Өндіріске қажетті мамандарды жергілікті жерде дайындау қажеттілігі:
Yessenov University брендімен «ашықтық, ықыластылық, креативтілік» сынды құндылықтарды ұлықтап, қазақстандық жоғары білім саласында өзіндік орнын айқындай алған оқу орны бүгінде өңіріміздегі жоғары білім мен ғылымның, мәдениеттің орталығына айналып отыр. Өткен ғасырдың 60-жылдарында өңірімізде мұнай, газ кен орындарының игеріле бастауы, атом стансасының салынуы, тау-кен, металлургия, теңіз суын тұшыту секілді салалардың дамуы Маңғыстаудың тамырына қан жүгіртіп, өлке экономикасын жаңа сапалы сатыға көтерді. Осындай өндірістік дүмпу білікті мамандарды, ең алдымен инженер-техник кадрларды көптеп қажет етті. Бұл кезде мұнай кен орындарын барлау мен өндіру ісіне тартылғандар, негізінен Ресей жоғары оқу орындарында және Алматыдағы политехникалық институтта оқыған санаулы ғана адам болатын. Ол кезде облыстағы мұнай саласына мамандар даярлауды жүзеге асырып отырған жалғыз ғана орталық – Мәскеудегі Бүкілодақтық сырттай оқытатын политехникалық институттың Шевченко (қазіргі Ақтау) қаласындағы оқу-консультациялық пункті болатын. Алайда бұл оқу орны облыстағы білікті мамандар зәрулігін толық қанағаттандыруға қауқарсыз еді. Бұл мәселенің шешілуіне сол кездегі Маңғышлақ облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы Т.Әшімбаев, ҚазССР жоғары және орта кәсіптік білім министрі Т.Катаев және Қазақ политехникалық институтының ректоры А.Омаров пен кешкі және сырттай оқу жөніндегі проректоры М.Б. Батырбековтердің табандылық танытқанын, бұл мәселені Д. Қонаев басқарған республика басшылығының қолдағанын түбек тұрғындары жақсы біледі. 1976-1983 жылдар аралығында Маңғыстау өңірінде тұңғыш жоғары оқу орнының негізі қаланып, өнеркәсібі өркендеп келе жатқан облысымыздағы мамандар даярлайтын орталық ретінде орнығуына оған сол жылдары басшылық жасаған тәжірибелі ұйымдастырушы, талантты ғалым Кеңесбай Табылдиев көп еңбек сіңірді. 1983-2001 жылдары оқу орны В.Ленин атындағы Қазақ политехникалық институтының Жалпытехникалық факультетінен ҚазПТИ-дің Ақтау филиалы, сосын Атырау университетінің Ақтау филиалы секілді аралық баспалдақтардан өтіп, өз алдына дербес жоғары оқу атанды. Белгілі геолог ғалым, Маңғыстау мен Батыс Қазақстандағы мұнай-газ кен орындарын алғаш ашушы, лениндік және ҚР Мемлекеттік сыйлықтарының лауреаты Шахмардан Есенұлы Есеновтің есімін мәңгі есте қалдыру мақсатында Маңғыстау облысы басшылығының ұсынысымен Министрлер Кабинетінің 1995 ж. 1 шілдедегі № 767 қаулысымен Ақтау мемлекеттік университетіне академик Ш.Е.Есеновтің есімі берілді. Бұл жылдардағы университеттің даму тарихы көрнекті ғалым, ректор Есберген Божановтың есімімен тікелей байланысты. 2001-2005 жылдар аралығында жаңа заманның талаптарына сәйкес жаңа университеттің бейнесі қалыптасты, материалдық-техникалық базасы нығайып, еліміздің жоғары оқу орындары арасындағы беделі өсті, халықаралық деңгейде таныла бастады. Бұл кезеңде университетті белгілі ғалым, тәжірибелі ұйымдастырушы Әшімжан Ахметов басқарды. 2005 жылдан университет дамуының жаңа көркею кезеңі басталып, кең көлемдегі қайта құрулар жүзеге асырыла бастады. Университет ректорлары болып 2005-2013 жылдары Әбдімүтәліп Әбжаппаров, 2013-2017 жылдары Әділбек Ботабековтер табысты еңбек етіп, оқу орнының көркеюіне қыруар үлес қосты.Жаңа кампустың ашылуы
