Жақсылық жасау – адам табиғатына тән нәрсе. Әйткенмен, кез келген адам жүректің қалауын нарықтың талабынан жоғары қоя алмайды. Өзгелерге көмек қолын созып, ерікті болу үшін де ерік-жігер мен жомарт жүрек керек. Осы екеуі үйлесім тапқанда ғана ешқандай материалдық қажеттілік бермейтін еріктілердің қатарын толықтыруға болады. Бас пайдасын емес, басқаларға көмек қолын созып, қоғамға пайдасын тигізуді ойлайтындардың қатары жыл санап артып келе жатқаны қуантады.
Осыдан екі жыл бұрын «Еріктілер жылы» деп жарияланды. Оның негізгі мақсаты – еріктілер қозғалысына шақыру және олардың қоғамның барлық саласына қатысуын қамтамасыз етуге бағытталды. Өйткені бүгінде әлемде волонтерлердің күшімен көптеген істер жүзеге асып жатыр. Тіпті, осы күні әлем тұрғындарының сегізден бірі ерікті ретінде қоғамдық жұмыспен айналысатын көрінеді. Соңғы жылдары бізде де еріктілердің қатарын толықтырып, ел игілігі жолында жұмылып жұмыс істеуге құлшыныс танытып жатқандар көп.
Мемлекет басшысының өзі волонтерлік қызметке баса мән беру керектігін міндеттеп, қолдау білдіріп келеді. Мәселен, 2016 жылы «Волонтерлік қызмет туралы» заң қабылданды, артынша «Еріктілер жылы» жарияланды. Президенттің қатысуымен Birgemiz атты республикалық Волонтерлер фронт-офисінің ашылу рәсімі өтіп, осы саладағы жобаларды үйлестіріп, қоғамдық мониторинг жасап, оқыту, насихаттау жұмысын жүргізетін орталықтың жұмысы үлкен қолдау тапқаны белгілі. Мәселен, «Астана қаласының Жастар саясаты мәселелері басқармасы» ММ-не қарасты «Астана жастары» Жастар ресурстық орталығында да Волонтерлік қозғалысты дамыту бөлімі жұмыс істейді. Осы ұйымның базасында екі жыл бұрын волонтерлік штаб құрылды. Қазір штабта бірнеше волонтерлік және қайырымдылық ұйымдары біріктіріліп, әртүрлі салада қызмет көрсетіп жатқанын атап өткен жөн.
Сонымен бірге 2014 жылдан бастап «Волонтерлер мектебі» жобасы тұрақты негізде екі сатылы нысанда жұмыс істейді. Бұл еріктілерді түрлі деңгейдегі іс-шараларды өткізуге дайындауға мүмкіндік береді. Бағдарламаға ел тарихын білу, алғашқы медициналық көмек көрсету, түрлі елдердің менталитетін зерттеу, конфликтология бойынша модульдер енгізілген. Соның арқасында 2000-нан астам адамға сертификат беріліп, 7 мыңнан астам жастар жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларымен қамтылыпты. Айталық, 2 981 адам тұрақты жұмысқа орналастырылса, 857-і – жастар практикасына, 876-ы – қоғамдық жұмыстарға, 47-і – әлеуметтік жұмыс орындарына, 140-ы – бірінші жұмыс орнына, екі адам ұрпақтар келісімшартына қабылданыпты. Бұдан бөлек, 92 жас 400 АЕК (1 225,2 мың теңге) сомасында жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға гранттар алған. Ал биылдан бастап жастарды жұмыспен қамту шеңберінде білім беру ұйымдарының 998 түлегі жұмыспен қамтылып, «Жастар практикасы» жобасына қатысушылардың жалақы мөлшері 25-тен 30 АЕК-ке дейін және қатысу мерзімі 6-дан 12 айға дейін ұзартылды. Сондай-ақ 179 жас «бірінші жұмыс орны» жобасына қатысып, жалақы мөлшері 20-дан 30 АЕК-ке дейін және қатысу мерзімі 12-ден 18 айға дейін ұлғайтылды. Жастар мен халықтың әлеуметтік осал топтары үшін жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған мемлекеттік грант мөлшері 200-ден 400 АЕК-ке дейін өсті. Грант 350 адамға, оның ішінде 204 жас пен 146 ХӘОТ-на қарастырылған.
