Мәселен, ресми мәлімет бойынша, Әулиеата өңірінде 1380 жол-көлік оқиғасы тіркеліп, республика көлемінде үшінші орынды көрсеткен. Бұл – әрине, төбе шашыңды тік тұрғызатын көрсеткіш. Сонда жол апаттарының жиілеуіне не себеп? Олардың алдын алу бағытында қандай жұмыстар жүргізілуде?
148 адам қаза болған
Жамбыл облыстық Полиция департаменті берген ақпаратқа сүйенсек, биыл тоғыз айда тіркелген жол-көлік оқиғалары 40 пайызға төмендеген. Сондай-ақ зардап шеккендердің саны 40 пайызға, ал қаза тапқандардың саны 20 пайызға азайған. Яғни, былтыр жол апатынан зардап шеккендердің саны 1 781 болса, ол 1 057-ге, ал қаза тапқандар саны 184 адамнан 148-ге кеміген.
Полиция департаменті тарапынан жүргізген талдау нәтижелері жол-көлік оқиғаларының дені жүргізушілер мен жаяу жүргіншілердің жеке тәртіпсіздігі салдарынан болатынын анықтаған. Нақтырақ айтсақ, жол апаттарының 97%-ы немесе 695 оқиғаның 677-сі жүргізушілердің кінәсінен болған. Ал ең алаңдатарлығы, әрбір үшінші жол-көлік оқиғасы балалардың қатысуымен болатынын тіркеген. Нәтижесінде, бүгінге дейін жол апаттары салдарынан 22 баланың өмірі қиылған.
Жаяу жүргіншілерді қағу жиілеген
Жаяу жүргіншілерді қағып кету фактілері де жиілеуде. Олардың саны бүгінде 208 деректі құраса, онда 25 адам қаза тауып, 199 азамат түрлі дене жарақатын алған.
Күн сайын полиция қызметкерлері жол қозғалысы ережелерін бұзу деректерін анықтайды. Жыл басынан бері 495 мың тұрғынның жол қозғалысы ережелерін бұзу фактілері тіркелсе, оның ішінде көлікті мас күйінде басқарғаны үшін 588 құқық бұзушы ұсталған.
Жоспар жұмыр, нәтиже қандай?
Міне, осындай жантүршігерлік көрсеткіштердің тіркелуіне байланысты облыстық Полиция департаменті жол-көлік оқиғаларының алдын алу жұмыстарын күшейтуде. Мәселен, осы таңға дейін 30-дан аса іс-шара ұйымдастырылып, бұқаралық ақпарат құралында және әлеуметтік желіде жарияланған бейне-аудиороликтер арқылы жүргізушілердің арасында үгіт-насихат жұмыстары жүргізілуде. Сондай-ақ балалардың қауіпсіздігіне де ерекше назар аударылуда.
Бұдан бөлек, жергілікті атқарушы орган өкілдерінің қатысуымен, ата-аналар комитеттері мен мектеп директорларымен кездесулер өткізілуде. Басқосулар барысында жол қозғалысы қауіпсіздігіне, балаларды көлік салонын тасымалдау кезінде қауіпсіздік белдігі мен ұстағыш құрылғыларды пайдалану қажеттілігіне басымдық беріліп, түсіндірілуде. Сонымен қатар жол қозғалысы ережелерін сақтау туралы билбордтар мен паннолар орнатылған.
Тағы бір ерекше айта кетерлігі, 2022 жылдың қыркүйек айынан бастап Полиция департаменті патрульдік полиция батальонының қызметкерлері жол-көлік оқиғаларының алдын алу және жолын кесу мақсатында Алматы облысының шекарасынан Түркістан облысына дейінгі арақашықтығы 450 шақырым республикалық «Батыс Еуропа–Батыс Қытай» трассасының учаскесінде екі бағытта да автомобильдер колоннасымен ілесіп жүруді жүзеге асыруда. Жол қауіпсіздігін бақылау үшін жол қозғалысы ережесін бұзушыларды тіркейтін 420 камера пайдаланылуда.
Көлік басқару құқығы жоқ 12 520 адам ұсталған
Облыстық Полиция департаментінің бастығы Арманбек Баймурзиннің айтуынша, жүргізіліп жатқан шаралардың арқасында жол-көлік оқиғаларының санын 2 есеге дейін азайтуға қол жеткізіліпті.
