– Медицина қызметкерлері баладан анасы бас тартқаннан кейін нәрестені саудалап, пайда таппақ болған. Алайда олардың жымысқы ойлары жүзеге аспады. Аталған дерек бойынша Қылмыстық Кодекстің 135-бабы 1-бөлігімен (Кәмелетке толмағандар саудасы) сотқа дейінгі тергеу амалдары басталды. Бұл істе сатқан да, сатып алмақ болған адамдар да жазаланады. Сәби саудасы бойынша 9-12 жыл аралығында бас бостандығынан айыру жазасы қаралған, – дейді Тараз қаласының прокуроры Жамбыл Сматов.Құзырлы орган өкілдерінің сөзіне сүйенсек, бұл істе ортада өзге де делдалдар болған екен. Сондықтан тергеу жұмыстары құпия, әрі мұқият жүргізіліп жатыр. Прокуратура көп нәрсені ашық айтпағанымен, кейіннен бірқатар жайт белгілі болды. 35 жастағы әйел құрсағындағы баласынан 7 айлығында-ақ құтылмақ болған екен. Түсік жасатуға ауруханаға жүгінген Шу ауданының тұрғыны ақырында тууға бекініп, босанған сәттен баласынан бас тартқан. Тіпті, дәрігерлерге баласын өздерімен бірге алып кетуін де өтініпті. Ұрымтал сәтті ұтымды пайдаланғысы келген дәрігерлер сәбиді саудалап, пайда тапқысы келген. Осылайша, оны сату операциясына кіріскен. Сатып алушы да лезде табылып, ол нәрестеге заңды түрде құжат жасатып, өз атына жаздырып алмақшы болған. «Тірі тауарға» төленетін 1,5 миллион теңгенін 500 мың теңгесін сол құжаттарды рәсімдеуге жұмсау туралы да келісім жасалған. Қалған 1 миллион теңге баланың биологиялық анасына берілуі керек болған екен. Бұл қаржыдан нәрестені сатуға көмектескендер өз үлесін алмақ болғаны да түсінікті. Алайда бұған қатысты құзырлы органдар тергеу құпиялылығына байланысты әзірге нақты ақпарат бермей отыр. Қайтпек керек? Бұл оқиғаға қатысты жуырда еліміздің Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният өз пікірін айтты. Министрдің сөзіне сүйенсек, сәби сатпақ болған ана баласымен бірге перзентханадан шығып, «сауданы» жалдамалы пәтерде жүргізбек болған көрінеді. Сатушы мен сатып алушы міне, осы жерде құрықталған.
«Осындай қылмыстардың алдын алу үшін бес жыл бұрын еліміздегі барлық перзентханада бейнебақылау камераларын орнатқанбыз. Сондай-ақ баласынан бас тартатын аналарға көмек көрсететін психолог мамандар да жұмысқа алынған. Сондай-ақ бөлім басшылары әрбір бала мен ананың денсаулығынан хабардар болып отыратын. Яғни, ана мен баланың денсаулығы жақсы болса, олар 3-4 күннен кейін үйіне шығарылады», – дейді Ажар Ғиният.Негізі министрдің сөзінің жаны бар. Себебі Таразда нәрестесін сатпақ болған әйел 4 қаңтар күні босанып, 6 қаңтар күні үйіне шығарылған екен. Жалғызбасты ана осыдан кейін баласын саудалауға кіріскен. Министр Тараз қаласындағы жағдайдан кейін елдегі барлық перзентхана қызметкерлерімен тиісті әңгімелесу жұмыстары жүргізілетіндігін айтты. Алайда бұдан нәтиже шыға қоя ма? Жылдар бойы жанға батқан өткір мәселеге енді ғана көңіл бөліне бастағаны өкінішті-ақ. Үкімет басшысы Әлихан Смайылов өткен жылдың соңында депутаттық сауалдардың біріне берген жауабында соңғы екі жылда елімізде бала саудасына қатысты 800 дерек тіркелгенін айтты.
«Елімізде жеке сәйкестендіру нөмірін тіркеу есебі ЖСН ұлттық реестрінде жүзеге асырылады және жеке тұлғаға қатысты мәліметтер негізінде қалыптасады: тегі, аты, әкесінің аты, туған күні мен жері, жеке тұлғаның өмірлік жағдайы (тірі, өлі). Сараптама көрсетіп отырғандай, қолданыстағы есепке алу жүйесі әрбір баланы толықтай қадағалауға және оны заңға қайшы әрекеттерден қорғауға мүмкіндік бермейді. Айталық, соңғы 2 жылда бала, оның ішінде жаңа туған сәби саудасы фактісі бойынша шамамен 800 іс қаралды», – деді Премьер-Министр.Әлихан Асханұлы олқылықтың орнын толтыру үшін Үкімет «Отбасының цифрлық картасы» ақпараттық жүйесін енгізу аясында барлық балаға туа салысымен ЖСН (жеке сәйкестендіру нөмірін) беру арқылы есепке алу мәселесін қолға алынатындығын да жеткізді. Ол жоба былтыр 1 маусымнан бастап күшіне енгенімен, бұл сәби саудасына тосқауыл бола алмағанын Тараз қаласындағы жағдай көрсетіп отыр. Әрине, байыбына бармай жатып байбалам салудан аулақпыз. Алайда 2019 жылы жаңа туған сәбиді облыстық перинатальдық орталықтан ұрлап шығып, сатып жібермек болған 22 жастағы келіншектің әрекетін көпшілік ұмыта қоймады. Күдікті бір апта бұрын өзі босанған перзентханаға қайта оралып, бірге жатқан келіншектердің сеніміне кіру арқылы баланы аурухананың артқы есігінен ұрлап шыққан. Бала сатуды табыс көзіне айналдырмақшы болған әйел бейнебақылау камерасының көмегімен жақын маңдағы қонақ үйден ұсталды. Сәби сатып алмақ болған Алматы қаласы тұрғынының үстінен қылмыстық іс қозғалған. Ал өз жұмысына салғырт қараған 4 медицина қызметкері қызметінен босатылса, тағы төртеуіне қатаң сөгіс берілген. Сондай-ақ кезінде «Сенім» жекеменшік перзентханасына қатысты іс те шулатқаны есте. Бірнеше сәбиді сатып жіберген перзентхана қызметкерлері темір торға тоғытылып, бұл жағдай көпке сабақ болғандай көрінген. Тараз қалалық көпбейінді ауруханасындағы сәби саудасы бірінші рет болмаған сияқты. Олай дейтініміз, ұсталған екі медицина қызметкері бала сату операциясын өте мұқият ұйымдастырған. Сатып алушыны да тез тапқан. Құжаттарын рәсімдеп, сауданы жалдамалы пәтерде өткізбекші болған. Оған қоса, ортада тағы делдалдар болғанын құзырлы орган өкілдері айтып отыр. Демек, бұл ұйымдасқан қылмыстық топ деген болжам жасауға болатын секілді. Оның ақ-қарасын енді заң органдары анықтай жатар.
Жамбыл облысы