Сондықтан болар шетелге шығу десе, санада шектеу пайда болады. Сол стереотиптерді жойып, алыс-жақын елдерге жиі саяхаттап жүрген бір жұп бар: олар – Ернар Алмабек пен Жазира Байдалы. Ернардың суреттері әлеуметтік желіде жиі жарияланып тұрады. Тіпті оның видеоблогын жарыса бөлісіп жататындар да жоқ емес. Оның суреттерінде не сиқыр бар? Ол кейіпкерлерін қалай табады? Біздің бүгінгі кейіпкеріміз Ернарға қойған сауалымыз да осы төңіректе өрбіді.
– Ернар, біз сізді саяхатшы деп атасақ, жаңылыспайтын шығармыз. Ең алғашқы сапарың қалай басталды?
– Бұған жауап беру қиындау тиетін сияқты. Өйткені саяхатқа шығуға бала кезден қызығамын. Баланың алғашқы саяхаты деген – ата-анасымен бірге қалаға баруы шығар. Менің алғашқы сапарым деп, Алматыдан ауылға барғанымды айтуға болады. Ол кезде атам мен апам ауылда тұрады. Жаз сайын әке-шешем мені ауылға жіберетін еді. Ауылдағы өмір, таудың етегіндегі атамның үйі менің биіктікке деген ерекше махаббатымды оятты. Ал атам мен әжем тұратын Тоғызбұлақ Кеген ауданына қарайды, тура таудың етегіндегі кішкентай ауыл. Тауға деген махаббат сол Тоғызқұмалақтан басталған еді.
Кейін сол ауылға деген сағынышты басу үшін Алматыда да тауға шығып кететін болды. Оның үстіне, әскери дайындық сабағынан беретін Нұрлан ағайымыз да бізді тауға жиі апаратын. Ол кісі Көкжайлауға, Медеу мен Шымбұлаққа жиі баратын еді. Бізді жанына ертіп алады. Тауда не істеуге болады, не істеуге болмайды деген дүниенің бәрін бізге ағайымыз үйретті. Есейе келе, саяхаттаудың не екенін, оның да өз ләззаты болатынын ұқтық. Ол кезде қалай саяхатқа шығамыз, шетелге қалай барамыз деген сауалдар санада тұратын. Оның жолын қалай табамыз деп ойлайтын едік. Алғаш рет 2015 жылы шетелге саяхатқа шықтым. Ол жолы жұмыс бабымен Түркияға барған едім.
Сол жылдың күзінде Марғұлан Сейсенбаевпен таныстым. Ол кісінің бір жобасы бар еді. Сол жобада ерікті болып жүрдім. Кейін әлгі жоба жабылып қалды. 2016 жылдың көктемінде ол кісі Nomad Explorer деген жаңа жоба бастады. Сол жобаға мені фотограф ретінде шақырды. Алғаш «Ұлытау мұрасы» деген экспедиция жасалды. Сол экспедицияда фотограф болып жүрдім. Жеті күн бойы далада қонып, Ұлытаудың кереметіне қанығып, табиғатын тамашалап, тарихи-мәдени жерлерін аралап, суретке түсірдік. Сол жеті күнде түрлі-түрлі адаммен таныстым. Олар мені кейін басқа саяхаттарға да шақыра бастады. Ол адамдардың кейбірі саяхатты жақсы көретін, кейбірінің жеке туристік фирмалары да болды. Ол орта менің одан әрі қарай да саяхаттауыма жол ашты. Марғұлан ағаның жобасы келесі жылы да жалғасын тапты. Үстіртке, Алтайға бардық. Одан кейін Жамбыл, Түркістан облыстарын араладық. Табиғаты тамаша жерлердің бәріне экспедиция жасадық. 2018 жылы Youtube-ден арнайы арнамды аштым.
Шағын камера сатып алғам. Сол камера арқылы видеоблогтар түсіре бастадым. 2019 жылы келіншегім Жазира Байдалы екеуміз Дубайға барып, бірге видеоблог түсірген едік. Ол видеомыз да жақсы көрілім жинады. Youtube арнамызды «Саяхаттаймын» деп атадық.
– Саяхаттау үшін көп қаржы керек емес пе? Жалпы, саяхаттау – ол жеке адамның хоббиі ғой. Бірақ осы жолда табысты арттыруға бола ма?
– «Саяхаттау үшін қанша қаржы кетеді?» деген сауал жиі қойылады. Әр адамның шығыны әртүрлі ғой. Біреу көп жұмсайды, біреу аз жұмсайды дегендей. Тіпті мүлдем ақша жұмсамай, саяхаттайтындар да бар. Сондықтан ақша жағына келгенде, әркімнің жұмсау тәсілі – әрқалай. Мәселен, мен шамама қарай саяхаттаймын. Қымбат елдерге әзірге барғаным жоқ. Барсам да, сол елдерде қаржыны үнемдеудің жолын іздейміз. «Көрпеңе қарай көсіл» дегендей, қалтамызға қарай шешіледі бәрі. Ал табысты арттыру деген – мүлдем басқа сауал. Шығын мен табыс – екеуіде бір-біріне қарама-қайшы дүние ғой. Саяхаттап жүріп, қалай табыс табуға болады? Саяхат дегеннің өзі – шығын емес пе? Ал табыс табу үшін туристік фирма ашып, соның жолына түскен абзал болар.
