Нәтижелер жоқ
Барлық нәтижелерді қарау
RU
«Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газеті
  • Жаңалықтар
    • Басты жаңалықтар
    • Қазақстан
    • Әлем
  • Экономика
  • Саясат
  • Әлеумет
  • Жаһан
  • Мәдениет
  • Спорт
  • Сұхбат
  • Nur Otan-ның жаңа депутаттары
  • Жаңалықтар
    • Басты жаңалықтар
    • Қазақстан
    • Әлем
  • Экономика
  • Саясат
  • Әлеумет
  • Жаһан
  • Мәдениет
  • Спорт
  • Сұхбат
  • Nur Otan-ның жаңа депутаттары
Нәтижелер жоқ
Барлық нәтижелерді қарау
Aikyn.kz | Жаңалық жаршысы. Ресми ақпарат. Жаңалықтар
Нәтижелер жоқ
Барлық нәтижелерді қарау
Басты бет Саясат

Отандық қару: садақтан SKYLARK-қа дейін

Айхан ШӘРІП
Қазан 1, 2019
Саясат
594
қаралым
Ешқандай мазмұн жоқ

Үңгірден шыққан әлдебір тайпа жолай кезіккен екін­ші­­сімен тамақ үшін таласып, қыр­­қысқанда, ол адамзат та­ри­­­хындағы тұңғыш «прото­со­­ғыс­қа» айналса керек. Одан кейін пенде қауымы қан­­ша рет бірін-бірі қанға бөк­ке­ні бел­гісіз. Сарапшылар есеп­­теуін­ше, ғаламшардағы ал­ғаш­қы мем­­­­лекеттер тарихы хат­қа түсе бас­тағалы әлемде 17 мыңнан ас­там соғыс тірке­ліп­ті. Бұқара үшін бұл – қасірет қайнары, ал қару өндірушілер үшін – қа­ражат көзі.

Қару экспортынан көптеген ел­дер қырып табыс табуда. Сток­го­льм ха­лық­аралық бейбітшілік мә­­­селелерін зерттеу институтының (SIPRI) мәліметінше, бұл нарық­тың ауқымы 2024 жылы 2 трил­лион АҚШ долларына дейін ұл­ғая­ды деп күтілуде. Өткен жыл қо­рытындысында төрткүл дүниедегі тәуел­сіз елдердің қарулануға бағыт­та­ған шығындарының жалпы көлемі 1,8 триллион долларға жетті. Қалай бол­ғанда, Қазақстанға қару-жарақ экс­портынан түсіп жатқан түсім ша­малы. Республикамыз бұл салада «аут­сайдер» саналады. Неге олай жә­не ол тұйықтан Үкіметтің қалай шы­ғуды жоспарлап отырғаны жайында сәл кейінірек.

Қазіргі заманда қару – қымбат та­уар. Ал кез келген тауарға, әсіресе жаңа­сына жарнамасы ілесе жүреді. Бұл ретте қару-жарақ пен әскери тех­никаның пиары – халықаралық ар­найы көрмелерде, халықаралық әс­кери жаттығуларда, сондай-ақ майдан даласында жүзеге асырыла­ды. Іргедегі держава Ресей мысалға, Си­риядағы соғысты өзінің жаңа қару өнімдерін сынайтын және оның қуатын жаһанға паш ететін по­лигонға айналдырып алды. Оны өз­дері жасырмайды. Ресей Қорғаныс ми­нистрлігі Сирияда 600-ден астам ре­сейлік қару-жарақ пен техника түрі сы­нақтан өткенін мәлімдеді.

Солтүстік көршінің ісін ақта­ға­лы отырған жоқпыз. 2015 жылдың қыр­күйегінен бастап, Ресей оппозиция мен заңсыз қарулы топтар қолына көш­кен Сирияның экономикалық ас­танасы, халық саны жөнінен ең ірі қа­ласы – Алеппоны авиациямен және ар­тиллериямен аяусыз бомбалағанда қан­шама бейбіт тұрғынның қаза тап­қанын халықаралық ақпарат құрал­дары ашық жариялады.

Бірақ алпауыт өз дегеніне жетті. Орыс қаруының Сирияда 2011 жыл­дан бері үстемдік еткен лаңкестік топ­тарды дәп бір табаға түскен еттей қуы­рып, отқа орап, шырқыратқанын көр­ген өзге мемлекеттердің оған де­ген құмарлығы артқаны құпия емес. НАТО мүшесі болып табылатын Түр­кия басшысы Реджеп Тайып Ердо­ған­ның АҚШ-тың қарсылығына қа­рамастан, Ресейдің қорғаныс жүйе­сін – С-400 зениттік-зымыран ке­ше­нін сатып алуға кірісуі осыған дәйек болса керек.

