«Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру қазақстандық экономиканың даму қарқынын жеделдетуге және азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартуға арналған. Осы бағдарлама аясында елімізде цифрлық эфирлік телевизиялық хабар таратуды енгізудің стратегиялық жобасы белсенді түрде жүзеге асырылуда, оның мақсаты – қазақстандықтарды жоғары сапалы тегін теледидарлармен қамтамасыз ету. Бұл ауысу бүкіл тарихи кезеңдегі телевизия саласының дамуын анықтайды.
Елімізде цифрлық эфирлік телехабар таратуды енгізу 2012 жылы басталды, ал жобаның толық аяқталуы 2022 жылға дейін жоспарланған. Қазірдің өзінде, өткенге көз жүгіртсек, соңғы 8 жылда қандай ауқымды, көп еңбекті жұмыс жасалғанын көруге болады.
Бүгінгі таңда цифрлық эфирлік теледидар барлық облыс орталықтарында және бірқатар облыстарда қол жетімді: Маңғыстау, Жамбыл, Түркістан, Алматы, Павлодар, Қостанай облыстарында және Шымкент қаласында, келесі жылдың басында цифрлық эфирлік теледидарға Алматы қаласы мен Солтүстік Қазақстан облысын толық көшіру жоспарланып отыр.
Телерадио хабарларын тарату саласындағы ұлттық оператор «Қазтелерадио» АҚ радио және теледидар станцияларын салу және жаңғырту бойынша жұмыстарды жүйелі түрде жүргізуде. Міндетті телерадиоарналар мен басқа да еркін қол жетімді арналарды тарату үшін цифрлық эфирлік телерадио хабарларын тарату желілерінің құрылысы қолданыстағы телевизиялық хабар тарату инфрақұрылымының кеңеюіне, оның ішінде антенналық діңгек құрылымдарының, инженерлік құрылыстардың, апаттық құрылымдар мен құрылыстардың желілерін қайта құруды, техникалық қайта жарақтандыруды қосады. Тек 2020 жылы 43 РТС пайдалануға берілді: Солтүстік Қазақстанда – 13, Қызылордада – 16, Шығыс Қазақстанда – 6, Ақтөбеде – 5 және Ақмола облысында – 3. Бұл станциялардың саны 684 елді мекенді немесе осы аймақтардың 800000-ға жуық тұрғындарын қамтиды. Бүкіл Қазақстан бойынша аналогтық телевизиялық хабар таратуды толығымен өшіру үшін 827 радио теледидар станциясын салу және жаңарту қажет екенін атап өткен жөн. Бүгінгі күні 518 РТС пайдалануға берілді, ол халықтың 89,49% қамтыды.
Аналогтық хабар таратудың өзекті мәселелерінің бірі үлкенді-кішілі елді мекен тұрғындары арасындағы теңсіздік болды. Қазақстанда сандық эфирлік телехабар тарату үшін қабылданған DVB-T2 стандарты технологиялық тұрғыдан бірнеше теледидардың бағдарламаларын бір теледидар арнасының жиілігі бойынша бір уақытта таратуға мүмкіндік береді. Осылайша, бір пакетке біріктірілген хабар таратушылар аумақтық таратудың тең жағдайында болады. Бұл сандық эфирлік теледидардың негізгі міндеттерінің бірі – үлкенді-кішілі елді мекендер арасындағы ақпараттық теңсіздікті жоюға ықпал етеді. Бүгінде ең алыс елді мекендердің тұрғындары республикалық қана емес, сонымен қатар 15-ке жуық қазақстандық арналарды көре алады. Қазақстандықтар қазірдің өзінде дыбыс пен бейне сапасын, арналар мен бағдарламалардың кең таңдауын, сандық сигналдың кедергіге және төзімділікке тиімділігін бағалай алды. Сандық теледидарлық хабар таратудың жоғары қорғаныс деңгейі және сигнал сапасы бар және де ол алыс қашықтыққа беріледі.