– Соңғы кездері Мобилограф болуға ұмтылатындар көбейді. Сізді де мықты мобилограф деп санауға бола ма?
– Өзімді мобилографпын деп есептемеймін. Мобилография – бөлек мамандық, бөлек сала деп айтуға болады. Иә, біздің түсіріп жүрген видеоларымыз да бұдан алыс кетпейді. Ұқсас екені анық. Видеограф, фотограф десеңіз болады, мен бірақ мобилограф емеспін. Ол саланың өз ерекшеліктері бар. Оны оқытатын, үйрететін мамандары болады. Егер мобилография ұялы телефонмен видео түсіріп, оған музыка қосу болса, оны мен де жасай аламын. Тіпті, монтаждау да қолымнан келеді. Бірақ оны мобилография деп атауға болмас.
– Экспедицияға шығуыңызға көмегі тиген адамның бірі Марғұлан Сейсенбаев екенін айттыңыз. Nomad Explorer жобасына жеңіл келуіңіздің сыры сонда ма?
– Марғұлан ағаның жобасына ерікті ретінде қатысқанымды айттым. Ол жобаға баруыма көмектескен – Тамара Омарова. «Массагет» сайтында жұмыс істеп жүргенімде, ол кісі сайттың басшысы еді. Сол кісінің кеңесі бойынша волонтер болдым. Тамара Омарова Марғұлан ағаны жақсы таниды екен. «Осы жобаға видеограф, фотограф керек болып жатыр екен. Барсаңшы»,– деді. Бардым. Өскеменге барып, бір видео түсіріп көрдік. Өкінішке қарай, ол жобаның ғұмыры қысқа болды. Сол кездегі таныстық кейін Nomad Explorer-де жалғасын тапты.
– Шабандоз қыздың суретін түсіріп, әлеуметтік желіге салғаныңызды білеміз. Әрі ол сурет көпшіліктің арасында жақсы таралды. Ол сурет Көлсайда түсірілген бе? Сосын бәйге, көкпар және тағы басқа ұлттық спорт түрлерін іздеп жүресіз бе?
– Шабандоз қызды Көлсайда емес, Тоғызбұлаққа барғанымда, көрші ауыл Жалаңаштан түсірген едім. Ұлттық спорт түрінен түсіргенім осы шабандоз қыз Алтынай мен неміс бала Николай ғана. Арнайы ұлттық спорт түріне қатысты тақырыпты іздеп жүрмеймін. Рас, қызықты кейіпкерлер іздейтінім бар. Ол ауылда ма, қалада ма, маңызды емес. Іс-әрекеті, тіршілігі, түр-әлпеті қызықтырған адамдарды көрсем, сырттай суретке, видеоға түсіріп аламын.
– Соңғы видеоблогыңызды көріп, тәнті болдық. Құрт қайнатып, лагман созған жеңгемізді қазақтың қай көркем өңірінен түсіріп алдыңыз?
– Бұл – біздің ауыл. Әкемнің, атамның туған жері, атамекенім Алматы облысы Кеген ауданы Тоғызбұлақ ауылында түсірілген. Сол ауылдың бас жағында, ауылдан отыз шақырым жерде жайлау бар. Орта Меркі, шет Меркі өзендерінің аңғарының бас жағында күнгей Алатаудың басында қоныс тепкен. Бұл Қараша деген жайлауда түсірілген. Орта Меркі аңғарының бас жағы. Жазда сол сапарға барғанда түсірген видеомыз. Айдос дейтін ағамның келіншегі. Бұған дейін де ол кісіні қыстауда түсірген едім. Ол да жақсы қаралым жинады.
– Қазақы болмыстағы қарапайым кейіпкерлерді қалай табасыз?
– Фотограф болғаннан кейін адамдарды қарап, жіті зерттеп жүреміз. Кей адамның образы қызықтырса, тесіліп қарап, зерттеп кететінім бар. Алғашында құр фото сессия жасайтын едім. Кейін ол кісілерді сұқбаттасу арқылы мінезін, болмысын ашқым келді. Әрі фотоға түсіремін, әрі видеблог жүргіземін. Екеуі бірге үйлескенде, сәтті кадр шығады. Әлеуметтік желіге шыққан видеоблогымнан да мұны байқауға болады. Жалпы, мұның бәрі мақтаныш емес, бұл – менің кәсібім.
– Шетелдік сапарларды суретке түсіргенді ұнатасыз ба, әлде Қазақстанның көркем табиғатын таспалаған ұнай ма?
– Маған екеуі де ұнайды. Менің Instagram парақшамның 90 пайызы Қазақстанды көрсетуге арналған. Youtube арнама шетелдік сапарларымды жиірек саламын. Жалпы, мен әлемді танығым келеді. Әр қазақ осылай әлемді аралап жүріп, таныса деймін. Өйткені саяхат адамның көзін ашады, көкжиегін кеңейтеді. Саяхат – ол адамның ойын өзгертеді. Ол адамға шабыт береді. Елімізде де сүйсініп көретін, тамашалайтын көрікті мекен өте көп. Сонымен бірге әлемнің де кереметін танып, саяхаттаған дұрыс деп ойлаймын. Саяхат – түрлі идеялар ордасы. Көңіл молайтатын, көз тойдыратын табиғаты көркем елдерге саяхаттай бергенге не жетсін?!
Әңгімелескен
Гүлзина БЕКТАС