Университет тарихындағы елеулі оқиға оқу орнының жаңа кампусының салынып, 2009 жылы пайдалануға берілуі болды. Сол кездегі облыс әкімі Қ.Көшербаев пен университет ректоры Ә.Әбжаппаровтың табанды еңбегінің арқасында бой көтерген жаңа бас ғимарат, спорт кешені, студенттер жатақханасы мен оқытушыларға арналған тұрғын үйді бір жерге шоғырландырған бұл кешен күннен-күнге қанатын кеңге жая түсуде. Қазір мұнда екінші жатақхананың құрылысы жүріп жатса, таяу жылдарда тағы бір жатақхана, көпқызметті оқу корпусы, Теңіз академиясының оқу корпусы мен 3000 орындық стадионның құрылысы, студенттерге арналған саябақ құрылысы жоспарлануда. Университеттің жаңа ғимаратының салынып, құрылыс жұмыстарының одан әрі жалғасын тауып, қарқынды жүргізілуі Елбасы Н.Назарбаев пен Президент Қ.Тоқаевтың тікелей қамқорлығының арқасында жүзеге асырылып отырғанын айту лазым. 2007 жылы Маңғыстау облысы дамуының таныстырылымы болған кезде Ақтау қаласында бой көтермек Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг университетінің қалашығының жобасына Елбасымыз ақ батасын берген болатын. 2010 жылы маусым айында Маңғыстау облысына жұмыс сапарымен келгенде Елбасы Н.Назарбаевтың Каспий мемлекеттік университетінде болып, университет ұжымымен кездесуі жоғары оқу орнының тарихындағы ерекше оқиға болды. Елбасы университеттің құрметті меймандар тілек жазатын Құрмет кітабына алғашқы болып өзінің ақ тілегін жазып, қолтаңбасын қалдыруының өзі оқу ордасының мерейін асқақтата түсті.Университеттің заман талабына сай бейімделуі
Теңіз академиясының ашылуы сапалы теңіз мамандарын дайындауға жасалған сәтті қадам болды. Қазіргі таңда осы бағытты жандандыру мақсатында шетелдің теңіз мамандарын дайындайтын университеттерімен және осы өңірде қызмет ететін теңіз мекемелерімен келісімшарт жасалынды. Университетте теңіз, мұнай-газ ісі мамандықтары бойынша үш дипломдық бағдарламаны жүзеге асыру қолға алынып, студенттеріміздің шетелдік университеттердің дипломына ие болу мүмкіндігі туды. Соңғы жылдары Есенов университетінде уақыт талап етіп отырған үдеден шығып, жоғары білім мен ғылымды дамытудың заманауи талаптары тұрғысынан тың өзгерістерге бой ұруға деген құлшыныс күшеюде. Мұндай талпыныс, әсіресе кейінгі жылдары ерекше қарқынмен – мазмұндық та, құрылымдық та тұрғыдан көрініс тауып, тек университет оқытушылары мен білім алушыларының ғана емес, жалпы облыс тұрғындарының көңілінен шығуда. Қолға алынған тиімді шаралардың арқасында талапкерлердің аталмыш оқу орнына деген қызығушылығы күшейіп, университет контингенті бес жыл ішінде 3 256 студенттен (2016 ж.) 8 363 студентке дейін (2021 ж.) көбейді. Университет жанынан ашылған колледжде қазіргі таңда 1 500-ден астам студент білім алуда. Жаңа кезең талаптарына жаңарған бағдарламаларда 2018/2019 оқу жылынан бастап «Төңкерілген сынып» моделі аясында оқытудың аралас әдістерінің үлес салмағы арттырылды. Қазіргі уақытта «Төңкерілген сынып» моделіне 18 білім беру пәні көшті, пәндердің 85%-ы скринкастармен қамтамасыз етілген. Елбасы ұсынған «Ұлт жоспары – бес институционалдық реформаны жүзеге асыру жөніндегі 100 нақты қадам» бағдарламасының 77 және 78 қадамдарында: «Экономиканың алты негізгі саласы үшін он алдыңғы қатарлы колледж бен он жоғары оқу орнында білікті кадрларды әзірлеу, кейіннен бұл тәжірибені еліміздің басқа оқу орындарына тарату», «Назарбаев университеті тәжірибесін ескере отырып, жоғары оқу орындарының академиялық және басқарушылық дербестігін кезең-кезеңімен кеңейту» қарастырылған болатын. Осыған сәйкес, 2020 жылы Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті мемлекеттік статустан коммерциялық емес университетке