Түріктерде полктік және академиялық деген ұғым бар. Осман патшалығының соңғы дәуірінде, атап айтқанда, ХІХ ғасырда көп соғысты бастан өткізгендіктен, әскери академияда білім алып жетілген офицерлерінің саны кеми бастағанда, олардың орнын толтыру үшін полктің ішінде көзге түскен солдаттардың арасынан таланттыларын іріктеп, офицер қатарына қосады екен. Кейін олардың біріншісін – академиялық офицер, екіншісін полктік офицер деп атапты. Академиялық офицерлер соғыс теориясы бойынша, екіншісі практикасында жақсы екен. Кейін бұл Түркияда әр салада қолданылатын атауға айналды. Мәселен, бір журналист журналистикада білім алып, осы салада қызмет етіп жүрсе – академиялық, ал журналистикаға ешқандай қатысы жоқ, халықаралық байланыстар немесе ағылшын тілі мен әдебиеті сияқты мамандықты бітіріп, кейін өз талантымен журналистикада жұмыс істеп жүрген біреу болса, полктік журналист деп атайды. Осы тұрғыдан Намазалы Омашұлын бағалайтын болсақ, ол радиожурналистиканың әрі полктен, әрі академиядан келген теоретигі һәм практигі деп атар едік. Бұл да екінің бірінде кездеспейтін ерекшелік.Намазалы Омашұлы – журналистика саласының зерттеушісі. Мен – тарихшымын. Яғни, екі бөлек мамандықтың иесіміз. «Екеуміз қалай кезігіп, таныстық, қалай араластық?» деген сауал туындауы мүмкін. Біріншіден, бізді табыстырған – Мұстафа Шоқай тұлғасы және оның «Яш Түркістан» журналы. Намазалы Омашұлы Қазақстан тәуелсіздік алған алғашқы 20 жылда ешкімнің ойына келмеген немесе тісі батпаған Алаш қайраткерлерінің араб әліпбиімен шығарған журналдарын «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында зерттеп, том-том жинақ қылып, көпшіліктің назарына ұсынды. Оның жетекшілігімен 2010-2011 жылдары «Алаш көсемсөзі» атты 10 томдық жарық көрді. Оның ішіне «Шолпан», «Сана», «Таң», «Абай», «Сарыарқа» журналындағы Алаш қайраткерлерінің мақалалары мен «Жас Түркістан» журналы беттеріндегі Мұстафа Шоқайдың да мақалалары енді. Бұл аталған жарияланымның маңызы өте зор. Ол 2015-2017 жылдары «Еуропадағы қазақ эмиграциялық журналистикасы: тарихы, тәжірибесі, тағылымы» атты ғылыми-зерттеу жобасына жетекшілік етті. Онда «Жас Түркістан», «Милли адабият», «Милли Түркістан» сияқты қазақ эмиграциялық журналистикасын жан-жақты атамекенге таныстыру көзделген. Бұл тақырып мені Намазалы ағамен одан ары жақындата түсті. Екіншіден, өзім тарихшы болғаныммен, 1988-1995 жылдар арасында Германияның Мюнхен қаласында орналасқан «Азаттық» радиосының қазақ редакциясында қызмет істеген едім. Әрі Намазалы аға – менің әріптесім. Ол өзі де 2010-2011 жылдары Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде іргетасын қалап ашқан Журналистика және саясаттану факультетінде ғылыми-практикалық конференцияларда жүздесуімізге және онда лекциялар оқуымызға түрткі болған еді. Журналистика саласында көп жыл жұмыс істеп, осы саланың бір адамы болғанымды мақтан тұтамын. Бұл маған ерекше ләззат сыйлайды. Оның бір себебі, Алаш қайраткерлері де публицистикадан алыс кеткен жоқ. Яғни, бұл саланың ұлттық тұрғыдан маңызы да жоғары. Мимар Синан көркемөнер университетіндегі ұстазым, профессор Гүлчин ханым «Еуропада көп тәжірибе жинақтадың, бірнеше тілді меңгердің. Түркияда мықты тарихшы боласың» деген соң 1995 жылы Түркияға қайтып келдім. Магистратура, артынша докторантураға түстім. Бірақ іштей бір арманым бар еді. «Азаттықта» күнде екі мақала жазатын едік. Мұнда да радиохабар немесе мақала жазғым келеді. Ондай мақала жазуға радио жоқ, мүмкіншілік те жоқ. Бірақ қайткенде де жазып, іштегі шерді тарқату керек. Не жазсам деп ойлап жүріп, ақырында таптым. «Стамбұлда өткен ғылыми конференцияларға барайын. Соларды тыңдайын. Ғалымдар не айтты, қандай мәселе көтерді. Соларды жазып, көпшілікке хабар ретінде жеткізейін» деп шештім. Осындай шешімге келгеннен кейін өзімді «ғылыми журналист» деп атап, мақала жаза бастадым. Ол кезде әлеуметтік желі жоқ. Электронды поштада түрлі ғылыми топ бар. Сондай топтарға мүше болдым. Бір электронды поштаға жібересіз, бір топтағы жүздеген-мыңдаған ғалымның поштасына барып түседі. Конференцияда сөйлеген ғалымдардың да фотосын түсіріп, мәтін арасына қосып жіберіп отырдым. Бір күні Анкарадағы бір ғылыми жиналыста жүрсем, Татарстан, Ресей сияқты елдерден келген ғалымдар мойынға таққан қағаздан аты-жөнімді көріп, «О, Әбдіуақап Қара, сіз екенсіз ғой. Жазбаларыңыз күшті. Стамбұлдағы бүкіл ғылыми жиналыстарды сізден біліп отырамыз. Рақмет!» деді. Сөйтсем, ол жазбалар мені түркі әлеміне әйгілеп жіберген екен. Намазалы ағаны танып-білгенімді, дәмдес болғанымды, әңгімесін тыңдап, аралас-құраластығымды өзіме үлкен бақыт санаймын. Ағамызға мен ғана емес, бүкіл Еуропа қазақтары алғыс айтады. Өйткені оның мұрындық болуымен жарыққа шыққан «Қазақ эмиграциялық журналистикасы» жалпы алғанда, Еуропа қазақтарының мәдени мұрасы болып саналады. Жетпістің желкеніне келген ғалым, аса қадірлі Намазалы Омашұлы ағамызға мықты денсаулық, ұзақ өмір, зор шығармашылық тілеймін! Әрқашан алдымызда жүре беріңіз, аға!
Әбдіуақап ҚАРА, тарих ғылымдарының докторы, Мимар Синан көркемөнер университетінің профессоры Түркия