль Сегундо Финол Ривас (15 қыркүйек). Өздеріңізге белгілі Ривас Рио Олимпиадасының күміс жүлдегері. Өте сақ қимылдайтын боксшылардың бірі. Кездесу тосын сыйларға толы болмақ. Қайрат Азия чемпионатында, Президент кубогында өзін көрсете алмады. Бірақ бұл Ералиевтен үміт үзіңдер деген сөз емес. Қайраттың кез келген тұста қайрат көрсете алатыны белгілі. 57 келіге дейін салмақта фаворит – Ласаро Альварес. Көпшілігі кубалық боксшының айы оңынан туады деседі. Ласаро 1/16-да Жан Карлос Кайседомен қолғап түйістіреді. Ералиев Ривастан өтсе, бір белес арта қалар еді. Бабы мен бағы қатар шапса, Қайраттан алтын күтуге болады.
Елімізде 63 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде талантты боксшылар көп. Бірақ биылғы ӘЧ-ге бұл салмақта Закир Сафиуллин аттанды. Закирде әлем чемпионатының медалі бар. Бұрындары ӘЧ-ге қатысқан, бірақ Олимпиада атмосферасын сезінген жоқ. Боксшы осы жолы бапкер сенімін ақтаса, арманы орындалуы мүмкін. Сафиуллин 1/32-де әзірбайжандық Бахтияр Газибаевті жеңді. Закир үшінші айналымда басты фаворит Энди Крус Гомеспен кездесуі мүмкін. Бұл – өте қауіпті. Егер мүлт кетсе, жарыс 1/8-ден аяқталады. Сәтті өнер көрсетсе, Сафиуллиннен медаль күтіңіздер.
СЕНІМ
69 келі – бокстағы Қазақстанның «жекеменшік» салмағы. Жүсіпов өзіне артылар сенім мен үмітті түсінеді деген ойдамыз. Асланбек Шымбергеновтен бәсекені жеңіп, ӘЧ-ге жолдама алды. Абылайханның әлем чемпионатында атой салар кезі келді. ӘЧ асуынан асса, ары қарай Олимпиада таңы ататынын біледі. Демек, барын салуы керек. Бұл салмақта бәсеке өте жоғары. Басты қарсылас – Рониэль Иглесиас Сотолонго. Кубалық боксшыны бұған дейін Шымбергенов бірнеше рет жеңген. Медаль үшін шайқаста Абылайхан Иглесиаспен қолғап түйістіруі мүмкін. Оған дейін бүгінгі бәсекені жеңіп, 16 қыркүйекке жолдама алуы керек.
75 келіге дейінгі салмақта Тұрсынбай Құлахмет 14 қыркүйек күні чехиялық Милош Бардлмен қолғап түйістіреді. Әлем чемпионаты – Тұрсынбайға берілген мүмкіндік. Ол Әбілхан Аманқұлдан мықты екенін дәлелдеу керек. Азия чемпионы аталған салмақ дәрежесінде үздіктер санатында емес. 75 келіге дейінгі фавориттер – кубалық Арлен Лопес пен италиялық Сальваторе Каваллеро. Дегенмен Құлмұхаметтен қайрат күтеміз.
91 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде Қазақстан құрамасында Василий Левит бар. Естеріңізде болса, Рио Олимпиадасында көптің қошеметіне ие болған. Талантты боксшы 15 қыркүйек күні словакиялық Давид Михалекке қарсы кездесу өткізеді. Жанкүйер мен бапкер Левиттен тек алтын күтеді. Бұл салмақ дәрежесінде қауіпті Кубадан, Ресейден және Өзбекстаннан күтеміз. Өйткені Эрисланди Савон, Муслим Гаджимагомедов, Санжар Тұрсыновтардың бекер келмегені белгілі. Василий әлем чемпионатында сәтті өнер көрсетсе, Токиода бабы келіскен боксшылардың қатарына қосылады. Отандасымыз ел артқан сенімді ақтайды деген үміттеміз.
16 қыркүйек күні шаршы алаңға 91 келіден жоғары салмақта Қамшыбек Қоңқабаев шығады. Ол бұл салмақта әлем чемпионатының күміс жүлдегері атанған. Биыл сәті түссе, дәрежені еселемек. Басты қарсыласы – өзбекстандық Баходир Жалолов. Көпшілігі бұл бәсекені тамашалауға ынтық. Демек, Қамшыбек Қонқабаев барын салса, Қазақстан қоржыны медальға толмақ.
ҚҰРАМА ҚАРЫМЫ ҚАНДАЙ?
Ерлер арасындағы алғашқы ӘЧ 1974 жылы Кубада өтті. Тәуелсіз Қазақстан 1993 жылы Финляндияда өткен ӘЧ-ге қатысып, Василий Жиров қола медаль алды. Осылайша, Қазақстан бокс державасының әлем чемпионатындағы жолы басталды. Әлем біріншілігіндегі медаль қоржыны бойынша Қазақстан 40 медальмен 4-орында тұр: 11 алтын, 12 күміс, 17 қола.
Қазақстан үшін 2013 жылы Алматыда өткен ӘЧ нәтижелі болды. Жігіттер 4 алтын, 2 күміс, 2 қола медаль еншіледі. 2 жылда бір болатын дода 2017 жылы Гамбургте өтті. Мырзағали Айтжанов бастаған боксшылар 1 алтын, 2 күміс, 3 қола медаль алды.
Бокстан Қазақстан құрамасы қауіпті қарсылас. Мұны Өзбекстан бапкері Тулкин Киличев мойындап отыр. Ол Ресей, Куба, Украина мен Қазақстан құрамасымен сақтана шайқасамыз дейді. Бас бапкер Ғалымбек Кенжебаев Ресей, Өзбекстан мен Кубаны күштілер қатарына қосты. АҚШ, Үндістан, Корея боксшыларын мықтыға балады.
Алматы-2013 біріншілігіндегі даңқты құрамнан қазір Қайрат Ералиев бар. Көпшілігі боксшыны алтыннан үміттілердің қатарына қосады. Жанкүйерлер 69 келіге дейінгі салмақта өнер көрсететін Абылайхан Жүсіповке сенеді. Әлем чемпионатында ысылып қалған боксшы биыл алтынның ауылын айналып өтпейтін болар. Мұны 1999 жылғы Әлем чемпионы Болат Жұмаділов те растап отыр. Сондай-ақ боксшы ӘЧ-ның жігіттерді аламан алдында ширатудың амалы деп біледі. Василий Левитке оңай шағылар жаңғақ жоғын, қорғана жүріп шабуылдаса жеңіс тұғырынан көрінерін айтты. Қамшыбек Қоңқабаевты да ұмытпағанымыз абзал. Сонымен, құрама 3 алтын алса, ең жоғары нәтиже болады. 2 алтын бұйырса, жап-жақсы көрсеткіш. Өзбекстан бапкері «Әлем чемпионатынан 2 алтынын алумыз керек» деді. Демек, Қазақстан боксшылары бел шеше кірісуі қажет. Күміс пен қоланың да жөні бөлек.
Айзат АЙДАРҚЫЗЫ