Жамбыл облысы – қай кезде де өзінің өндірістік әлеуетімен танылған өлке. Аграрлық өңірде асыраушы саланы алшаң бастырып, тұрғындардың тұрмысын түзеуде аудандардың сіңіріп жатқан еңбегі ұшан-теңіз. Әсіресе, аймақпен аттас Жамбыл ауданының жыл ішінде жеткен жетістігі орасан. Оны біз айтпасақ та бұқара көзбен көріп, тындырымды тірлікті бас бармақпен бағалауда.
67,4 миллиард теңгеге 11 жоба жүзеге асады
Ауданда 10 ай ішінде өнеркәсіп өнімдері 0,3 пайызға артып, 15,6 миллиард теңгені құраған. Негізгі капиталға салынған инвестиция 4,3 миллиард теңгеге өсіп, 25,3 миллиард теңгеге жеткен. Енді алдағы уақытта аудан 67,4 миллиард теңгеге 11 жобаны жүзеге асыруды көздеп отыр. Аудан әкімі Сәкен Арубаевтың айтуынша, 1,5 миллиард теңгеге «Жамбыл Ет MS» ЖШС мал бордақылау алаңын салса, «Көкжиек–2030» ЖШС дәл осындай сомаға сүт фермасының құрылысын жүргізеді екен. Ал «Алель Агро» ЖШС 2,5 миллиард теңгеге құс фабрикасының кірпішін қаламақ. Бұдан бөлек, Good Look ЖШС сүт тауарлы фермасының (2,5 млрд теңге), «Денвер-Т» ЖШС жылыжай кешенінің (2,5 млрд теңге), «Аса-Даму» ЖШС құс фабрикасының 4 корпусының (150-180 млн теңге), «КазФос» ЖШС натрид гексаметофосфатын өндіретін желісін (2 млрд теңге), «Тараз» ӘКК және «Далаагро» ЖШС жылыжай кешенінің (15 млрд теңге), Shell ЖШС күн электростансасының (20 млрд теңге), «Тараз Мұнай Өнімдері» ЖШС сұйытылған газ шығаратын зауыт құрылысын (20 млрд теңге) және Super pharm ЖШС бірреттік медициналық шприцтер шығаратын 3 корпус құрылысын (1,2 млрд теңге) жандандырмақ. «Қарапайым заттар экономикасы» аясында 1,8 миллиард теңгеге 23 жоба қаржыландырылып, бұдан бөлек 105 миллион теңгеге 3 жоба қаралу үстінде.7 елді мекенде 77 жылыжай жұмыс істеуде
Ауыл шаруашылығы саласына келсек, ауданда өндіріс орындарының ұлғаюымен қатар дала еңбеккерлерінің табысы артқан. Есепті кезеңде өндірілген өнім көлемі 38,9 миллиард теңгені құрап, 5,7 миллиард теңгеге өсіп отыр. Бұдан бөлек, қысы-жазы көкөніс өндіретін жылыжайдың да саны көбеюде. Атап айтсақ, биыл 7 елді мекенде 77 жылыжай жұмыс істеп, 3,3 гектарға қызанақ, 13,1 гектарға қияр және 0,5 гектарға өзге де дақылдар еккен. Нәтижесінде, 1-2 айналымда 400 тонна қызанақ, 1 487 тонна қияр және 49,6 тонна басқа да дақылдар жиналған. «Қазсушар» мекемесі жобасы шеңберінде «ПУИИД-2» (3,6 млрд теңге) және «Еуропалық даму банкі» (7,4 млрд теңге) арқылы 553 шақырымды құрайтын 69 каналды қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. Аталған каналдар 14 556 гектар алқапты суландырмақ. Ғарыштық түсіріліммен игерусіз жатқан 3 327 гектар жер мемлекет қорына алынып, 9 696 гектар конкурс арқылы қайта айналымға қосылған. Сонымен қатар биыл 10 айда 287,9 миллион теңгеге 71 дана ауыл шаруашылығы техникасы сатып алынған.Шаруалар пилоттық жобаның шарапатын көрді