Бұдан басқа, жұмыссыздарды, оның ішінде жастарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шаралары да тұрақты ұйымдастырылып келеді. Бұл орайда Жұмыспен қамту орталығының мобильдік тобы жұмыссыздарды, оның ішінде жұмыссыз жастарды анықтау мақсатында қаланың жоғары және кәсіптік-техникалық оқу орындарына, қалалық базарларға, сауда үйлеріне және адамдар көп жиналатын орындарға шығып тұрады. Тұрақты дәстүрге айналған шара бос орындар жәрмеңкелерін ұйымдастыру, кеңес беру және қызметтер көрсету, жұмысқа орналастыру бойынша әртүрлі қызметтерді атқарып отыр. Мысалы, жыл басынан бері осындай 54 бос орындар жәрмеңкесі ұйымдастырылып, оның ішінде білім беру ұйымдарының түлектерін жұмысқа орналастыру үшін 14 жәрмеңке өткен екен. Осының арқасында астаналық жастар тәжірибе жинақтап, өздерін танытуға, жұмыс берушіге өз қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік алды. Ең бастысы, елордада екі қолға бір күрек тапқандардың саны артты.
Республика бойынша 275 мың, Астана қалалық бөлімшесінде 7 мыңға жуық тәрбиеленушісі бар «Жас сарбаз» қозғалысы үлкен күшке айналып келеді. Осылай деген жасөспірімдердің әскери-патриоттық қозғалысы республикалық қоғамдық бірлестігі Астана қалалық филиалының төрағасы Асхат Налшыбек 2018 жылдан бері жастарды әскерге тарту, отаншылдыққа тәрбиелеу мақсатында атқарылған жұмыстың ауқымы кең екенін жеткізді. «Ата-бабамыз баланы бес жастан атқа қондырып, қолына қару ұстатқан. Ал қазір білімді мыңды жығатын заманда әскери рухты оятып қана қоймай, білімді әрі патриоттық тәрбие берудің маңызы зор. Қозғалыстың Астана қалалық бөлімшесі елде болып қайғылы оқиғаларда қалыс қалмай, қолдан келген көмегін аянып жатқан жоқ. Мысалы, Арыс қаласындағы жарыс, Мақтааралдағы су басу, әлемдік пандемия, Қостанайдағы тілсіз жаудың кезінде қозғалыстың еріктілері штаб құрып, жан-жақты көмек қолын ұсынды. Оның ішінде, тұрақты түрде Ұлы отан соғысы ардагерлерінің күнделікті жағдайын біліп, ай сайын азық-түлікпен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп отырамыз. Біздің еріктілер жер үйде тұратын ардагерлердің ауласын тазалап, үйін жинап беруді тұрақты міндет етіп алған. Пандемия уақытында әскери қызметтегі дәрігерлерге, сондай-ақ алдыңғы кезекте жұмыс істеп жүрген дәрігерлердің отбасына азық-түлік себеттерін таратып, науқастарды қабылдауына да барынша атсалысты», – дейді Асхат Бағдатұлы. Оның сөзінше, ерікті болу – еріккенің ермегі емес, еріктілік ерлікпен пара-пар іс. Өйткені қозғалыс жұртқа жақсылық жасау арқылы отаншыл жастарды бірлікте, ұлттық рухта басын біріктіріп, елдің тірегі әркімнің өзінен басталатынын дәлелдеп келеді. Бірлігі бар елдің ұландары ғана бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып тірлік ете алады.
Тағы бір айта кетерлігі, егер бұрын шетелдік университеттер ғана волонтерлік қызметті оқуға түсуге арналған қосымша балдардың бірі ретінде қарастырса, қазір мұндай тәжірибе Қазақстанда да енгізілуде. Бірақ университеттерге түсу кезіндегі аздаған айырмашылық бар. Көптеген елдерде талапкер өзінің көзқарасы бойынша барлық перспективалы университеттерге мотивациялық хатпен құжаттардың барлық пакетін бірден тапсырады. Содан кейін комиссия олардың оқу орнында оқуға лайықты кандидаттарды таңдайды. Ал біздегі жүйеде әлі бал, яғни ҰБТ нәтижесі, олимпиада бойынша жүлделі орындар үлкен рөл атқарады. Маңыздысы сол, үміткерлерді іріктеуде әлеуметтік және әлеуметтік жетістіктер қарастырылады. Еріктілердің еңбегі студенттік өмірде көбірек көмектеседі деген сөз.