айналды. Есенов университеті 2021 жылдан бастап өзіндік үлгідегі дипломдарды бере бастады. Бұл өзінің академиялық дербестігін кеңейтудегі маңызды қадам болды. Өзіндік үлгідегі алғашқы дипломға 2021 жылғы түлектер ие болды. Университеттің халықаралық қызметін ілгерілету үшін жетекші жоғары оқу орындарымен ғылым және білім беру саласындағы ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды. Бүгінгі таңда Есенов университеті мен шетелдік әріптес жоғары оқу орындары арасында Білім және ғылым саласындағы ынтымақтастық туралы 100-ден астам меморандум мен шарт жұмыс істейді. Университеттің заманауи материалдық-техникалық базасы бар, ғылыммен белсенді айналысатын оқытушыларға барлық қажетті жағдай жасалған. Зерттеулер 50 оқу және ғылыми, 2 зерттеу зертханасында жүргізіледі. Қазіргі уақытта университетте 30 ғылым докторы мен доктор PhD (23 штаттық және 7 қосымша), 107 ғылым кандидаты (23/7), 124 ғылым магистрі (116/8) қызмет істейді. Жалпы профессор-оқытушылар құрамының ғылыми дәрежелілігі 41%-ды құрайды. Есенов университетінің 48 бакалавриат, 22 магистратура және 4 докторантура білім беру бағдарламасы бойынша қолданылу мерзімі шектеусіз, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру саласында білім беру қызметін жүргізу құқығына мемлекеттік лицензиясы бар.Yessenov University жаңа мүмкіндіктер әлемінде
Университетте Туризм және тілдер, Бизнес және құқық, Инжиниринг, Білім беру мектебі, Ғылым және технологиялар факультеттері, Теңіз академиясы және әскери кафедра, колледж жұмыс істейді. Теңіз академиясында кеме экипаждарын оқыту үшін оқу-жаттығу стансасын ашу жоспарлануда. Жастардың өз деңгейінде толықтай білім алуына түрлі жағдай жасалған. Білім беру бағдарламалары қайтадан жаңартылып, мазмұны толысқан. Мәселен, дуалды білім беру бойынша инжиниринг, туризм, мұнай және газ мамандықтары бойынша қонақүйлерде, жұмыс беруші орындарда тәжірибеден өте жүріп оқуға мүмкіндік жасалған. Ал Теңіз академиясының студенттері курсты шетелдік университеттерде жалғастырып, қос диплом алуға мүмкіндігі бар. Аталған бағдарламалар арқылы білім алушылар мамандықты жан-жақты игереді. 1 250 орындық 3 студенттік жатақханада білім алушылар үшін барлық жағдай жасалған. Маңғыстау ауданында «Жыңғылды» оқу-өндірістік базасы мен теңіз жағалауында «Тофу» сауықтыру студенттік кешені жұмыс істейді. «Тофу» студенттер демалыс орталығы Ақтау қаласының тұрғындарына, қонақтарына және студенттер мен оқытушыларға қызмет көрсетеді және университеттің «Туризм» білім беру бағдарламасы бойынша білім алушы студенттері тәжірибеден өтіп, теория мен тәжірибені ұштастырады.
Қазіргі таңда Есенов университеті Каспий маңы елдерінің мемлекеттік университеттері қауымдастығының, Жоғары білім беру мекемелерінің Еуропалық қауымдастығының, Университеттердің Ұлы Хартиясының, Инженер-мұнайшылар қоғамының, ҚР ЖОО қауымдастығының және Association of Silk Road Countries/Universities and Consulting Companies мүшесі болып табылады, сондай-ақ халықаралық теңіз университеттері қауымдастығына (IAMU) кіру бойынша жұмыстар жүргізілуде.
Тәрбие және әлеуметтік жұмыс бағытындағы негізгі мақсат – Yessenov University-ді дарынды жастарды тарту орталығына айналдыру, университеттегі әрбір жастың бойындағы жақсы қасиеттерін, талантын ашуға, ел мен қала экономикасынан өз орнын табуға, өзін жаһандық әлемнің бір бөлігі ретінде толық сезінуге қол ұшын беру. Сөйтіп, болашақ мамандардың тұлғасын толыққанды дамыту үшін қолайлы орта мен қауіпсіздікті қамтамасыз ету.
