Құқық қорғау органдары жұрттың ақшасын заңсыз тартатын қаржы пирамидаларымен күреске төселіп алды. Олардың тәсілі белгілі, қылмыстық құрамын анықтау жеңіл, схемалары қарабайыр. Ал пирамидалардың желілік-тауарлық маркетинг, тұтыну кооперативтері аталатын түрлері кең қанат жаюда. Олармен күресу әлдеқайда күрделі. Себебі азаматтар жай ғана салым жасамайды, нақты бір тауар не қызмет алады, кейбірінде салым несие түрінде рәсімделеді. Соның салдарынан үстінен қылмыстық іс қозғалған заңсыз ұйымдардың кейбірі жұмысын ары қарай жалғастырған көрінеді.
Мұндай қаржы пирамидаларының қылмысын әшкерелеу қиын екенін мамандар да жасырмайды. Заңда әлдебір затты өз құнынан бірнеше есе қымбатқа сатуға тыйым салынбаған. Мысалы, Incruises тез баюға құмар жұрттың салымын теңіз круиздеріне жолдама түрінде рәсімдеді (кейбір салымшы шынымен шетелге саяхаттап қайтқан), ал Qnet компаниясы дискі, сағат және өзге де тауарларды «сатқан» немесе тауарлық несие түрінде рәсімдеген.
Көрші Ресей бірінші болып, Incruises-ті қаржы пирамидасы деп танып, оның есепшоттарын, сайтын бұғаттап тастады. Ал Қазақстанда оның халықаралық сайты әлі күнге дейін ашылады. Онда қазақ бөлімі бар, одан компанияға қаржы салуға халықты үгіттейтін қазақстандық өкілдерінің арамза қызметін жалғастырып жатқанын байқауға болады.
Сондай-ақ Qnet-тің де ұқсас схемаларды пайдаланатыны әшкереленді. Алматы облысы Полиция департаментінің Тергеу басқармасының дерегінше, аталған компанияның Талдықорғандағы қызметкерлерінің тобы тұрғындарға «қаржылай көмек» беретінін жарнамалаған. Соған сеніп келген адамдармен бірлескен қызмет туралы келісімге отырған, Qnet-тің ОVI club клубтық саяхат картасын сатып алу туралы мәміле бекіткен. Ол адамдар қарызға батқан, одан шығу үшін басқа клиенттерді ертіп келуі тиіс болған. Қызметкерлер тобы үстінен қаржы пирамидасы қызметімен айналысқаны үшін қылмыстық іс қозғалды.
Көпбалалы ана Айнар Теміржанқызы балаларын жалғыз тәрбиелеп келеді. Оның үлкен қызы туабітті мүгедек екен. Былтырғы 24 қыркүйекте ол жолдасы Ақеркенің үгіттеуімен, оны қолдау үшін Алматыдағы «Нұрлы Тау» бизнес орталығында орналасқан Qnet кеңсесіне ере барады.
«Ол жерде қызымның басын айналдырып, бірнеше қызметкері жан-жақтан психологиялық қысым көрсетіп, Каспи банктен тауарлық кредит рәсімдеуге көндіріпті. Нәтижесінде, 953 мың теңге несиеге бір iPhone 12, 5 Huawei смартфоны сатып алынған. Мүгедектігі үшін алатын жәрдемақысынан басқа табысы жоқ жас қызға банктің қалай несие беруге келіскені белгісіз. Ары қарай «кьюнетшілер» Sulpak-та телефондарды алып, «Студент» ұялы телефондар дүкеніндегі таныс сатушысына апарып, өткізіп жіберген. Одан түскен қаражат қызыма емес, Qnet қызметкері Маржанның есепшотына түскен. Бұған ашуланған қызым кредитті жабу үшін тауарды қайтаруды талап етеді. Қызметкерлер істің мән-жайын кеңседе түсіндіретінін айтқан», – дейді ана.
Кеңседе қызға ақшаны қайтару үшін туыс-туған, дос-жаранды салымшы ретінде тартып, оларға кредит рәсімдету керегін жеткізген. Ол одан бас тартады. Анасы не болғанын біле сала қызын ертіп, полицияға барған. Ішкі істер органы іс қозғаған.
Алаяқтар тұзағына жастар ілігеді
Бүгінде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми интернет ресурсындағы «Лицензияланбаған қызмет белгілері бар ұйымдардың тізімінде» Qnet Ltd қаржы пирамидаларының белгілері бар ұйымға жатқызылған. Тиісінше, оның qnet.com.ru, qnet.net сайттары бұғатталды. Алайда өзге домендердегі сайттары жұмысын жалғастырыпты.
Қызылорда облысында алданған бірнеше тұрғын ішкі істер органдарына заңсыз әрекеттері үшін Qnet компаниясы үстінен шағымданды. «Қызылорда облысында қаржы пирамидалары белсенді жұмыс істейді. «Кьюнетшілер» біздің жетеуіміздің әрқайсысымыздан миллион теңгеден алып, қайтармады. Біз ІІМ-ге арыз жаздық. Қызылорда қаласының Ішкі істер департаменті шағымданушылардың бәрін бір рет қана жинады. Ізінше Qnet басшылығының әрекеттерінен қылмыстық құрамды таппағанын мәлімдеді», – дейді жәбірленушінің бірі Ш.Олжас.
2022 жылғы 22 сәуірде Қаржылық мониторинг агенттігінің Ақмола облысы бойынша департаменті Qnet-тің жергілікті басшыларына қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастады: «Компания Қазақстан аумағында ресми тіркелмеген, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға, банктік қызмет пен банктік операцияларды жүргізуге лицензиялары мен рұқсаттары жоқ. Іс бойынша сотталушылардың біріне қатысты үйқамаққа алу шарасына санкция берілді», – деп түсіндірді ведомство. Qnet-тің жаһандық қолдау орталығы Малайзияда орналасқан.