Ол – еліміздегі алғашқы гиперреалист суретші. Өз жұмысында әртүрлі техникаларды қолданып, тәжірибе жасағанды жаны сүйеді. Қазір Астанада Әселдің кілемге салынған суреттер көрмесі өтіп жатыр. Біз суретшіні арнайы іздеп барып, шығармашылығы мен заманауи өнерге деген көзқарасы туралы әңгімелестік.
Әсел Сабыржанқызының портреттері жастар арасында кеңінен танымал. Ол Бауыржан Момышұлы, Батырхан Шүкенов, Геннадий Головкин сияқты ел мақтаныштарының суретін салу арқылы көпшіліктің жүрегіне жол тапты.
Сондай-ақ Әсел 5 жылдан бері гиперреализм жанрында шеберлігін шыңдап келеді. Гиперреализм – нысанды фотореализацияға негізделген сурет салу мен мүсіндеудің стилі. Гиперреализм АҚШ-та ХХ ғасырдың ортасында пайда болды, басты мақсаты – шын бейнені, ақиқатты көрсету. Себебі фото сияқты қанық суреттерге деген сұраныс жоғары. Үнемі шеберлігін шыңдауға құмар суретші жақында алты қарындашпен бір уақытта алты адамның портретін салып, көрермендерін тағы бір рет таңғалдырды.
– Иә, мен кәсіби білімі бар суретшімін. 14 жыл бойы кескіндеме бойынша білім алдым. Маған гиперреализм бағыты бойынша сурет салу қатты ұнайды. Дәл осы бағытты Қазақстанда алғашқылардың бірі болып дамытқым келді, өйткені тікелей осы жанрда сурет салатын маман елімізде болған жоқ. Сондықтан да бұл жолда өте ұзақ іздендім. Гиперреализм бағытында көптеген суреттер сала бастадым. Содан кейін тапсырыстар да түсетін болды. 2021 жылдан бастап әлеуметтік желіде белсенді түрде блог жүргіздім. Әртүрлі техникамен сурет салғанымды видеоға түсіріп, жариялап отырдым. Өз блогымда машинаның капотына да, қолыммен, аяқтарыммен де сурет салдым, сонымен қатар 3 және 6 портретті бір уақытта салып, түрлі тәжірибе жасадым. Осылайша, аудиториям күннен күнге көбейіп, өнерге қызығатын адамдардың саны артты. Биыл блогымды дамыту үшін кілемге сурет салдым. Бұл идеямды Forte Kulanshi Art Space галереясының директоры Лейла Махат қатты ұнатты. Ол кісі менің бұрынғы және қазіргі тәлімгерім, колледжде сабақ берген. Осылайша, Лейла Махаттың ұсынысымен Астанада көрме өткізіп жатырмыз. Бұл жерде кілемге салынған қазақ аруларының портреттерін тамашалай аласыз, – дейді Әсел Сабыржанқызы.
Ұмыт болған батыр қыздарды бейнелеген
Астанадағы Forte Kulanshi Art Space галереясында Әселдің кілемге салынған суреттері ілулі тұр. Көрмені тамашалауға күн сайын келетін жастардың да саны көп екен.
– Көрменің идеясы бастапқыда дала әйелінің батыл бейнесін көрсету болды және біз қоғам тани бермейтін әйелдердің бейнелерін көрсетеміз деп шештік. Мысалы, Томиристі, Әлия Молдағұлованы барлығы біледі. Бірақ бізде ұмытылған батыр қыздарымыз қаншама? Мысалы, Гауһар батырды, Айбике батырды, Сүйімбике мен Бопайды көп адам танымайды. Мен жастарға қазақтың ұмыт болған батыр қыздарын, тарихымыздағы мықты әйел образдарын көрсеткім келді. Себебі батыр аналарымыздың рухы ешқашан өшпеген, олар Отаны үшін күрескен, – дейді кейіпкеріміз.
Иә, көрмеге ұмыт болған батыр қыздардың портреттері қойылыпты. Кілем бетіне бейнеленген кейіпкерлердің образдары да ерекше. Тап бір шынайы өмірдегідей. Портреттердің барлығын біріктіріп тұрған – батырлық пен ерлік. Бір қызығы, суретшілігімен жастардың сүйіспеншілігіне ие болған Әселдің отбасында бұл өнермен шұғылданатындар жоқ екен.