Жобаның мақсатты көрсеткіштерінің бірі – ел санының кем дегенде 95% цифрлық хабар таратумен қамту. Бұл дегеніміз, ел тұрғындарының көрсетілген пайызы бірінші және екінші мультиплекстердің (пакеттердің) цифрлық теледидарлық бағдарламаларының эфирімен ақысыз қамтылатын болады.
Сондай-ақ, жобаның маңызды міндеттерінің бірі – радиожиілік қорын шығару. Егер бұрын аналогтық эфирлік теледидар тарату желісі арқылы 1 телеарна 1 радиожиілікті иеленсе, онда цифрлық эфирлік телерадио тарату желісінде бір жиілікте 15 стандартты теледидар арналары таратылады. Ауысуға байланысты босатылған жиіліктер Қазақстандағы байланыс саласының дамуына, соның ішінде радиоэлектрондық құралдар мен жоғары жиілікті құрылғыларды пайдаланатын мемлекеттік органдардың қажеттіліктеріне оң серпін береді және электр энергиясын тұтынуды азайтады. Цифрландырудың тағы бір артықшылығы – бүкіл ел бойынша телерадио бағдарламалар санының көбеюі, бұл халықтың ақпараттық ресурстарға тең кепілдендірілген қол жетімділігін қамтамасыз етеді.
Аналогтық хабар таратудың өзекті мәселелерінің бірі үлкенді-кішілі елді мекен тұрғындары арасындағы теңсіздік болды. Қазақстанда сандық эфирлік телехабар тарату үшін қабылданған DVB-T2 стандарты технологиялық тұрғыдан бірнеше теледидардың бағдарламаларын бір теледидар арнасының жиілігі бойынша бір уақытта таратуға мүмкіндік береді. Осылайша, бір пакетке біріктірілген хабар таратушылар аумақтық таратудың тең жағдайында болады. Бұл сандық эфирлік теледидардың негізгі міндеттерінің бірі – үлкенді-кішілі елді мекендер арасындағы ақпараттық теңсіздікті жоюға ықпал етеді. Бүгінде ең алыс елді мекендердің тұрғындары республикалық қана емес, сонымен қатар 15-ке жуық қазақстандық арналарды көре алады. Қазақстандықтар қазірдің өзінде дыбыс пен бейне сапасын, арналар мен бағдарламалардың кең таңдауын, сандық сигналдың кедергіге және төзімділікке тиімділігін бағалай алды. Сандық теледидарлық хабар таратудың жоғары қорғаныс деңгейі және сигнал сапасы бар және де ол алыс қашықтыққа беріледі.
Жобаның мақсатты көрсеткіштерінің бірі – ел санының кем дегенде 95% цифрлық хабар таратумен қамту. Бұл дегеніміз, ел тұрғындарының көрсетілген пайызы бірінші және екінші мультиплекстердің (пакеттердің) цифрлық теледидарлық бағдарламаларының эфирімен ақысыз қамтылатын болады.
Сондай-ақ, жобаның маңызды міндеттерінің бірі – радиожиілік қорын шығару. Егер бұрын аналогтық эфирлік теледидар тарату желісі арқылы 1 телеарна 1 радиожиілікті иеленсе, онда цифрлық эфирлік телерадио тарату желісінде бір жиілікте 15 стандартты теледидар арналары таратылады. Ауысуға байланысты босатылған жиіліктер Қазақстандағы байланыс саласының дамуына, соның ішінде радиоэлектрондық құралдар мен жоғары жиілікті құрылғыларды пайдаланатын мемлекеттік органдардың қажеттіліктеріне оң серпін береді және электр энергиясын тұтынуды азайтады. Цифрландырудың тағы бір артықшылығы – бүкіл ел бойынша телерадио бағдарламалар санының көбеюі, бұл халықтың ақпараттық ресурстарға тең кепілдендірілген қол жетімділігін қамтамасыз етеді.