Yessenov Fest фестивалі аясында талантты және дарынды жастарды қолдау мақсатында республикалық пәндік олимпиада, стартап жобалар конкурстары, YU Debate CUP республикалық пікірсайыс турнирінің, YU стартап, университет ұйымдастырған пәндік олимпиада жеңімпаздарына жыл сайын Yessenov University-де оқуға 100 білім гранты бөлінеді.
Есенов университетінің ең маңызды (үшінші) миссиясы, білім беру және ғылыми-зерттеулермен қатар қоғам өміріне белсенді қатысу болып табылады. Аталған бағыттағы негізгі бастамалардың бірі – «Қоғамға қызмет ету» жобасы. 2018 жылы осы жобаны сапалы жүзеге асыру үшін «Қазақстан халқы Ассамблеясы» кафедрасының жанынан «Қоғамға қызмет ету» орталығы ашылды. Орталықтың негізгі мақсаты – «Қоғамға қызмет ету» пәні арқылы Маңғыстау облысының нақты әлеуметтік мәселелерін шешу бойынша студенттердің белсенді өмірлік ұстанымын қалыптастыру. Көмекке мұқтаж жандарға қол ұшын беру адамзаттың ортақ миссиясы болғандықтан, өмірдің мәнін нақты жағдайларда, бір-біріне мейірімділік танытуда, бір-біріне қамқорлық жасауда түсіну. Бұл жоба адами құндылықтарды, таусылмайтын адамгершілік көзін, азаматтық қоғам құрудың берік негізін, әр адамның өзінің зияткерлік, шығармашылық әлеуетін жеке-жеке жүзеге асыру тәжірибесін дамытуға бағытталған.
Есенов университетінің жаңа тарихы ЖОО-ның білім беру ұйымдары, сарапшылар, ҮЕҰ-лар, азаматтық және кәсіпкерлік сектор үшін интеллектуалдық алаң ретінде қалыптасуында, бұл да оның имиджін арттыра түсуде. Осы мақсатта университет YESSENOV FORUM бастамасын көтеріп, жүзеге асыруда. Соның аясында елімізге және әлемге танымал сарапшылар, ой-пікір лидерлері бейресми жағдайда кәсіби идеяларымен және өз тәжірибелерімен бөліседі, бұл студенттердің, ЖОО қауымдастығының, тұтастай алғанда, жалпы аймақтың дамуына серпін береді. Облыстық телекомпаниямен бірлесіп қолға алынған «7-қабат» пікірсайыс клубы да осының көрінісі.
Бүгінгі Yessenov University – жоғары материалдық-техникалық базамен жарақтандырылған, білім алушылардың интеллектуалдық және шығармашылық дамуына жан-жақты мүмкіндік беретін, аймақтың дәстүрлі және инновациялық кластерлері (мұнай-химиялық, логистикалық, туристік, энергетикалық, теңіз т.б.) үшін мамандар даярлауды жүзеге асыруға икемді тұтас ғылыми-техникалық инфрақұрылым болып табылады. Университет Маңғыстау облысының даму драйвері, аймақтағы инновациялық, технологиялық және әлеуметтік өзгерістердің орталығы болуға ұмтылады.