– «Бір пайыз талант, 99 пайыз еңбек» деген сөз дәл айтылған. Мен суретші болу үшін 14 жыл кәсіби білім алдым. Бала күнімнен сурет салуға қатты қызықтым. Әсіресе, адамдарды бейнелеген ұнайтын. 12 жасымда ата-анам көркемсурет мектебіне берді. Содан бері бояу мен сурет салуға деген махаббатым арта түсті. Маған сенім беріп, алаңсыз алға басуыма себепкер болған – ата-анам. Олар мені мақтан тұтып, үнемі қолдау көрсететін. Картиналарымды үйге толтырып іліп қоятын. Бұл менің бала қиялыма қанат бітірді, одан әрі армандай түстім. Тек бір бағытта ғана жұмыс істедім. Қазір санасам, осы уақытқа дейін мыңға жуық картина салыппын. Ал дәл бүгін мақсатты түрде өз блогымды дамытып жатырмын. Өйткені адамдардың, біздің қоғамның сурет салуға, өнерге деген сүйіспеншіліктерін оятқым келеді, – дейді Әсел Сабыржанқызы.
Жас суретші көптеген республикалық және халықаралық байқауларда жүлде алған. Ол 2012 жылы Ernst & Young компаниясы өткізген конкурсқа қатысып, екі картинасы жүлделі бірінші және екінші орын алған. Бүгінде аталған картиналар компанияның кеңсесінде ілулі тұр.
– Студент болып жүрген кезде де әртүрлі суреттер салып, көрмелерге қатыстым. Айталық, Бейжіңдегі көрмеге екі картинам қатысты. Дегенмен шетелде әлі үлкен көрмелерге қатыспадым. Қазақстанда осымен екінші рет ірі көрмеге қатысудамын. Болашақта әлі талай көрмелер мен байқауларда бақ сынаймын деп үміттенемін. Осындай үлкен көрмені Берлинде, Лондонда, Нью-Йоркте өткізіп, мәдениетімізді, тарихымызда қандай тұлғалар болғанын неге көрсетпеске? – дейді кейіпкеріміз.
Әр суретші жеке бренд қалыптастыруы керек
Әселдің айтуынша, бір картинаны салу үшін орта есеппен екі аптадан бір айға жуық уақыт кетеді. Ал суретті мейілінше жылдам бітіру керек болса, 2-5 күн аралығында дайындауға да болады.
– Шабытты адамдардан аламын. Өйткені портретшімін. Өмірлік тәжірибесі мол, жігері мықты, түр-сипаты ерекше адамдарды, қарияларды жақсы көремін. Олардың энергиясынан, харизмасынан, сырт келбетінне, бетіндегі әжімдері мен сызықтарынан, тіпті, терісінің түсінен де энергия аламын, – дейді суретші.
Оның пікірінше, әлемде суретшілерге сұраныс жоғары. Мысалы, шетелде жаңадан бастаған суретшінің жұмыстарының құны 2 мың доллардан басталады. Бірақ біздің елімізде тіс қаққан мықты суретшілердің жұмыстары ғана осылай бағаланады.
– «Қазақстанда суретшінің еңбегі бағаланбайды» деп айта бергеннен ештеңе шықпайды. Әрбір суретші жеке брендтін өзі дамытуы керек. Сонда ғана сұраныс пайда болады. Суреттердің құндылығын көрсету арқылы еңбегіңізді насихаттайсыз. Яғни, бәрі суретшіге байланысты. Егер сіз жақсы ақша тапқыңыз келсе, ерінбей ізденуіңіз керек. Ондай суретші шағымдануға да уақыт таппайды, – дейді Әсел Сабыржанқызы.
Әселдің сурет өнеріндегі кумирлері – Микеланджело мен Леонардо да Винчи. Леонардо тек танымал суретші болғаны үшін ғана ұнамайды.
– Мен оны жан-жақты дамығаны және әлемдік кескіндемеге ғана емес, сонымен қатар инженерияға, ғылымға, медицинаға және басқа салаларға қосқан үлкен үлесі үшін жақсы көремін. Ол керемет адам! Табыс табуды да ұмытпай, өз шәкірттерінен мықты топ құрды, – дейді кейіпкеріміз.
Қазір Әсел Сабыржанқызының TikTok-та – 320 мың, Instagram-да 113 мың аудиториясы бар. Оқырмандарының барлығы «Әсел енді қай жанрда сурет салып, таңқалдырады?» деп асыға күтеді. Біз жас суретшінің болашақ жоспарлары жайлы да сұрадық.
– Әртүрлі техникалар арқылы сурет салып жүрсем де, маған кілемде жұмыс істеу техникасы ұнады. Ары қарай да осы стильде жұмыс істегім келеді. Халықтың мені «О, бұл кілемде жұмыс істейтін суретші ғой» деп танығанын қалаймын. Алдағы уақытта кілемдерге гиперреализмді қосып, керемет түсті микс жасауға тырысамын, – дейді Әсел.
Қылқалам шеберіне тек қана сәттілік тілейміз! Алдағы уақытта Әселдің суреттерінің әлемдік көрмелерде ілулі тұратынына сеніміміз мол.
Көктем ҚАРҚЫН