Астана әкімі Жеңіс Қасымбектің айтуынша, соңғы бес айдың өзінде ғана инвестиция көлемі 20,9 пайызға артқан. Жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес мөлшері айтарлықтай артып, 25,2 пайызға өсім көрсетіп отыр. Сондай-ақ тауар айналымы – 10,6, құрылыс жұмыстарының көлемі 2,2 пайызға ұлғайыпты.
24 кәсіпорын іске қосылады
Жыл басындағы жағдайға сәйкес, елорда халқының саны 1 млн 370 мың адамды құрайды. Бұл көрсеткіш бас жоспардың болжамынан бірнеше есе көп. Өйткені халық саны жыл санап өсіп келе жатқан бас қаланың бас ауруы баспана болып отырғаны жасырын емес. Сондықтан қала әкімдігі тұрғындардың талабын басты назарға алып келеді. Айталық, бес айда 1 215 шаршы метр тұрғын үй іске қосылып, былтырғы осы кезеңмен салыстырғанда көрсеткіш 35,4 пайызға өскен.
Қала әкімі атап өткендей, жылына елордаға 50 мыңға жуық жаңа тұрғын келеді. Одан бөлек, 30 мың бала дүниеге келеді. Ал күн сайын Талапкер, Қосшы, Қоянды сияқты қала маңындағы елді мекендерден елордаға 150 мың адам келіп-кетеді екен. Сондықтан қаланың тез дамуы мен халық санының өсіміне байланысты елорда алдында бірқатар жаңа міндет тұрғанын айтқан әкім: «Бұл – тұрақты экономикалық өсімді сақтау, тұрғындардың өмір сүруіне қолайлы жағдайлар жасау, инфрақұрылымдық даму және экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету, миграциялық ағымды бақылау. Осыған орай біздің алдымызда күрделі міндет тұр. Бұл дегеніміз – миграцияның жоғары қарқыны жағдайында жаңа жұмыс орындарын құру бойынша тиімді шаралар кешенін қабылдау. Бірінші кезекте, бұл – тұрақсыз жұмыспен қамтылған адамдарды тіркеу және анықтау, жеке атаулы қолдау шараларын ұсыну, сұранысқа ие мамандықтар бойынша қысқамерзімді тегін курстар және ары қарай жұмысқа орналастыру. Жылдың соңына дейін 60 мың жаңа жұмыс орнын құруды жоспарлап жатырмыз», – деді.
Негізі, жұмыс орындар шағын және орта бизнес саласында құрылады. Қазірдің өзінде салада елорданың экономикалық белсенді тұрғындарының 70 пайызы жұмыс істейді. Шағын және орта бизнестің қала экономикасына қосқан үлесі шамамен 69,5 пайызды құрайды екен. Былтыр шағын және орта бизнес 11 триллион 400 миллиард теңгенің өнімін шығарған. Биыл кәсіпкерлердің төрт мың жобасына жалпы сомасы 29,5 млрд теңгені құрайтын қаржылай көмек көрсету жоспарлануда. Сондай-ақ елордада 154 инвестициялық жобадан құралған пул жасалып, биыл қалада 24 кәсіпорынды іске қосу күтіліп отыр.
Маңызды мәселелердің бірі – елорданың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Қазіргі кезде әкімдік Ақмола, Алматы, Жамбыл, Қарағанды, Қызылорда, Павлодар және Түркістан облыстарымен көкөністерді жеткізу бойынша белсенді жұмыс жүргізіп жатыр. Бүгінде 30 мың тонна өнім көлемінде келісімшарт жасалған. Қызылорда облысында күріш бағасын тұрақтандыру үшін өндірушілермен ынтымақтастық туралы меморандумға, Үкімет басшысының тапсырмасы бойынша Меркі зауытымен 3,5 мың тонна қант жеткізу туралы шартқа қол қойылыпты. Сонымен қатар Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін өндірістік қуаттарды құру бойынша бірқатар инвестициялық жоба іске асырылып жатыр.
