Ұлттық спорт түрі – қазақ күресі биыл республика мектептеріне пән ретінде енгізіледі. Қазіргі уақытта жобаның бағдарламасын әзірлеу, мамандарды даярлау жұмыстары қызу жүріп жатыр екен. Қуанышты хабардың анық-қанығын білу мақсатында Қазақ күресі федерациясының бас хатшысы Бақдәулет Сәбитовпен аз-кем сұхбаттасқан болатынбыз.– Қазақ күресі мектептерде пән ретінде енгізілетінін естіп қуандық. Оң болсын дейміз. Жалпы, бұл бастама қалай пайда болды? Идея авторы кім?
– Бұл идея алғаш 2016 жылы айтылды. Сол кезден бастап қазақ күресінің 2016-2021 даму бағдарламасы бекітілді. Мамандар тарапынан бірнеше ұсыныс түсті. Негізгі қадамды жасап, жоспарды бекіткен – Қазақ күресі федерациясының президенті Дәурен Абаев. Аталған жоспарда 2020 жылы қазақ күресін мектепке пән ретінде енгізу міндеті қойылды. Біз бүгінде сол бағытта жұмыс істеп жатырмыз.
Пилоттық жоба қыркүйек айынан бастап Нұр-Сұлтан қаласы мен Маңғыстау облысында жүзеге асырылады. Қазіргі кезде мектеп бағдарламасына сай 100 сабақ жазылды. Енді вариативті пән ретінде енгізуге Нұр-Сұлтан қаласының 4-5 мектебімен келісіп отырмыз. Жақында Маңғыстауда жұмыс бабымен болдық. Балалар арасында Қазақстан Республикасының чемпионаты өтті. Маңғыстау облыстық қазақ күресі федерациясының президенті де өз аймақтарында бұл жобаны жүзеге асыруға дайын екенін жеткізді. Павлодар облысының федерациясы да бастамаға қолдау танытты. Өзге аймақтар да атсалысады деген ойдамыз.
Жоспарға сәйкес, 5-11 сынып оқушылары кәсіби тұрғыда дайындалса, 1-4 сынып оқушылары акробатикалық әдістемесін ғана үйренеді. Осыған орай, биыл жаңа оқу жылынан бастап Нұр-Сұлтанның бес мектебінде пилоттық жоба негізінде қазақ күресі денешынықтыру пәніне енгізіледі. Оқушы 4-сыныпты бітірген кезде олардың денесі күреске, күрес әдістеріне ыңғайлы, икемді болып тұрады. Одан кейін әдістер үйреніп, 11-сынып бітірген кезде қазақ күресінің кем дегенде 10 әдісін үйреніп шықса, ол да біз үшін үлкен жетістік болмақ.
Ол үшін бастапқы кезде күрес кілемі, спортшылардың киімдері керек. Кез келген мектепте спорт залы бар. Біз 2-3 залы бар мектептерге сол кілемдерді 24 сағат жайылып тұратындай жағдай жасаймыз. Бір ғана спорт залы бар мектептерге ролматалар тапсырыс беруді жоспарлап отырмыз. Оның бір ерекшелігі тез жазылады, тез жиналады. Бір ғана адам оп-оңай төсеп-жинай алады.
– Не себепті вариативті нұсқаны таңдадыңыздар?
– Вариативті дегеніміз – факультативті сабақ секілді. Бір тоқсанда 27 денешынықтыру пәні болатын болса, соның тек 7-8-і қазақ күресінен вариативті сабақ ретінде өткізіледі. Бұл 4-5 жылға жалғасатын шығар. Әрмен қарай толық пән ретінде енгізіледі. Бізге қазіргі кезде екі нұсқа ұсынылды. Біреуі – вариативті. Екіншісі – міндеттемелі. Міндеттемеге ақырындап кіргізуіміз мүмкін. Еліміздегі мектептердің әрқайсысында денешынықтыру пәнінің мұғалімі қазақ күресінің маманы емес. Біреуі – волейболшы, екіншісі – баскетболшы, ал енді бірі – боксшы. Оларды арнайы оқытқан жөн. Егер пән мұғалімі оқушыларға қазақ күресін білмей үйрететін болса, балалар бір жерін жарақаттап алуы әбден мүмкін. Ол өзімізге кері әсерін тигізеді. Сол себепті вариативті нұсқасын таңдап отырмыз.