Қазір қалада кем дегенде 30-дан астам еріктілер мен қайырымдылық ұйымдары тұрақты негізде жұмыс істейді. Оларда 8 мыңнан астам тұрақты ерікті тіркелген. Ал қажет кезде тұрақты еріктілер мен БАҚ-ның, көмек туралы посттардың арқасында бірреттік ерікті болуға өтініш тастайтындар көп екен. Айталық, стихиялық уақытта қалада 40 мыңнан астам адам көмек қолын ұсынуға даяр. Оның ішінде эко-волонтерлік, әлеуметтік волонтерлік, ТЖ еріктілері және event-волонтерлік (республикалық және қалалық деңгейдегі концерттер, форумдар) барынша сұранысқа ие. Кәмелетке толмаған балалар қарт адамдардың үйіндегі тазалау жұмыстарына, аумақты қоқыстардан тазартуға, іс-шараларды ұйымдастырушыларға көмек көрсетуге, қонақтар мен спортшыларды қарсы алуға және сүйемелдеуге дайын. Яғни, олар физикалық және интеллектуалды жүктеме бойынша үлкен көмекке ие болса, ересектер арасында бұл әлеуметтік осал санаттарға, зейнеткерлерге, балаларға көмек көрсетуге атсалысады екен. Олар көбінесе заттармен, киіммен, тұрмыстық және мектеп құралдарымен көмектескенді жөн көреді. Кейбір кездері кәсіби көмек көрсету, соның ішінде құқықтық, психологиялық немесе ресурстық көмек түрінде де қолдау көрсететіндер бар.
Бүгінде еріктілерге қойылатын нақты талап жоқ. Бірақ еріктілерді таңдау кезінде оның психикалық жағдайына аса мән беру маңызды көрінеді. Өйткені волонтерлікке келушілердің арасында әртүрлі мақсаттағы адамдар да болуы мүмкін.
Қорыта айтқанда, қоғамның кез келген саласы үшін еріктілердің қызметі маңызды. Әрбірден соң өзгеге көмек қолын созудың да волонтердің өзіне беретін пайдасы да зор. Себебі адамдармен қарым-қатынас жасауда ұмытылмас тәжірибе жинақтап, жауапкершілікті сезінеді. Көшбасшылық қасиеті ашылып, командада жұмыс істеуге үйренеді. Қала өміріне белсенді қатысу, сондай-ақ белсенді әлеуметтік өмір сүру мүмкіндігіне ие болған жастар мобильділікке, шыдамдылыққа икемді бола бастайды. Ал халықаралық іс-шараларға қатысу көп тілді білуіне мүмкіндік сыйлайтын сәттер көп кездеседі. Бір сөзбен айтқанда, қоғамның ілгерілеуін волонтерлік қозғалыстың белсенділігінен байқауға болады. Бұл орайда бас қаладағы еріктілердің белсенділігі оң бағалауға тұрарлық.
Республика бойынша 275 мың, Астана қалалық бөлімшесінде 7 мыңға жуық тәрбиеленушісі бар «Жас сарбаз» қозғалысы үлкен күшке айналып келеді. Осылай деген жасөспірімдердің әскери-патриоттық қозғалысы республикалық қоғамдық бірлестігі Астана қалалық филиалының төрағасы Асхат Налшыбек 2018 жылдан бері жастарды әскерге тарту, отаншылдыққа тәрбиелеу мақсатында атқарылған жұмыстың ауқымы кең екенін жеткізді. «Ата-бабамыз баланы бес жастан атқа қондырып, қолына қару ұстатқан. Ал қазір білімді мыңды жығатын заманда әскери рухты оятып қана қоймай, білімді әрі патриоттық тәрбие берудің маңызы зор. Қозғалыстың Астана қалалық бөлімшесі елде болып қайғылы оқиғаларда қалыс қалмай, қолдан келген көмегін аянып жатқан жоқ. Мысалы, Арыс қаласындағы жарыс, Мақтааралдағы су басу, әлемдік пандемия, Қостанайдағы тілсіз жаудың кезінде қозғалыстың еріктілері штаб құрып, жан-жақты көмек қолын ұсынды. Оның ішінде, тұрақты түрде Ұлы отан соғысы ардагерлерінің күнделікті жағдайын біліп, ай сайын азық-түлікпен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етіп отырамыз. Біздің еріктілер жер үйде тұратын ардагерлердің ауласын тазалап, үйін жинап беруді тұрақты міндет етіп алған. Пандемия уақытында әскери қызметтегі дәрігерлерге, сондай-ақ алдыңғы кезекте жұмыс істеп жүрген дәрігерлердің отбасына азық-түлік себеттерін таратып, науқастарды қабылдауына да барынша атсалысты», – дейді Асхат Бағдатұлы. Оның сөзінше, ерікті болу – еріккенің ермегі емес, еріктілік ерлікпен пара-пар іс. Өйткені қозғалыс жұртқа жақсылық жасау арқылы отаншыл жастарды бірлікте, ұлттық рухта басын біріктіріп, елдің тірегі әркімнің өзінен басталатынын дәлелдеп келеді. Бірлігі бар елдің ұландары ғана бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарып тірлік ете алады.