Елорда басшысының айтуынша, қаланы дамытудың 2035 жылға дейінгі жаңа бас жоспары әзірленіп жатыр. Онда барлық тұрғындар үшін қолайлы орта құруға басты назар аударылатын болады. Сумен жабдықтау мәселелеріне де ерекше назар аударылады. «Қабылданған шаралардың арқасында біз су қысымын қалпына келтіріп, қаланы сумен қамту мәселесін шеше алдық. Маусымның бірінші онкүндігінде Астана су қоймасынан су құбыры іске қосылды. Бұл қалаға тәулігіне 90 мың текше метр көлемінде бастапқы су беруді қамтамасыз етті. Бұдан бөлек, маусым айында ауыз судың жаңа сорғы-сүзгі стансасы кезең-кезеңімен іске қосыла бастады. Жүйе реттелгеннен кейін тәулігіне 35 мың текше метр судың бірінші блогын іске қосу қамтамасыз етіледі. Тамыз айында қуаттылығы тәулігіне 70 мың текше метр болатын тағы бір блокты іске қосуды жоспарлап отырмыз. Осылайша, сорғы-сүзгі стансасын тәулігіне 105 мың текше метр судың жалпы жобалық өнімділігіне шығарамыз. Бұл ауызсу тапшылығын жояды және бірнеше жыл бойы қуат қорын жасай алады. Сумен жабдықтауды одан әрі тұрақтандыру үшін Нұра жерасты сулары кен орнынан су құбырын, Тельман сорғы стансасынан техникалық су құбырын салу жөніндегі жобаларды әзірлеу аяқталуға жақын. Ол бойынша құрылыс-монтаждау жұмыстарын бір жарым жыл ішінде аяқтау жоспарланып отыр. Қаланы үздіксіз сумен жабдықтауды қамтамасыз ету мақсатында оның одан әрі дамуын ескере отырып, каналдан су алу нүктесі бар төртінші сорғы-сүзгі стансасын салу жөніндегі жобаны әзірлеуді бастау қолға алынбақ», – дейді Жеңіс Қасымбек.
Қыстың қамын жаз ойлаған
Қала әкімдігі жылыту маусымының басына дейін жалпы қуаты сағатына 1 130 гигакалорияны құрайтын үшінші жылу электр орталығының бірінші кезеңі мен екі газ жылу стансасының құрылысын аяқтауды мақсат етіп отыр. Бұл жылу энергиясының профицитін қалыптастыруға мүмкіндік береді екен. Ал газға 12 мыңнан астам абонент қосылып, бірінші және екінші жылу электр орталықтарының 16 қазандығы газға ауыстырылыпты. Одан бөлек, 17 автономды жылу стансасы газға қосылды.
Жаңа бас жоспарда қалалық ортаны абаттандыруға ерекше назар аударылды. Негізгі қалалық саябақтар мен скверлерді қайта жөнде у, қала көшелерін көгалдандыру қоғамдық кеңістіктер мен қасбеттерді біркелкі дизайн-кодқа келтіру жұмыстары жүріп жатыр. Мәселен, қалада жаңа қоғамдық кеңістіктер мен аулаларды салу бойынша да ауқымды жұмыс қолға алынған. Биыл 165-тен астам аула мен қоғамдық кеңістікті абаттандыру жоспарланып отыр.
«Біз елорда тұрғындары мен қонақтары бос уақытын пайдалы өткізе алатын орындар санын кеңейту үшін ғана емес, сонымен қатар қаладағы саябақтар мен гүлзарларды қайта құру үшін де жұмыс істеп жатырмыз. Биыл 165-тен астам аула мен қоғамдық кеңістікті абаттандырамыз. Олардың бір бөлігі «Халық қатысатын бюджет» жобасы бойынша аяқталды. Мысалы, Амман және Абылай хан көпірлерінің астында жаяу жүргіншілер өткелдері ашылады. Олар Ақбұлақ өзенінің бойындағы саябақ кластерін байланыстырады. Сондай-ақ Сәтбаев көшесі Қажымұқан көшесінен Петров көшесіне дейін жөнделеді. Орталық жағалаудың тарихи көшелері (Желтоқсан, Бейбітшілік, Бұқарбай батыр көшелері) қайта құрылады. Бұл жаңа абаттандырылған орындарды бұрынғы орындармен біріктіруге мүмкіндік береді, сол арқылы серуендеуге арналған үлкен кеңістік ашылады», – деді елорда әкімі.
Сондай-ақ ол қаланы абаттандырумен қатар көгалдандыруға ерекше көңіл бөлінетінін атап өтті. Биыл да 1 миллионнан астам жасыл желек отырғызу жоспарлануда. Оның ішінде 452 мың жасыл желек қалада, қалғаны елорда жанындағы «Жасыл белбеу» аумағында отырғызылады. Оның ішінде ағаш, бұта, көпжылдық сәндік бұталар мен гүлдер, қайың, балқарағай, тал, қарағай, ұсақ жапырақты қарағаш, сирень, акация, тау күлі, шымтезек, раушан рибоза, тау қарағайы, жапон спиреясы, сұр спирея секілді көптеген көшет түрі бар.