45 жылдық – Yessenov Forum: жаңа мағыналар
2-3 желтоқсан аралығында асыға күткен Көкордамыздың 45 жылдық мерейтойын атап өттік. Оқу орнының айтулы мерекесі шеңберінде «Жаңа мағыналар» атты Yessenov Forum ұйымдастырылып, оның ашылу салтанатына өңір басшысы Нұрлан Ноғаев, Каспий маңы мемлекеттерінің ЖОО және ғылыми-зерттеу орталықтары қауымдастығының атқарушы директоры Юрий Пименов, ҚР ЖОО қауымдастығының Президенті Рахман Алшанов, Қазақ мұнай және газ институтының Басқарушы директоры Жақсыбек Құлекеев, Алматы Менеджмент университетінің Президенті Асылбек Қожахметов, Еуразиялық халықты басқару орталығының бас директоры, әлеуметтік-еңбек қатынастары және стратегиялық коммуникациялар саласындағы сарапшысы Ербол Исмаилов, BTS Education директоры Саясат Нұрбек, тревел-блогер, экобелсенді, азаматтық журналист Яков Федоров қатысты. Мерейтоймен құттықтау жеделхаттары, бейнеқұттықтаулар келіп жетті, олардың бірі ҚР Мемлекеттік хатшысы Қырымбек Елеуұлы Көшербаевтың бейнеқұттықтауы форумның ашылу салтанатында көрсетіліп, бірқатар ғалымның баяндамалары тыңдалды. Университет ұжымы мен студенттерін мерейтоймен облыс әкімі Нұрлан Ноғаев құттықтап, өңір үшін қажетті кадрлар даярлауға ерекше назар аударуға тиісті екенімізді және бүгінгі таңда ауыл шаруашылығы, экология және туризм саласындағы мамандар сұранысқа ие екенін атап өтті. Сонымен қатар облыстағы ауызсу тапшылығына қатысты мәселені ғылым мен білікті мамандардың тәжірибесі арқылы шешетін уақыт жеткенін айтты. Ғылыми тәсілмен жағдайды жақсы жаққа өзгерте алатын мамандар Yessenov University қабырғасынан шығатынына сенімділік білдірді. Облыс әкімі жергілікті билік тарапынан қашанда өңірдегі бірегей оқу ордасына қолдау білдірілетінін жеткізді. Бұл сенімді ақтауға біз де тырысатын боламыз. Мерейтойға орай, Каспий маңы елдерінің жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу орталықтары қауымдастығының XXIII Бас ассамблеясының отырысы өтті. Бас ассамблея 2018 жылы бес мемлекет: Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев, Әзербайжанның мемлекет басшысы Ильхам Әлиев, Иран президенті Хасан Рухани, Ресей президенті Владимир Путин және Түрікменстанның басшысы Гурбангулы Бердымұхамедов қатысқан Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияға қол қойылған V Ақтау саммиті өткен Достық үйінің залында өтті. Сол рәсімде Елбасы Н.Назарбаев: «Конвенцияға қол қойылумен және осы жерде қол жеткізген барлық келісімнің басталуымен құттықтаймын» деген болатын. XXIII Бас ассамблея отырысы сол ынтымақтастың заңды жалғасы деуге болады. XXIII Бас ассамблеяда Каспий маңы мемлекеттерінің университеттері қауымдастығы Президентінің өкілеттігіне ие болдым. Осы жауапты әрі мүмкіншілігі мол лауазымды иелене отырып, қауымдастық жұмысына университетіміздің атынан белсене атсалысатын боламын. Форум аясында эксперттік панельдер, воркшоптар өтті. Сонымен қатар университетті әр жылдары басқарған ректорлар Е.Т.Божанов, К.Т. Табылдиев, Ә.С.Ахметов дәріс залдары және ғылыми кеңес залы ашылды.Қорытынды
Ұрпағы білімді халықтың болашағы жарқын. Биік белестерді бағындырып келе жатқан оқу ордасының қол жеткізген табысы аз емес. Университет тірегі білімді де білікті профессорлық-оқытушылар құрамы болғандықтан, жастарға берілетін білім сапасын одан әрі арттыру бүгінгі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып қала бермек. Шұғыл өзгермелі ұшқыр уақыт университет ұжымының алдына жауапкершілігі мол міндеттер қойып отыр. Алдағы жылдары Есенов университетін бітіруші түлектердің қандай маман болып шығатынын қазірден-ақ болжай алатындай болуымыз керек. Бұл – заман талабы. Төрт-бес жылдан кейінгі университет түлегін жаңалыққа бейім, коммуникативтік дағдыға ие, мәселені өздігінен зерделеуге қабілетті, қоршаған ортаға деген объективті дүниетанымдық көзқарасы қалыптасқан, білім беру бағдарламасымен қоса жоғары ІТ дағдыларын меңгерген, ағылшын тілінде еркін сөйлейтін, өз саласының мықты маманы ретінде елестетеміз. Еліміз Тәуелсіздігінің 30 жылдығымен тұспа-тұс келіп отырған оқу орнының 45 жылдық мерейтойын университет ұжымы зор табыс, тың серпіліс, үлкен үмітпен қарсы алып отыр. Бірнеше жыл бойғы бүкіл ұжымның сапалы жұмысы өз нәтижесін беруде. Алдағы күнге қарыштап қадам басқан университеттің кемел келешектен күтері көп.Берік АХМЕТОВ, «Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті» КЕАҚ президенті, ректор