– Жыл ішінде ауқымды жұмыстар атқарылды. Жүргізушілермен де, тұрғындармен де жіті түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Полиция қызметкерлері күн-түн демей, кірпік қақпай қызмет етуде. Соның арқасында жол апаттарын екі есеге дейін азайттық. Алайда бұл қуанарлық көрсеткіш емес. Сондықтан жол-көлік оқиғалараның алдын алу шараларын бұдан әрі күшейту керек. Бұл бағыттағы жұмыстар менің тікелей бақылауымда болады, – дейді Арманбек Хакимбекұлы.
Жалпы, жол қателікті кешірмейтіні белгілі. Сондықтан жүргізушілерге барынша сақ болған абзал. Алайда «сақтансаң, сақтайды» деген қағидатты көп адам ескере бермейтіні жасырын емес. Оған қоса, көлік жүргізу құжаты жоқ азаматтар да темір тұлпарды басқаруға отырып, заңсыздыққа жол беріп жатқанына не дерсің? Мәселе биылғы тоғыз айда көлік басқару құқығы жоқ 12 520 адам ұсталып, ҚР ӘҚБтК 612-бабы бойынша іс қозғалған.
Жүргізушілердің өздері не дейді?
Осы орайда Жамбылда жол-көлік оқиғаларының жиілеу себебін жүргізушілердің өздерінен де сұраған едік.
– Негізі, бар кінә жүргізушілердің өзінде. Жол ережелерін сақтамайды. Оған қоса, жылдамдықты асырып, жүйткіп айдайды. Әйтпесе, бұрынғыдай бағдаршамдардың істен шығуы немесе жолдың тар болуы сынды келеңсіздіктер қазір жоқ. Тараз қаласының көшелеріне қарайтын болсаң, бұрылыс қалташасы, айналып өту жолағы сынды барлық жағдай жасалған. Тек ереже сақтау керек. Тағы бір айта кетерлігі, көлікті қазір жас балалардың басқарып келе жатқанын көп байқайсың. Қарапайым жол ережелерін сақтамай, алдыңды кесіп өткенін көріп, «бір нәрсеге ұрынып қалмаса екен» деп тілеп отыратын болдық. Сондай-ақ үлкен тас жолда жылдамдық көрсеткіші 110-ды көрсетіп тұрса, сағатына 150-160 шақырым жылдамдықпен жүретіндер көп. Соның салдарынан жол апаттары жиі болады. Сондықтан мен жүргізушілерді асықпауға, жол ережелерін сақтауға шақырамын, – дейді 20 жылдық жүргізушілік тәжірибесі бар Тараз қаласының тұрғыны Нұрхан Нұрланбек.
Ал Серік Қалдыбектің айтуынша, жол апаттарының болуына жастардың әлеуметтік желіде көп отыруы себеп.
– Қазір жастар жүргізуші куәлігін алған бойда үлкен тас жолға шығып кетеді. Бұл дұрыс емес. Көлікті қала ішінде айдау бөлек те, үлкен жолда басқару бөлек. Өзіндік ережелері мен қауіпі бар. Көп жас соны ескере бермей, үлкен жолға бірден шығып кетіп, арты қайғылы оқиғалармен аяқталып жатыр. Одан бөлек, жастардың көлік басқарып келе жатып әлеуметтік желілерде тікелей эфирде отыруы әдетке айналып барады. Тіпті, «сторис» түсіреміз деп қаншасы жол апатына ұшырауда. Сондай-ақ көлік басқарып келе жатып телефонмен сөйлесу де қауіпті. Себебі сен көлігіңді басып озып келе жатқан жүргізушіні немесе қарсы бағытқа шыққан темір тұлпарды байқамай қалуың мүмкін. Сондықтан жолда тек жолға қараған жөн. Бәлкім Үкімет үйіндегілер «Батыс Еуропа–Батыс Қытай» сияқты халықаралық дәліздерде әлеуметтік желілерді мүлде қосылмайтын қылып қойса, жол апаттарының саны азаяр ма еді деген ой келеді. Ол енді билік мінберіндегі азаматтардың құзыретіндегі дүние, – дейді Серік.
P.S.
Міне, осындай қайғылы оқиғалардың алдын алу үшін, ең бірінші, жүргізушілер мен жолаушыларға барынша сақ болған абзал. Жол ережелерін сақтап, ескертпелерге атүсті қарамау қажет. Сонда ғана бауырымыз бүтін, жақынымыз аман қалмақ.
Саятхан САТЫЛҒАН,
Жамбыл облысы