SIPRI дерегінше, 2017 жыл­дың қорытындысында Ресей ал­ғаш рет ірі компаниялар арқылы қару сату жөнінен 2-орынға шық­ты­. Қазір оған жаһандық на­рық­тың 22%-ы тиесілі. Ресей осылай Ұлыбританияны өз тұғырынан тайдырды. Баянжазбада айтыл­ғандай, әлемдік рейтингке ре­сейлік 10 компания кіре алды: ішінде «Алмаз-Антей», «Бір­лес­кен қозғалтқышжасау корпо­рациясы», «Высокоточные ком­плексы», «Тактическое ракетное вооружение» корпорациясы және басқасы бар.

Бірақ ресейлік қару өнді­рушілердің барлығы біріккеннің өзінде америкалық жалғыз Lockheed Martin көрсеткіштеріне жете алмайды. Нарық көшбасшы­сының жылдық айналымы – 44,9 мил­лиард доллар.

Қару-жарақ саудасының дү­ниежүзілік лидері есептелетін АҚШ-тың нарықтағы үлесі 36%-ға тең. Әлемдік қару экспорт­тау­шылардың «бестігіне» сондай-ақ Франция, Германия және Қытай кіреді. Осы 5 ел 2014-2018 жылдар аралығында қару саудасының 75%-ын иемденген.

Енді Қазақстандағы қару-жа­рақ өндірісіне келсек. Қару-жа­рақ жөнінен қазақтар қайтадан не­гізінен шетелдік жеткізі­лім­дерге қарап қалған жайы бар сы­ңайлы. Мысалға, аталған сала­дағы біраз отандық және бірлес­кен кәсіпо­рын­дардың бірінен соң бірі жа­былып жатқаны анық­талды.

Еліміздегі қорғаныс өнер­кә­сібі кәсіпорындарын біріктіретін холдинг – «Қазақстан инжини­ринг» ұлттық компаниясы» АҚ-ның 2020-2029 жылдарына ар­налған Даму стратегиясының жа­ңа жобасында да «дағдарыс» де­ген сөз қолданылады.

Холдинг ел Үкіметінің 2003 жыл­ғы 13 наурыздағы №244 «ҚР қорғаныс-өнеркәсіп кешенінің кейбір мәселелері туралы» қаулы­сына сәйкес құрылғалы бері қол­дан қолға көшті. Оның акцияла­рының 100% пакеті 2006 жылғы қа­занда «Самұрық» қорына бе­ріл­ген. Артынша 2009 жылғы қыр­­күйекте Индустрия және сауда министрлігінің басқаруына тапсырылды. 2010 жылғы маусым айынан бастап, Қорғаныс ми­нис­тр­лігінің сенімді басқаруына ауыс­тырылды. 2016 жылғы 23 жел­­тоқсанда Қорғаныс және аэро­ғарыш өнеркәсібі министрлігі­нің қанатының астына кірді. Ал 2019 жылғы 17 маусымда «Мем­лекеттік басқару жүйесін одан ары жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Президент Жарлығына сәйкес, бұл компания акция­ла­рының мемлекеттік пакетін ие­лену және пайдалану құқығы Ин­дустрия және инфрақұ­ры­лымдық даму министрлігіне табысталған.

Сарапшылардың байла­мын­ша, бүгінде Қазақстанның қор­ғаныстық-өнеркәсіптік ке­ше­нін­де «арнайы өнім өндірісі құры­лы­мының ұлттық армияның қажет­тіліктеріне сәйкес келмеуі, еңбек өнімділігінің төмен болуы, негізгі қорлардың үдемелі түрде тозуы, кәсіпорындардың жалпы тех­никалық және технологиялық көнеруі» секілді кесір құбылыстар белең алуда.

Kazakhstan Engineering Даму стратегиясы жобасында айтыл­ғандай, өнеркәсіптік ұйымдардың көбі жаңа өнім шығаруға емес, тек қару-жарақ пен әскери тех­ни­каның жекелеген түрлерін ағым­дағы және күрделі жөндеуге ғана мамандандырылған. Оның үстіне олар ұзақмерзімді келісім­шарт­тармен қамтамасыз етілмеген.

Құжатта көрсетілгендей, хол­динг­тің «Камаз-Семей» ЖШС (он­дағы ұлттық компания үлесі – 49%) және «Батыр инжиниринг» ЖШС (100% тиесілі) кәсіпорын­дары жойылған.