«Жамбыл облысы тұрғындарының тұрмыстық табысын жақсарту» пилоттық жобасының шарапатын аудан шаруалары молынан көріп жатыр. Жобаға таңдалған Бесағаш ауылдық округінде 5 бағыт бойынша 280 өтінімге 1,0 миллиард теңге бөлініп, толығымен игерілген. Жекелей айтсақ, үй іргесіндегі жерді игеру бойынша 1 117 ауланың 155 гектар жеріне 13,3 миллион теңгеге тұқым және минералды тыңайтқыш алуға несие берілген. Сонымен қатар 16,8 миллион теңгеге 2 жылыжайдың құрылысы жүрген. Екінші бағыт – мал шаруашылығын дамыту бойынша 276 азамат 860 миллион теңгеге 4 760 бас мал мен құс алған. Оның 268 басы сауын сиыр болса, 360 бас бұқашық, 1 443 бас қой, 1 289 бас жылқы және 1 400 бас күркетауық. Ауыл сыртындағы жерлерді тиімді пайдалану бағытына келсек, 1 335 гектар жерге (117 шаруашылық) мал азығын дайындау үшін тұқым және минералды тыңайтқыштар 38,8 миллион теңгеге алынған. Төртінші бағыт бойынша «Іске Сәт» кооперативі құрылып, 100,1 миллион теңгеге 22 техника алып отыр. Бесінші бағыт шеңберінде 1,8 миллион теңгеге 1 кондитерлік цехтың жобасы ұсынылып, іске асырылған.Контрабандалық мал ұстайтын орын салынбақ
Ауданда биыл мал басының өсу динамикасы байқалады. Атап айтсақ, ірі қара 1 560 басқа (42,2 мың), қой мен ешкі 4,3 мың басқа (242,4 мың), жылқы 1,2 мың басқа (18,1 мың ) және үй құстары 7,5 мың басқа (432,3 мың) артқан. Нәтижесінде, есепті кезеңде 6,8 мың тонна ет өндіріліп, 80 тоннаға көбейген. Сондай-ақ сүт өндіру 37,2 мың тоннаға жеткен. Өндірілген жұмыртқа 2 191 мың данаға көбейіп, 56,9 миллионға жетті. Қазір ауданда 6 370 басқа арналған 13 мал бордақылау алаңы мен 13 сүт тауарлы фермасы жұмыс істеп тұр. Бұл тұста тағы бір айта кетерлігі, Жасөркен елді мекенінен контрабандалық малды ұстайтын орынның құрылысы 34,1 миллион теңгеге жүргізілмек. Осылайша, жергілікті билік қырғыз елінен ағылатын заңсыз мал тасымалының жолын кеспек.Құрылыс қарқыны көз қуантады
Құрылыс саласында да тетігін тапқан тірліктер аз емес. Жыл басынан бері 8,9 миллиард теңгеге құрылыс жұмыстары жүргізіліп, өсім 3,5 миллиард теңгені құраған. Ауданда 937 адам тұрғын үй кезегінде тұрса, бұл мәселені шешу үшін «Жұмыспен қамту жол картасы» бағдарламасы бойынша 76 пәтерлі 5 қабатты тұрғын үй құрылысы жүргізілуде. Осындай тағы 4 тұрғын үй құрылысының құжаттары дайындалып, 2,9 миллион теңгеге бюджетке өтінім берілген. Ал кезекте тұрған 10 мыңнан аса тұрғынды жер телімімен қамту мақсатында 7 елді мекеннің инженерлік инфрақұрылымына құжаттар әзірленіп, 3,8 миллиард теңгеге өтінім жолданып отыр. Егер қолдау тапса, 1 882 отбасына жер берілетін болады.
Аудан әкімі Сәкен Қаланұлы жолдар мәселесіне де жіті көңіл бөліп отыр. Атап айтсақ, биыл Өрнек-Тоғызтарау-Жаңаөткел жолы (94,4 млн теңгеге 6 шақырым) мен 12 ауылдың 28 ауылішілік жолдары (206,4 млн теңгеге 22,9 шақырым) жөндеуден өткен.
Бұдан бөлек, «Жұмыспен қамту жол картасы» бағдарламасы аясында 12 ауылдың 63 ауылішілік көшелері мен 1 аудандық мәндегі автомобиль жолы (753,9 млн теңгеге 54 шақырым) жаңарған. Сонымен қатар «Ауыл – ел бесігі» жобасы шеңберінде 5 ауылдың 8 ауылішілік көшесіне (98,4 млн теңгеге 5,5 шақырым) тақтайдай тегіс асфальт төселген.
Жамбыл ауданындағы 42 елді мекеннің 23-де орталықтандырылған ауызсу жүйесі жоқ дегенімізбен, бұл мәселе кезең-кезеңімен шешілмек. Мәселен, биыл Жамбыл ауылдық округіндегі 5 елді мекеннің ауызсу жүйесі аяқталса, Шоқай, Жасөркен, Қызылқайнар, Ақбұлым, Байтерек және Қаратау сынды 6 ауылға ауызсу құбырын тарту жұмыстары басталған. Аталған нысандағы жұмыстар аяқталғанда халықты ауызсумен қамту деңгейі 69 пайызға жетеді.
