Гонконг жанжалы жалғасуда
Гонконг жанжалы жалғасуда
124
оқылды

Гонконгтағы наразылық қатарынан төрт ай бойы тоқ­тамай тұр. 2 қыркүйекте он мыңға жуық студент бой­кот жариялап, сабаққа барудан бас тартса, Гон­конг­тағы университетте оқитын 30 мың жас жаппай нара­зылыққа шықты. Осы сейсенбіде жағдайдың ушық­қаны сонша, полиция шерушілерге қарсы қару қолдануға мәжбүр болды. Сонда да қарсылық табы басылмай тұр.

Күні кеше ғана Гонконгтың Парламент хатшылығы мекеме қызметкерлерін тез арада қа­уіпсіз жерге көшірді. Себебі бұған дейін шерушілер бірнеше рет аталған ғимаратқа басып кірген еді. Гонконг үкіметі қа­ла­ның қауіпсіз еместігін айтып, дабыл қағуда. Соңы үлкен қақ­тығыстарға ұласқан Гонконгтағы наразылық маусымдағы экс­традиция туралы заңға түзетулер енгізілетіні туралы хабардан ке­йін ушығып кетті. Гонконг Пар­ламенті қараған заңға түзету ресми енгізілетін болса, Қытай заңдарын бұзған күдіктілер Бей­жіңге беріледі. Аталған заң жо­ба­сының қаралып жатқанын естіген күннен бастап қала кө­шелеріне миллионға жуық қарсылық танытушылар шықты.

Бұрын Британияның ота­рын­да болған Гонконг 1997 жы­лы Қытайдың қол астына өткен еді. «Бір мемлекет – екі жүйе» мо­делі аясында қала автономия ретінде жарияланып, 2047 жылға дейін ерекше мәртебеге ие болды. Яғни 2047 жылы Гонконг ресми түрде Қытайдың иелігіне өтеді. Оған дейін қаланың қа­лыптасқан жеке экономикалық заңнамасы мен заң жүйесі бар. Гонконг халқы Қытайдың қол астына кіруге наразы. Себебі қаланың 2047 жылы Қытайдың меншігіне өтетіні тұрғындардың жалпы дауыс беруімен емес, тек билік арасындағы келісіммен шешілген еді. Дегенмен Бейжің Гонконг өз алдына жеке қала деп қарап отыра алмады. Өтіп жатқан наразылық ше­рулеріне де Қытай билігінің үн қатуы, оларды айыптап, жаза кесуі бұған дәлел.

Бірақ наразылық акциясына шыққандардың қойған талап­тары екі апта ішінде орындалуы тиіс деген еді. Осы орайда Гон­конг билігі кей талаптарды орын­дауға көшкенін ескеру қажет. Мәселен, қытай заңдарын бұзған күдіктілерді Бейжіңге берудегі экстрадиция туралы заң­ды қабылдау кейінге қал­дырылды.

Соңғы уақытта Гонконгтағы наразылық ахуалы ресми Бейжің билігін тығырыққа тіреді. Бі­ріншіден, Қытай қаланың ішкі жағдайына тікелей араласа ал­майды. Егер олай болса, бұл тұрғындардың қарсылығын одан сайын күшейте түседі. Қы­тайдағы жағдайды қазір бар әлем бақылап отыр. Себебі бұған дейін Қытай тек ашықтық пен бейбіт саясатты қолдайтын мемлекеттің моделін қалып­тас­тырды. Күні кеше ғана ҚХР-дың негізі қаланғанына 70 жыл то­луына орай өткен әскери шеруде Си Цзиньпин «Дамудың бейбіт жолын жалғай береміз» деген еді. Алайда Гонконгтағы жағ­дайды барлап қарайтын болсақ, Бейжің билігі наразы топты тізгіндеуде қолынан келгенін жасайтын сыңайлы.

Сондай-ақ Гонконтағы жайт Тайвань мен Тибетке де ықпал етуі әбден мүмкін. Егер Гонконг­та наразылыққа шыққан тарап жеңіске жетер болса, онда Тай­вань мен Тибеттегі тұрғындар да рухтанып, Бейжің билігіне қар­сы шығуы ықтимал. Егер солай болса, бұл Қытай үшін ауыр соққы болады.

Қытай билігі бұл тұрғыда ішкі жағдайға сыртқы күштердің ара­ласып кетпеуін қатаң бақы­лауда ұстап отыр. Мәселен, Қытай Сырт­қы істер министр­лігінің рес­ми өкілі Хуа Чуньин АҚШ-ты «отқа май құйып отыр» деп айып­таған еді. Бейжің нара­зы­лық жасап жатқандарды лаң­кес­т­ікпен пара-пар әрекетке барып жатыр деп сынады. Енді Бейжің билігіне аталған түйіт­кілді Гон­конг билігі және поли­циясымен шешуден өзге жол жоқ.

Бұған дейін Қытай Гонконгке өз әскерін кіргізеді деген сыбыс пайда болған еді. Дегенмен Бей­жің ақпаратты жоққа шы­ғарды. Азаматтарды экстрадициялау туралы заң ашулы қала тұрғын­дарының көңілін жібітер деген үміт қылаң берген де болар. Алайда жағдайдың беталысы мүлдем тың сипат алды. Талап­тар орындалмаса, жағдай тек ушы­ға бермек. Күш қолдану Қы­тайдың сыртқы саясаттағы абыройына нұқсан келтіреді. Онсыз да осы сейсенбідегі ше­руде полицияның бейбіт тұр­ғындарға қарсы қару қолдануын жаһандық қауым­дастық сынға алды.