Жақында WhatsApp арқылы құрбымнан бір сайтқа кіріп, дауыс беруімді сұраған хат келді. Порталды ашып қарасам, Қазақстанның ең сұлу қызы таңдалады екен. Жаңа туған сәбиден бастап, 17 жасар бойжеткенге дейін қатысатын сайыс онлайн өтіп жатыр. Артынша осы порталдан дауыс сұрағандар легі көбейе бастады. Қатысу жарнасынсыз тегін байқау әркімнің-ақ таласары белгілі. Бірақ ақылы негізде өткізілетін сайыстар аз емес. Соның ішінде балаларға арналған түрі жетерлік. Тіпті, ел ішінде топ жарып, әлемдік аренаға шыққандар да жоқ емес. Айталық, Little Supermodel Of The World 2018 халықаралық байқауында үш жас категориясында (6, 9 және 11 жастағылар) қазақстандық қыздар 1-орын иеленген.
Ересектер арасында өткізілетін сұлулық байқауларының қаншалықты қажеті бары, маңызы қандай екені туралы екіжақты пікір бары белгілі. Балалар қатысатын додаға келгенде де көпшілік пікірі екіге бөлінді. Бірі «мұнда тұрған ештеңе жоқ. Талантын шыңдайды» десе, енді бірі «Баланың балалығын ұрламау керек, бес батпан бояу, жеңіліс не жеңіс психикасына да, мінез-құлқына да әсер етеді», – дейді.Жыл сайын әлем бойынша балалар сұлулығын бағамдайтын үш мыңнан астам байқау ұйымдастырылады. Ата-аналардың баласын бұл бағытқа бұруы да бекер емес. Жан-жақты, талапты болып өссін деген ой жатса керек. Үш жасар Ханшайымның анасы Гүлзат Қопанова байқаудың барлық түрін қолдайтынын айтып отыр. «Қызым тіпті сұлулық байқауына қатысып жатқанын түсінбейді. Желіден көрдім де, қатыстырайын дедім. Меніңше, баланы кішкентайынан жарыстырып үйрету керек. Өзіміз де кезінде түрлі байқауларда бақ сынадық. Жеңдік те, жеңілдік те. Күйзеліске те түстік. Есесіне, жан-жақты болып өседі. Сәл есейген соң түрлі үйірмелерге қатыстырамын. Өзінің ыңғайына қарай таңдаймыз. Байқаулардан келер зиян жоқ деп есептеймін», – дейді ата-ана.
Расында, бала кезде олар байқаудың мәнін әсте түсіне қоймас. Бұл жерде маңыздысы – ата-анасының қатыстырудағы мақсаты яки қалауының қандай екені. Әлбетте, жасынан хореограф, стилистермен жұмыс істеп талғам қалыптастырса, дұрыс сөйлеу, көпшіліктің алдында өз-өзін ұстауды үйренгенде тұрған ештеңе жоқ. Дегенмен ата-ананың қалауы баланың арманымен ұштаса ма? Ұштаспаса, жағдай қиын.
Психолог Сая Бақимова баланың таңдауы сол болса, дабыл қағудың жөні жоқ деп есептейді. «Бұл жерде бірінші сұлулық сайыстарына баласын апаратын ата-ананың қандай психологиялық қажеті барын айту керек сияқты. Себебі ол баланың таңдауы болмауы да мүмкін. Олай болған күннің өзінде бала бейсаналы түрде ата-анасының махаббаты мен қабылдауына лайық нәрсені жасайтынын ескеру керек. Кейде бала ата-ананың бейсанасында өзінің ажырамас бір бөлігі ретінде қабылданады. Мұндай кезде бала ата-ананың нарцистік, өзін ерекше сезінгісі келетін эмоциялық қажеттілігін өтейді. Егер баланың айналасындағы үлкендер эмоциялық және психологиялық жағынан сауатты, ересек адамдар болса, ондай жарыс жай ғана жарыс, ол жердегі жүлде баланың үйдегі орнына әсер етпейтінін, өздерінің көңіл күйі ештеңеге қарамай тұрақты болатынын сездіре алса, бәрі дұрыс деп ойлаймын», – дейді маман.
Осыдан 7 жыл бұрын Оралда ұйымдастырылған балалардың сұлулық байқауының соңы дауға ұласқан. «Қаламның келбеті» конкурсының басы-қасында жүрген Дмитрий Еретенко балалар порнографиясын таратып, жеңгетайлықпен айналысқаны үшін сотталған болып шықты. Ресейде жазаланса да, факт бір – оның балалармен жұмыс істеуі қауіпті. Мұндай конкурстарға қарсы шығатындардың бір уәжі де осында болып отыр. «Бесіктен белі шықпай жатып сахнада әрі-бері сылаңдап өтуді санасына сіңіргеннен не пайда?» дейтіндер бар.
2011 жылы «Қазақ аруы» атанған Ләззат Қалдыбековаға хабарласып, балалардың сұлулық байқауына қатысты ойын білдік. Бәлкім, биыл мектеп табалдырығын аттаған баласын модель ету ойы бар шығар деп те ойлағанбыз. Дегенмен актрисаның пікірі бұған кереғар болып шықты. «Өзі үшін шешім қабылдап, не қалайтынын білмейтін баланың, соның ішінде кішкентай қыз баланың сұлулық байқауына қатысуын қолдай алмаймын. Ол жерде бетіне бірнеше қабат бояу жағылады, атмосферасы да адамды қысады. Жеңіліп қалса, күйзеледі. Жеңіп шықса, өркөкірек болып кетуі мүмкін. Қызым болса, байқауға қатыстырмас едім. Мысалы, ұлым «Тик Ток» желісінен түрлі нәрсені көріп алып, бір күні «Анашым, шашымды бояғым» келеді деп келіп тұр. Бірден ол желіні өшіріп тастадым. Көрдіңіз бе, бала еліктегіш. Өздігімен фильтрлей алмайды. Баланы барынша білімге, салауатты өмір салтына шақырған дұрыс деп ойлаймын. Ұлымды модель ету ойымда жоқ. Әзірге бір байламға келетіндей жаста емес», – дейді актриса.
Белгілі италиялық режиссер Лукино Висконтидің «Ең сұлу» деген фильмі бар. Ана махаббаты жайлы өте әсерлі туынды. Сондағы кейіпкер қызын әлемдегі ең керемет актриса болуға лайық деп санап, кастингке апарады. Әрине, әр ана үшін өзінің сәбиінен асатын ешкім жоқ. Фильмде де солай көрсетіледі. Сөйтіп, бір күні түсірілім тобында қызын мазақтап тұрғандарды көріп қалады да, ашу үстінде қызын алып кетеді. Ақыры кастингтен өтіп, фильмге түсуге шақырту алса да, бас тартады. Баласының мазақ болғанын қаламаған ананың жай-күйі жақсы көрініс табады. Міне, ата-ана амбициясы қандай?! Баланың таңдау еркі болуы тиіс. Өз қалауын ойлап, орындалмаған арманын жүктеу әсте дұрыс емес.