Тағы бір айта кетерлігі, егер бұрын шетелдік университеттер ғана волонтерлік қызметті оқуға түсуге арналған қосымша балдардың бірі ретінде қарастырса, қазір мұндай тәжірибе Қазақстанда да енгізілуде. Бірақ университеттерге түсу кезіндегі аздаған айырмашылық бар. Көптеген елдерде талапкер өзінің көзқарасы бойынша барлық перспективалы университеттерге мотивациялық хатпен құжаттардың барлық пакетін бірден тапсырады. Содан кейін комиссия олардың оқу орнында оқуға лайықты кандидаттарды таңдайды. Ал біздегі жүйеде әлі бал, яғни ҰБТ нәтижесі, олимпиада бойынша жүлделі орындар үлкен рөл атқарады. Маңыздысы сол, үміткерлерді іріктеуде әлеуметтік және әлеуметтік жетістіктер қарастырылады. Еріктілердің еңбегі студенттік өмірде көбірек көмектеседі деген сөз.
Қазір қалада кем дегенде 30-дан астам еріктілер мен қайырымдылық ұйымдары тұрақты негізде жұмыс істейді. Оларда 8 мыңнан астам тұрақты ерікті тіркелген. Ал қажет кезде тұрақты еріктілер мен БАҚ-ның, көмек туралы посттардың арқасында бірреттік ерікті болуға өтініш тастайтындар көп екен. Айталық, стихиялық уақытта қалада 40 мыңнан астам адам көмек қолын ұсынуға даяр. Оның ішінде эко-волонтерлік, әлеуметтік волонтерлік, ТЖ еріктілері және event-волонтерлік (республикалық және қалалық деңгейдегі концерттер, форумдар) барынша сұранысқа ие. Кәмелетке толмаған балалар қарт адамдардың үйіндегі тазалау жұмыстарына, аумақты қоқыстардан тазартуға, іс-шараларды ұйымдастырушыларға көмек көрсетуге, қонақтар мен спортшыларды қарсы алуға және сүйемелдеуге дайын. Яғни, олар физикалық және интеллектуалды жүктеме бойынша үлкен көмекке ие болса, ересектер арасында бұл әлеуметтік осал санаттарға, зейнеткерлерге, балаларға көмек көрсетуге атсалысады екен. Олар көбінесе заттармен, киіммен, тұрмыстық және мектеп құралдарымен көмектескенді жөн көреді. Кейбір кездері кәсіби көмек көрсету, соның ішінде құқықтық, психологиялық немесе ресурстық көмек түрінде де қолдау көрсететіндер бар.
Бүгінде еріктілерге қойылатын нақты талап жоқ. Бірақ еріктілерді таңдау кезінде оның психикалық жағдайына аса мән беру маңызды көрінеді. Өйткені волонтерлікке келушілердің арасында әртүрлі мақсаттағы адамдар да болуы мүмкін.
Қорыта айтқанда, қоғамның кез келген саласы үшін еріктілердің қызметі маңызды. Әрбірден соң өзгеге көмек қолын созудың да волонтердің өзіне беретін пайдасы да зор. Себебі адамдармен қарым-қатынас жасауда ұмытылмас тәжірибе жинақтап, жауапкершілікті сезінеді. Көшбасшылық қасиеті ашылып, командада жұмыс істеуге үйренеді. Қала өміріне белсенді қатысу, сондай-ақ белсенді әлеуметтік өмір сүру мүмкіндігіне ие болған жастар мобильділікке, шыдамдылыққа икемді бола бастайды. Ал халықаралық іс-шараларға қатысу көп тілді білуіне мүмкіндік сыйлайтын сәттер көп кездеседі. Бір сөзбен айтқанда, қоғамның ілгерілеуін волонтерлік қозғалыстың белсенділігінен байқауға болады. Бұл орайда бас қаладағы еріктілердің белсенділігі оң бағалауға тұрарлық.