Тағы біраз қорғаныстық кә­сіпорын «ликвидация» сатысын­да тұр. Бұлар – «Талес Қазақстан ин­­жиниринг» бірлескен кә­сіпорны (50%), «Қаз-СТ Инжи­ниринг Бастау» ЖШС (49%), «Спецмаш Ас­тана» ЖШС (35%), «Индра Қа­­зақ­стан инжиниринг» ЖШС (49%), «Қорғау инжи­ни­ринг» ЖШС (100%) бірлескен кә­­сіпорны.

Бір топ кәсіпорнын сатуға мәж­бүр болған. Арасында шаң­сор­ғыштан да (қате естіген жоқ­сыз) арзанға кеткені бар: SMP Group ЖШС (26%) 115 мың тең­геге өткізілгені көрсетілген. Бір­қатар зауыт-кәсіпорын жер талға­майтын жап-жақсы көлік баға­сына ғана бұлданған.

Бұдан бөлек, холдингтің бір­неше кәсіпорны саудаға қойылды. Соның ішінде «С.М.Киров атын­дағы машина жасау зауыты» АҚ (51%), «Тыныс» АҚ (51%), «Семей машина жасау зауыты» АҚ (51%) бар.

2018 жылы «Қазақстан ин­жиниринг» ҰК» АҚ-ның жалпы шоғырландырылған табысы, со­ның ішінде сатудан түскен түсімі 107 млрд 969 млн теңгені құрады. Алайда Индустрия және инфра­құрылымдық даму министрлігі келтірген мәліметте компания шы­ғысқа ұшырап жатқаны хабар­ланады: былтыр холдингтің таза шығысы (убыток) 2 миллиард 565 млн теңгені құрады. Барлығы 30 миллиард 203 млн теңге (соның ішінде ұзақмерзімдісі – 12 402 млн теңге) қарызы бар.

14 инвестжобаны нәпақа етіп жүрген компания құрамында 4 511 адам жұмыс істейді екен. Еңбек өнімділігі 8 460 мың теңге немесе 21,9 мың доллардай ғана.

Ең көп табысты «Қазақ­стан­дық авиациялық индустрия» ЖШС әкеледі. Алайда компания­ның операциялық шығындары сол табыстың 97%-ынан асып түскен, нәтижесінде бұл шығысқа соқтырды.

таблица1.JPG

Рас, табысты жобалары да бар. 2013 жылы «Қазақстан Аселсан Инжиниринг» ортақ қазақ-түрік зауыты іске қосылды. Зауыт АҚШ, Еуропа және Израиль өндірушілерімен тең бәсекелесе отырып, жоғары технологиялық электронды-оптикалық аспаптар шығарады. Негізгі өнімдері – күн­дізгі және түнгі көздеуіш, түн­де көретін аспаптар, тепло­ви­зорлар, байланыс жүйелері, бар­лау аспаптары.

2011 жылдан бері «Киров атын­дағы зауыт» өзі әзірлеген ұя­лы және стационарлық байланыс жүйелерінің оннан астам түрін және олардың компоненттерін, сон­дай-ақ полигондық жабдық­тардың 5 түрін күш құрылым­дарына жеткізуде.

«Гидроприбор» ғылыми-зерт­теу және тәжірибелік-конс­трук­торлық институты жоғары жыл­дамдықты «Сағым» катері, өзді­гінен жүретін және қарапайым паромдар, «Қажымұқан» мұз­жар­ғыш-сүйреу катері, мобильдік контейнерлік сүңгуір кешені өн­дірісін игеруде екен.

Холдингтің басқа да жоба­­ларының жетістіктері бар.

Сондықтан ел Үкіметі қару-жарақ өндірісі саласынан бас тарт­пайды. Қайта дәрменсіз жағ­дайға жетіп барып, қайта түлеген әлемдік ірі компаниялар үлгі­сінде «Қазақстан инжинирингті» қайта өрлету мақсат етілуде. Осыған орай жаңа Даму стра­тегиясына сәйкес, өндірісті әр­тараптандыру; қорғаныс өнім­дерін және қыз­меттерін кеңейту; қосарлы және аза­маттық өнім­дерді сатуды ұл­ғайту арқылы тұрақтылықты қам­тамасыз ету; маркетинг және экс­портты алға жылжыту функ­ция­сын дамыту; өндірістің өзін­дік құнын тө­мендету; иннова­циялық даму стратегбағыттарын іске асыру көзделіп отыр.

Нәтижесінде, он жылда ком­па­нияның өнімді сатудан түсетін кірістері 2 есе артуға, кәсіпо­рын­дарының еңбек өнімділігі кемінде 2 есе ұлғаюға, еншілес және тә­уелді ұйымдардағы машиналар мен жабдықтардың тозу деңгейі 50%-дан аспайтындай деңгейге жетуі тиіс.