Бұдан бөлек, Бесағаш-Түрксіб ауылының құжаттары әзірленіп, 1,5 миллиард теңгеге бюджеттік өтінім тапсырылған. Сонымен қатар Бектөбе-Қызылшарық (996,7 млн теңге) және Қаракемер (441,8 млн теңге) ауылдарына да құжаттар дайындалуда. Ал қалған Әулиекөл, Көлқайнар, Кемел, Сеңгірбай, Жұма, Құмсуат және Жаңаөткел сынды 7 елді мекенді ауызсумен қамту жеңілдетілген жолмен ұйымдастырылмақ.
Ауданда бұған дейін 26 ауылға газ тартылып қойған болса, биыл тағы 13 ауыл көгілдір отынның қызығын көргелі отыр. 5 елді мекенге ауылішілік газ тарту жұмыстарына 725,2 миллион теңге бөлініп қойса, тағы 5 елді мекенге газ құбырын жүргізу үшін 35,6 миллион теңгеге тиісті құжаттар дайындалуда.
Әлеуметтің әлеуеті артуда
Әлеуметтің әлеуетін арттыру – бүгінгі күннің басты ұстанымы. Сондықтан тұрғындарға жергілікті билік тарапынан барынша көмек көрсетілді. Ауданда жыл ішінде мемлекеттік сақтандыру қорынан жұмыссыз және өзін-өзі жұмыспен қамтыған 37 816 адамға 42 500 теңгеден төленген. Сондай-ақ 7 071 тұрғынның 212,1 миллион теңге көлеміндегі коммуналдық төлемдері жабылған. Бұдан бөлек, 1 130 отбасына 393,9 миллион теңге атаулы әлеуметтік көмек берілген. Есепті кезеңде 4 771 адам жұмыспен қамтылып, жұмыссыздық деңгейі 4,5 пайызды құраған. Аудандағы 38 білім беру мекемесінің 25-і типтік, 13-і ыңғайластырылған ғимаратқа орналастырылған десек, биыл Жамбыл ауылынан 100 орындық мектептің құрылысы жанданған. Одан бөлек, Шоқай ауылынан 150 орындық және Айша бибі орта мектебіндегі үш ауысымды оқытудың алдын алу үшін 300 орындық мектеп құрылысына тиісті құжаттар әзірленуде. Биыл 10 орта мектепте жөндеу жұмыстары жүргізілсе, барлық білім беру мекемелеріне ішкі дәретхана, интернет желісі және бейнебақылау камерасы орнатылған. 17 мектеп робототехникамен жарақтанған. Ауданда 1-6 жас аралығындағы бүлдіршіндерді мектепке дейінгі қамту көрсеткіші 88,5 пайызды құраса, 3-6 жас аралығындағы көрсеткіш 100 пайызды діттеп тұр. Денсаулық сақтау саласына келсек, 36 мекеменің 19-ы ыңғайластырылған немесе жапсарлас ғимаратта орналастырылған. Соңғы 2 жылда 8 ауылда медицина мекемелері жаңа ғимаратқа көшірілген.Елді мекен спортқа ерекше көңіл бөлуде
«Цифрлы Қазақстан» жобасы аудандағы мәдениет саласының жұмысын жан-жақты етуде. Бүгінгі таңда 18 кітапханада цифрландырылған ақпараттық орталық елге қызмет етіп отыр. Ал Қаракемер ауылдық клубының құрылысы (94,6 млн теңгеге 90 көрерменге) басталған болса, Жалпақтөбе және Өрнек ауылдарынан клуб салуға тиісті құжаттар дайындалмақ (12 млн теңге).
Биыл Аса ауылынан «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында аудан халқы көптен күткен спорт кешенінің құрылысы аяқталып, пайдалануға берілді. Жоба құны 514,1 миллион теңгені құрап, барлық заманауи стандартқа сай келіп отыр.
Сондай-ақ елді мекенде 36 шағын футбол, 19 балалар ойын алаңы мен 15 жаттығу алаңшасы салынған. Жыл соңына дейін тағы осындай 6 нысанның құрылысы аяқталатын болса, 2 алаңға жасанды газон төселеді.
Қосымша Айша бибі, Гродиково, Пригородное, Жалпақтөбе, Шайқорық ауылдарынан спорт нысандарын салу үшін 23 миллион теңгеге сметалық құжаттар жасалуда.
