Бұрындары ауылда шатыр құрып, той жасайтын қауым қазір әлі жетсін-жетпесін, жағдайы көтерсін-көтермесін қалаға қарай ағылып, думанды қымбат мейрамханада өткізуге үйір. Соның көбін несие алып жасайтыны тағы бар. Мемлекеттік бағдарламамен жеке кәсіп ашамын деп алған қаражатымызды да тиімді жұмсамай, той-думанға шашамыз.
Бір-бірінен оза шабу деген бәсекелестік тұрғанда біз бұл жағымсыз қылықтан әзір арылмаспыз. Оны айтасыз бүгінгі күні тойға дәстүрлі әншілерді шақыру да сәннен қалған. Қымбат болса да атақты деген асабаны шақыруға құмармыз. Олар жиналған халықтың көңілін қызықты ойындармен көтергілері келеді-ақ. Бірақ кейбір ойынсымақтары әлеуметтік желіде талқыланып, күлкіге қалатыны тағы бар. Мысалы, жақында сондай бір келеңсіз көрініске қарық болдық. Ер адам, ер адамның үстіне мініп алып музыка ырғағымен билей жөнеледі. Енді бірде әйел, еркегіне қарамай, бір-біріне жақындап ырғалып-ырғатылып ортадағы шарды жарып мәз. Күлкіге қарық болғандар арасында балалар жүр-ау деп әсте ойласашы. Міне, біздің ойынымыздың сиқы.
Тойларда тәтті шашылушы еді. Қазір қымбат заттарды шашу белең алған. Иә, солай! Атырауда бір кәсіпкер баласының тойында қымбат телефон «шашқан». Шашуға арналған 50 телефонның біреуінің өзі кем дегенде 500 мың теңге тұрады екен. Атыраулықтар үшін бұл қалыпты жағдайға айналған. Тағы бір ұлттық дәстүрді мақұрым еткен тойдағы бейнебаянды көріп қынжыласың. Айтарымыз бір жиында оқалы шапан емес, ақсақалдың иығына ақшадан тігілген шапан жабылыпты.
Дабыра емей немене, қазір көңіл көтеретін орындардың сыртқы есігін көлік кіретіндей жасауға көшкен. Өйткені ішке жүлдеге тігілген көлікті кіргізеді. Сонымен бірге жас жұбайларды лимузинмен төрге оздыру да үрдіске айналып барады.
Дабыралатқан бір қазақ жүлдеге 200 млн теңгенің көлігін ойнатқан той болғандығы да жыр болып айтылуда.
Міне, біздегі жағдай! Ал көрші өзбек халқы да осындай шығын шашар той-томалақтан мезі болған сияқты. Өйткені Өзбекстанда «Үйлену, отбасылық тойларды және еске алу шараларын өткізу тәртібі жөніндегі» парламент қаулысы қабылданды.
Қаулы 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енбек. Ондағы тәртіпке сәйкес, салтанатты шара таңғы сағат 6-дан кешкі 23 арасында өтуі тиіс.
Бірақ мұның марқұмды соңғы сапарға шығарып салу шарасына қатысы болмайды. Бұдан бөлек жергілікті әкімдер, мәслихат депутаттары той өткізу уақытына өзгеріс енгізе алады.
Құжатта отбасылық шараға 200-ден артық адамды жинамауға кеңес берген. Ал үйлену тойына шақырылған адам саны 250-ден аспауы тиіс, аспаздық шараларға 300-ге дейін адам шақыруға болады. Той ұйымдастырушылар шара өткізетінін бір апта бұрын жергілікті билікке ескертуі қажет.
Сонымен бірге қаулыға сәйкес, ұлттық дәстүрге қайшы келетін шоуларды өткізуге тыйым салынады. Мұнан бөлек адам о дүниелік болған кезде өткізетін жетісі, бейсенбілік намаз, қырық, жүз күн және жылдық асы деген секілді еске алу шараларына тыйым салынған.
Айтайын дегенім, осындай ысырабы көп, ұлттық дәстүрімізді алалайтын той-жиындарды бізде де тәртіпке салар күн келген сияқты. Неге біз дарақымыз? Қайта халық жиналған жерде өзіміздің ата-бабамыздан қалған салт-дәстүрімізді ұлықтағанымыз жөн-ау!
Әдебиет БЕЛГІБАЙҰЛЫ