Үлескерлер үлкен үміт артады
Қаладағы құрылыс көлемі 103 пайызды құрады. Жыл басынан бастап 1 миллион 215 мың шаршы метр тұрғын үй салынды. «Жалпы жыл соңына дейін үш миллион шаршы метрден көп тұрғын үй салуды жоспарлап отырмыз. Бұл шамамен 40 мың пәтер, оның ішінде 6 мың пәтер мемлекет тарапынан халықтың әлеуметтік осал топтарына беріледі. Мемлекет басшысының тапсырмаларына сәйкес, ұзақ құрылыстарды аяқтау елорда әкімдігінің ерекше бақылауында тұр. Биыл «Нұрлы жер» бағдарламасының екінші кезеңі аясында салынып жатқан барлық даулы үлескерлік құрылыс нысандарын аяқтап, пайдалануға беруді жоспарлап отырмыз. Бұл 16 даулы үлестік нысан немесе 30-дан астам көппәтерлі тұрғын үй», – деді Жеңіс Қасымбек.
Астанада нүктелік құрылысқа қарсы күрес жүріп жатыр. Қазір қалада осындай 22 нысан бар. Биыл қаңтар айынан бастап инженерлік желілерсіз және бас жоспарсыз құрылысқа рұқсат берілмейді. Егер қандай да бір құрылыс компаниясы құрылысты техникалық шарттардың толық пакетінсіз жалғастырса, құрылыс учаскелеріндегі жұмыс толығымен тоқтатылады және компания жосықсыз компаниялардың «қара» тізіміне енгізіледі. Ендігі жерде 20-ға жуық учаскеде көппәтерлі тұрғын үй кешендерінің орнына әлеуметтік нысандар пайда болатынын айтқан ол: «Қалада осындай 22 нысан бар. Барлық нысаннан хабарымыз бар. Олар бойынша көрші үйлердің тұрғындарының бастамашыл топтарымен және құрылыс салушылардың өкілдерімен белсенді жұмыс істейміз. Қазір екі нысанның ісі сотта, қалғандары бойынша шешім бар. Учаскелер тұрғындардың пікірін ескере отырып, әлеуметтік нысандарды салу үшін пайдаланылатын болады. Мысалы, Есіл өзенінің жағасында, Косыгин көшесінің ауданында егжей-тегжейлі жоспарлау жобасына өзгерістер енгізілді. Көппәтерлі тұрғын үй кешендері гүлзарға ауыстырылды, Copenhagen ТК ауданында көппәтерлі тұрғын үй кешені алаңға ауыстырылды. Nova city ТК ауданында көппәтерлі тұрғын үй кешені білім беру орталығына, Қалалық романс ТК ауданында – мектеп, балабақша мен сквер секілді қоғамдық маңызды әлеуметтік нысан салынады», – деді.
Биыл наурыз айында 2030 жылға дейін қалалық жаңарту бағдарламасы жаңартылды. Оның шеңберінде 206 апатты үйді немесе 14 мың тұрғынды қоныстандыру жоспарлануда. Бүгінде елордада 16 тұрғын алабы бар, онда елорда халқының төрттен бірі тұрады. Бұл негізінен қаланың шет аймақтары. Қаланың үш жылдық бюджетінде шет аймақтарды инфрақұрылымдық дамытуға – жолдар, желілер, әлеуметтік нысандар салуға ерекше назар аударылды. Биыл тұрғын алаптарда 30 көшені асфальттау, 7 қоғамдық кеңістікті жайластыру, 13 шақырым кәріз желілерін, 2 кәріз-сорғы стансаларын, 5 шақырым нөсер кәрізін, 20 шақырым электрмен жабдықтауды, 27,5 шақырым сумен жабдықтау желілерін, 7,4 шақырым газбен жабдықтау желілерін салуды аяқтау, тұрғын алаптарда 2 өрт сөндіру депосын салуды аяқтау көзделген.
Сондай-ақ қала әкімі биыл Теміржолшылар және Үркер елді мекендерінде дене шынықтыру-сауықтыру кешендерін ашу, Көктал және Үркер елді мекенінде екі өрт сөндіру депосының, Кирпичный елді мекенінде және Интернациональный елді мекенінде мектеп құрылысын аяқтау жоспарланып отырғанын жеткізді. Бұдан басқа елді мекендерде 30 көшені асфальттау, 7 қоғамдық кеңістікті абаттандыру жоспарланып көзделген. Себебі елді мекендердің дамуы қала әкімдігінің ғана емес, Мемлекет басшысының да тікелей бақылауында.
