– Кітабыңызда да Берік есімді кейіпкер бар ма? Әлде бұл сценарий авторы Ертас Жақыпбайдың ойлап тапқан образы ма?
– Негізінен, Бикон ойдан шығарылған кейіпкер. Ертас сюжетке өзі қосты. Сценаристпен әр бөлім туралы ақылдасып, бірлесе шешім қабылдадық. Оқиғаға енгізілген тың дүниенің бәрін құптадым. Бірақ кітап желісінен ауытқығанымыз жоқ.
– Түсінуімізше, сериалдағы Қанат есімді кейіпкер өзіңіз. Ғалияға ғашық болғаныңыз рас па? Қарлыға мен Нұрланның балаларымен бірге бір мектепте оқыдыңыз ба?
– Иә, сериалдағы Қанат есімді кейіпкер – өзім. Бірақ туындыда мектеп оқушысы болып суреттелгеніммен, сол тұста жасы жиырмадан асқан жігіт едім. Ал Ғалия мен Айнаш есімді кейіпкерлер ойдан шығарылған. Қарлыға, Нұрлан үшеуміз әр жылдары Арқалықтағы Ш.Уәлиханов атындағы қазақ мектебін бітірдік. Айта кетерлігі, аталған мектеп сол тұстағы жалғыз қазақ мектебі еді. Балаларға келсек, асырап алған соң тоғыз баланың өмірге келген күні деп 1990 жылдың бірінші қыркүйегін жаздырдық. Тек Заринаның құжатында 1989 жылдың бірінші қыркүйегі көрсетілген. Сондықтан олар мектепке кейінірек барды.
– Тоғыз баланың туған анасымен кездескенін білеміз. Балаларды жолықтыру туралы идея қалай дүниеге келді?
– Балалар 18-ге толғаннан кейін дастарқан басына жинап, әңгімелескенім бар. Негізінен, олар 13 жасынан бастап өздерін асырап алғаны туралы біле бастады. Оған дейін іштей сезген болар, бәлкім. Бірақ туған аналары туралы әңгіме бұрын-соңды қозғалған емес. Сөйтіп, әрқайсысынан «туған анаңды көргің келе ме?» деп сұрадым. Әртүрлі реакция болды. Көргісі келетінін айтса Қарлығаның көңіліне келетіндей, оның үстіне туған аналарына реніші бардай ешкім бірден «иә» деп жауап берген жоқ. Арасында бір-екеуі бас шұлғығандай болды. Сөйтіп, оларға «сол уақытта баласын қоқысқа тастап кетіпті дейтінді көп еститінбіз. Сендерді аналарың тоғыз ай көтеріп, он күн емізіп, артынша балалар үйіне өткізген. Өмірде анадан қымбат ешкім жоқ. 1990-1991 жылдар өте ауыр кезең еді. Олардың сендерді апарар жері болмады» дедім. Кейіннен балалардың туған анасын көріп, тегін, қайдан рудан шыққанын білгісі келді. Бұған жездем де қарсы болмады.
10-11 жылдың ішінде 14-15 баланың ата-анасын табуға көмектестік. Көп жерде тоғыз баланың ата-анасы табылғаны айтылады. Ермектің ата-анасын іздеу барысында сол кездегі басқа балалардың да жақындарын таптық. Маған шетелден қыз бала хабарласып, ата-анасын тауып беруімді өтінген. Айтайын дегенім, әркімнің өз өмірі бар. Сондықтан әй-шәй жоқ барып, «міне сіздің балаңыз» деп айта алмаймыз. Бірде сол қыздың өтінішімен анасын тауып, апарғанымызда тосылып қалғанымыз бар. Өйткені ол көпбалалы ана екен, үйіне, еріне сыйлы келін. Күйеуі де құрбы-құрдастарына әйелімен жастай қосылғанын айтып, мақтан тұтатын-ды. Сонымен, осы жағдайды білгенде шаңырақ ортасына түсіп, құда-құдағилардың ренжісіп, екі жаққа кеткені есімізде. Сол үшін ата-анасымен жүздестіру жағына келгенде асқан сақтықпен қимылдайтын болдық.
– Он баланың ішінде Ермектің ғана ата-анасы табылған жоқ. Әлі де іздестіру жұмысы жүргізіліп жатыр ма?
– Ермектің анасын іздеп жүргеніме он үш жыл уақыт өтті. Ол – туған анасын көргісі келетінін айтқан алғашқы бала. Оған берген уәдем бар. Сол үшін тырысып жүрмін. Әлі күнге дейін іздеп жүрміз. «Ел» бағдарламасы да қосыла іздеуге кірісіп кетті. Анасы туралы құжаттағы мәліметті зерттеп көрсек, шындыққа жанаспайды. Мекемелерге барсақ, елімізде аты-жөні мұндай адам жоғын айтады. Білуімше, бұрын баланы өткізу туралы құжат тапсырғанда өтірік есім мен мекенжай жазып берген сыңайлы. Кейіннен басқа балалардың да құжатынан сәйкессіздік байқадық.
Жақында, 30 қаңтар күні тағы бір баланың анасымен сөйлестік. Қолымызда өскен бала. Анасымен жеке сөйлестім, ішіндегі барын ақтарып, жылап алды. Ол өмір бойы мешіт еденін жуып, күнелтіп жүр. Отбасы бар. Сыртта баласы барын білсе, күйеуінің аямайтынын айтып, мұңын шақты. Жұбайынан қатты қорқады. Дегенмен туған анасы баласынан бас тартып тұрған жоқ. Жақсы көретінін айтып, сөйлесті. Баласы да анасын жақсы көреді. Жақсы көргендіктен, кездеспейді, жанына бармайды. Өйткені анасы үшін қорқады. Осыған қарап әр істе абайлау керегін түсінемін, ешкімнің жанын жараламауға тырысамын. Көпшілік ана мен баланы жолықтырған сауап екенін айтып жатады. Бірақ сауап іс деп отырған тірліктің де біреуге кері әсері тиіп кетуі мүмкін.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан Айзат АЙДАРҚЫЗЫ