«Киров атындағы зауыт» – ақпаратты криптографиялық қорғау құралдарын, қорғалған телефон аппараттарын өндіруді, «Қазақстандық авиациялық ин­дустрия» ЖШС – Skylark I-LEX ұшқышсыз ұшу аппараттарын шығаруды, «Тыныс» АҚ – жы­лы­на кем дегенде 20 мың керамо­ком­позитті бронеплиталар және басқа да жауынгерлердің жеке қор­ғанысы құралдарының өнді­рісін жолға қоймақ.

 
Тегтер: әлемде 17 мыңнан астам соғыс тіркеліптіқару – қымбат тауарқару экспортыОтандық қару: садақтан SKYLARK-қа дейінпротосоғыс
Алдыңғы жаңалық

Қ.Тоқаев Жоғары ЕЭК отырысына қатысу үшін Ереванға барды

Келесі жаңалық

Құлдық қамытын кигендер

Ұқсас жаңалықтар

алғыс, Мәулен Әшімбаев, Сенат, ашаршылық
Жаңалықтар

Қиын-қыстау заманда аман қалғандардың қазаққа алғыс айтуы – әділеттілік

Наурыз 1, 2021
Алғыс айту күні, Нұрсұлтан Назарбаев, Елбасы, Қазақстан халқы
Жаңалықтар

Бүгін – босқынға сая, қашқынға пана болған қазаққа алғыс айтатын күн

Наурыз 1, 2021
Асқар Мамин, Алғыс айту күні, мереке
Жаңалықтар

Бірліктің арқасында мақсатымызға жеттік – Асқар Мамин

Наурыз 1, 2021
Алғыс айту күні, Қасым-Жомарт Тоқаев, бірлік
Жаңалықтар

Президент Алғыс айту күнімен құттықтады

Наурыз 1, 2021

СОҢҒЫ ЖАҢАЛЫҚТАР

Цой эпидемиологиялық жағдайға болжам жасады

Наурыз 1, 14:59

Nur Otan жанындағы жаңа қоғамдық кеңестер сайлауалды бағдарламалардың орындалуын бақылайды

Наурыз 1, 14:46

Синоптиктер наурыз айына арналған ауа райы болжамын жариялады

Наурыз 1, 14:33

Жамбылда дүнгендер берекелі өмір сүріп жатқаны үшін алғыс айтты

Наурыз 1, 13:52

Адам өлтірген жүргізушіге қатысты Алматы әкімдігі ресми мәлімдеме жасады

Наурыз 1, 13:36

Алматыда әкімдік қызметкері кісі өлтірген бе? – Сағынтаев жауап берді

Наурыз 1, 13:17

Ұлттық спортты насихаттап жүрген журналист емделу үшін көпшіліктен көмек күтеді

Наурыз 1, 12:43
ТОЛЫҒЫРАҚ ЖАҢАЛЫҚТАР
«Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газеті
  • РЕДАКЦИЯНЫҢ МЕКЕНЖАЙЫ:
  • 010000, Нұр-Сұлтан қаласы, Қонаев көшесі, 12/1.
  • Байланыс телефоны: (7172) 72-95-46.
  • E-mail: aikyngazeti@gmail.com, aikyn_nurmedia@mail.ru
  • www.aikyn.kz
  • www.facebook.com/aіkyn.kz
  • www.twitter.com/aikyn_gazeti

Бұл желі ресурсының ақпараттық өнімдері 18 жастан асқан азаматтарға арналған.

Басты жаңалықтар

карантин

Цой эпидемиологиялық жағдайға болжам жасады

Наурыз 1, 2021
Nur Otan жанындағы жаңа қоғамдық кеңестер сайлауалды бағдарламалардың орындалуын бақылайды

Nur Otan жанындағы жаңа қоғамдық кеңестер сайлауалды бағдарламалардың орындалуын бақылайды

Наурыз 1, 2021
NurMedia Nur otan
Яндекс.Метрика
  • РЕДАКЦИЯ
  • ЖАРНАМА
  • БАЙЛАНЫС
  • ЖАЗЫЛУ

© 2020 ТОО «АЙҚЫН-ЛИТЕР»

Нәтижелер жоқ
Барлық нәтижелерді қарау
  • Онлайн жазылу
  • Жаңалықтар
    • Әлеумет
    • Саясат
    • Экономика
  • COVID-19
  • Nur Otan-ның жаңа депутаттары

© 2020 ТОО «АЙҚЫН-ЛИТЕР»