Жыл ішінде 1 694 жас жұмысқа орналасқан
Жамбыл ауданында жастар мәселесі де жіті назарға алынып, жыл ішінде 1 694 жас жұмысқа орналастырылып отыр. Оның 543-і тұрақты жұмыс орнын тапса, 15 жас әлеуметтік жұмыс орындарына жолданған. 413 жас ақылы қоғамдық жұмысқа тартылған. 275 жас «Жастар тәжірибесі» бойынша екі қолға бір күрек тапса, 87 жас кәсіби оқуға жолдама алған. 28 жас шағын несиеге қол жеткізсе, 148 жас мемлекеттік грантқа ие болып отыр. «Дипломмен – ауылға!» бағдарламасы бойынша 27 маманға көтерме жәрдемақы беріліп, 19 маман тұрғын үй сатып алуға несиелендірілген. Жәрдемақы көлемі 7,5 миллион теңгені құраса, баспана алуға 79,2 миллион теңге бөлінген.Мемлекеттік бағдарламалар мінсіз орындалуда
Жалпы, Жамбыл ауданында жыл ішіндегі жетістіктен бөлек, алдағы 5 жылдыққа бағытталған мемлекеттік бағдарламалардың жоспары да көңіл қуантады. Мәселен, «Өңірлерді дамытудың 2025 жылдарға арналған» бағдарламасы аясында 246,3 миллион теңгеге 1 жоба іске асырылмақ. Аталған жоба Шоқай ауылын сумен қамтитын болады. Ал «Нұрлы жол» бағдарламасы бойынша Өрнек-Тоғызтарау-Жаңаөткел жолы 94,4 миллион теңгеге жөндеуден өтсе, «Жұмыспен қамтудың жол картасы» бағдарламасымен 5,5 миллиард теңгеге 96 жоба іске асырылуда. Жобалар 922 адамды жұмыспен қамтиды деп күтіліп отыр. 99 жобаның ішінде білім саласы, ауыл шаруашылығы, тұрғын үй құрылысы, ауызсу, газ, жол мен көпір жөндеу, абаттандыру, жарықтандыру мен канал құрылысы да бар. «Ауыл – ел бесігі» жобасына келсек, 11 нысанға 634,2 миллион теңге бөлініп, жұмыспен қамту орталығы арқылы 11 адам жұмысқа орналастырылған. Жалпы, биыл жұмыспен қамту мекемесінде жұмыссыз ретінде тізімде тұрған азаматтарды құрылысқа тарту ерекше қарқын алғанын айта кеткен жөн. Олардың күшімен есепті кезеңде мектеп, мәдениет үйі, әмбебап спорт кешенінің құрылысы мен 5 ауылдағы 8 ауылішілік көшелер жөнделгені жағымды жаңалық. Мұндай бастамаға құрылысқа жауапты мердігерлердің қолдау білдіріп отырғаны қандай мақтауға да лайық. «Аумақтарды дамыту» бағдарламасына тоқталсақ, биыл ауданда 569,4 миллион теңгеге 1 жоба іске асырылмақ. Ол – Түрксіб ауылындағы 300 орындық мектеп құрылысы. «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы бойынша, 10 айда барлығы 619,9 миллион теңгеге 46 жоба жүзеге асқан. «Еңбек» бағдарламасының елге тигізіп жатқан пайдасы орасан. Биыл бұл бағытта 1,6 миллиард теңгеге 2 723 адамды жұмыспен қамту жоспарланса, есепті кезеңде 3 073 адам еңбекке тартылып, жоспар 112,8 пайызға артығымен орындалып отыр. Жекелей айтсақ, бағдарламанын бірінші бағыты аясында 43,4 миллион теңгеге 160 адамды кәсіптік оқытудан өткізу көзделсе, бүгінде 170 адам мерзімді оқу курсына жолданған. Екінші бағыт – жаппай кәсіпкерлікті дамытуда 156 жұмыссыз азаматқа 627,6 миллион теңге несие және 1 025 адамға 569 миллион теңге көлемінде жаңа бизнес идеяларды іске асыру гранты тағайындалса, 10 айда 157 адамға 631,4 миллион теңге несие беріліп, 1 025 азаматқа 569 миллион теңгелік мемлекеттік грант үлестірілген. Сондай-ақ «Бастау бизнес» шеңберінде 370 адамды оқыту жылдық жоспарға енгізілсе, мұнда да жоспар артығымен орындалып, 373 адам оқудан өткен. «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасының үшінші бағыты, яғни жоғарыда атап өткеніміздей жұмыссыз ретінде тіркеуде тұрғандарды құрылысқа тарту жүйелі жалғасын тапқан. Жыл ішінде 363,1 миллион теңгеге 1 012 адамды жұмыспен қамту жоспарланса, есепті кезеңде нақты 1 348 адам жұмыс істеп жатыр. Міне, Жамбыл облысы Жамбыл ауданында осындай жан жадыратар жұмыстар атқарылуда. Бұл, әрине бір ауданға бас болып отырған Сәкен Арубаевтай әкімнің іскерлігі екені даусыз. Елді мекеннің тізгінін ұстағанына жыл толып отырған жас әкім алдағы уақытта да тың идеяларымен қуантады деп сенеміз. Ең бастысы, өлке ел мен облыс экономикасына өзіндік үлесін қосып, әлеуметтің әлеуетін арттыра берсе, нұр үстіне нұр болғаны...Саятхан САТЫЛҒАН, Жамбыл облысы