Қуанышты хабар көп
Көлік ағынын түсіру мақсатында биыл 31 жобаны іске асыру көзделіп отыр. Сондай-ақ Жеңіс Қасымбек биыл Астанада Тәуелсіздік даңғылында автомобиль көпірі ашылатынын тілге тиек етті. Сол секілді биыл қоғамдық көлік паркі 400 автобусқа ұлғайып, 70-тен астам көше жөнделсе, қосымша алты жаңа бағыт ашу жоспарланып отыр. Бұдан бөлек, аялдамаға бұрылатын орындарды, пандустарды, тротуарларды және әлеуметтік нысандарға кірме жолдарды ыңғайластыру жұмысы жүріп жатыр.
«Қала тұрғындарының өсуін ескере отырып, қоғамдық көліктер санын ұлғайту жұмысын жүргізіп жатырмыз. Жуырда 20 электроавтобус жеткізілді, оған дейін 50 автобус болатын. Шілде айында тағы 70 автобустың жеткізілуін күтіп отырмыз. Жыл соңына дейін барлығы 400 автобус жеткізіледі. Бұл жаңа бағыттарды іске қосуға, күту уақытын қысқарту, ескі автобустарды алмастыру секілді өзекті мәселенің шешімін табуға мүмкіндік береді. Жыл соңына дейін Есіл өзені арқылы Тәуелсіздік даңғылындағы көпірді ашуды жоспарлап отырмыз. Бұл көпір жолдардағы көлік нөпірін едәуір жеңілдетуге мүмкіндік береді: Тәуелсіздік даңғылымен, жаңа теміржол бекеті ауданымен, Қошқарбаев даңғылымен, Нәжімеденов көшесімен, Әзірет Сұлтан мешіті ауданымен, Байтұрсынов, Қордай, Айнакөл көшелерімен, Момышұлы даңғылымен қосымша байланыс қамтамасыз етіледі», – деді қала әкімі.
Нөсерлі кәріз желісін дамыту бойынша жұмыс та жалғасын тауып келеді. Биыл «Нұрлы жол» вокзалы ауданында және Қорғалжын тас жолының солтүстігінде тазарту құрылыстарының 2 кешенін пайдалануға берілмек. Бұл өз кезегінде су жинаудың жалпы ауданын 20 пайызға ұлғайтады.
Тұрғын саны тұрақты өсіп келе жатқанын ескерсек, қаладағы әлеуметтік нысандарға деген қажеттілік те күн өткен сайын өзекті бола түсті. Сәйкесінше, балабақшалар жетіспейді, мектептерде бала саны шамадан тыс толық. Қазір елордада оқушы орындарының тапшылығы 26 мың орынды құрайды, 8 мектептің оқушылары үш ауысымда оқыса, 18 мектептің жұмыс режимі шамадан тыс жүктемемен жұмыс істейді. Бала туу көрсеткіші мен қалаға қоныс тебушілердің өсуі балабақша тапшылығын да тудыруда. Сондықтан жеке инвестициялар есебінен 30 балабақша салу туралы келісім жасалыпты.
Астанада екі жыл ішінде 40 мектеп салу жоспарланған. Қазір 14 мектептің құрылысы жүріп жатса, 11 мектеп жаңа оқу жылында пайдалануға беріледі. Сонымен қатар Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында тағы 24 мектеп салынады. «Жыл сайын қалада ішкі көші-қон мен бала туу есебінен халық саны артып келеді. Мысалы, егер мектепті орта есеппен 8-10 мың түлек бітірсе, жаңа оқу жылында 24-25 мың бала мектеп табалдырығын аттайды. Оқушы орындарымен қамту үшін мектептер салу бойынша жүйелі жұмыс жүргіземіз. Жаңа оқу жылында 11 мектеп өз есігін айқара ашады. «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында 90 мыңға жуық оқушы орнын құрамыз», – деді Жеңіс Қасымбек. Оның айтуынша, мектептер барлық аудандарда, соның ішінде елді мекендерде де салынып жатыр. Жаңа оқу жылында тапсырылатын 20 мектеп Алматы, Байқоңыр, Есіл аудандарында орналасатын болады. Сондай-ақ қала әкімі Есіл және Нұра аудандарының тұрғындарына жақсы жаңалығымен бөлісті. Себебі «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында бұл аудандарда 15 мектеп салынады. Бұл ғана емес, осы айда әкімдік 15 заманауи балаларға білім беру орталықтарын салуға Мемлекет басшысының қолдауын алыпты. Осылайша, елорда әкімдігі үш жыл ішінде үйірмелер мен бөлімдерге деген негізгі қажеттілікті жауып, алдыңғы кезеңде әр ауданда бір-бір орталық бой көтермек.
Жадыра МҮСІЛІМ