– Мамандар даярлау жұмысы қалай жүзеге асады? Олар тегін оқытыла ма?
– Жыл соңына дейін мамандарды жеткілікті дайындау үшін ұстаздар құрамын толықтыру мақсатында қазақ күресі академиясын Нұр-Сұлтан қаласында құруды жоспарға енгіздік. Академияда күрестен сабақ беретін болашақ мамандар жеткілікті дәрежеде дайындалады. Ал мамандарды оқыту федерацияның есебінен жүргізіледі. Олардың жалақылары, академияға келіп-кетуі, бәрі жан-жақты ойластырылды. Біздегі денешынықтыру пәнінің мұғалімдері тек қана өзінің іссапар шығындарын ғана көтереді. Оқу жағы тегін болады. Тағы бір айта кетер жайт, біздің федерацияның 17 аймақта өкілдігі бар. Олар да қосымша ауданнан, ауылдан келген мамандарды өз дәрежесінде дайындайды. Яғни, тиісті дәрежеде сертификат бере алады. Өйткені бір ғана федерация, бір ғана академия бүкіл елімізді қамтамасыз етуге үлгермесі анық. Сондықтан біз өңірлердегі федерациялардың да көмегіне жүгінетін боламыз.
– Мамандардың пікірі қандай? Ата-аналар қарсылық білдірген жоқ па? Ендігі жұмыс барысы қалай жалғасады?
– Осы күнге дейін қазақ күресінің мамандарымен ақылдасып, олардың оң бағасын алдық. Қазір әлеуметтік желіде бір аптаның ішінде бұл мәселе талқыланып жатыр. Көптеген басылымдар сүйіншілеп ақпарат таратуда. Бәрін қадағалап, бақылап отырмыз. Әзірге ешкімнен ешқандай қарама-қайшы пікірді байқамадық. Барлығының айтатыны – «енгізу керек, өзіміздің төл спортымызды дәріптеу керек» деген сарындағы пікірлер. Бұл бізді қуантады.
Ұсыныс білдірген кезде Білім басқармасының өкілдері «баяғыдан бері қайда жүрсіңдер, қазақ күресін пән ретінде енгізу оңай ғой, сендер түгілі футбол федерациясы футболды міндетті пән ретінде енгізіп қойды» деген болатын. Сол себептен біз де осы жобамыз сәтті жүзеге асса келешекте қазақ күресін міндетті пән ретінде енгізуге тырысамыз.
Жоспар дайын. Іске көшер кез келді. Ол үшін алдымен біздің базамыз дайын болуы керек. Мысалы, осы жылдың аяғына дейін бүкіл өңірлердегі қазақ күресінің жағдайын зерттеуге шығамыз. Дәурен Әскербекұлының тікелей тапсырмасымен жобаларымыз, жоспарларымыз мақұлданды. Облыс орталықтары ғана емес, аудан орталықтары бар, шалғайдағы ауылдар да бар, бәрінің жағдайын қарауымыз қажет. Тек қана спорттық ғимараттар ғана емес, мектептердің да жағдайын бақылауда ұстаймыз. Өйткені мектептерге қазақ күресі пән ретінде енгізілсе, олардың жағдайы сол талаптарға сай болуы тиіс. Даму картасын сызу керек. Содан кейін міндеттеуге кірісеміз.
– Әңгімеңізге рақмет!Сұхбаттасқан Абылайхан ЖҰМАШ
