2024 жыл Қазақ елі үшін айрықша маңызға ие болатынын Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев та қадап айтты. Президент 3 қаңтарда Egemen Qazaqstan газетіне берген сұхбатында: «Біз ұлт мүддесін ескере отырып, сындарлы әрі салиқалы сыртқы саясатты жалғастырамыз. 2024 жылы елімізде бірқатар ауқымды саммит, форумдар өтеді. Қазақстан бірнеше беделді халықаралық ұйымға, атап айтсақ, Шанхай ынтымақтастық ұйымына, Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымына, Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңеске, Түркі мемлекеттері ұйымына, Аралды құтқару халықаралық қорына, Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі ислам ұйымына төрағалық етеді»,– деді.
Саясаттанушылардың айтуынша, Қазақстан халықаралық күн тәртібін қалыптастыратын негізгі елге айналғалы отыр. «Еліміздің сыртқы саясаты қазіргі геосаяси сілкіністер аясында жүйелілігімен, салмақтылығымен және бейбітшілікті жақтаушылығымен ерекшеленеді. Бұл – біздің бастамаларымызға халықаралық сенім мен қолдаудың негізі», – дейді Президент жанындағы ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің басшысы Айдар Құрмашев.
Еліміз төрағалық ететін беделді ұйымның бірі – Шанхай ынтымақтастығы ұйымы (ШЫҰ). Бүгінгі таңда ол Азияның ең ықпалды халықаралық ұйымы. 3,5 миллиардтан астам адам тұратын ұйымға мүше тоғыз мемлекеттің мүмкіндігі әлемдік ЖІӨ-нің төрттен біріне және жаһандық сауданың 15%-на тең. ШЫҰ-на осы жылы оныншы мемлекет болып Беларус Республикасы мүшелікке кіреді деп күтілуде.
Айта кетейік, Қазақстан бұл ұйымға осымен төртінші рет төрағалық жасауда.
Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев 2023 жылғы 4 шілдеде Делиде өткен ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшылары кеңесі отырысында ШЫҰ-ның қазіргі әлемдегі рөлін «саяси ықпалы зор, экономикалық мүмкіндігі мол» ұйым деп бағалаған болатын. Қазақстан Президенті ШЫҰ-ны құруға әуел бастан атсалысқан мемлекет ретінде Қазақстанның осы беделді ұйымға төрағалығы аясында ШЫҰ кеңістігіндегі достық пен тату көршілік қарым-қатынасты нығайтуға үлес қосып, оның жаһандық рөлін арттыруды жалғастыратынын айтты.Президент жанындағы ҚСЗИ бас ғылыми қызметкері Ерболат Сейлеханов та ШЫҰ-на төрағалық етудің жауапкершілігі зор екенін айтады. «ШЫҰ-ның әлемдік саясат пен экономикадағы осындай салмақты бэкграундын ескере отырып, Қазақстан осы беделді ұйымға төрағалығы аясында алты негізгі басымдықты айқындап алды. Ең алдымен, ШЫҰ кеңістігінде қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету. Одан кейін сауда-экономикалық және энергетикалық байланыстарды кеңейту. Цифрлық сала мен экологияны жақсарту, мәдени-гуманитарлық байланыстарды нығайтуға басымдық беріледі», – дейді ол.
2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап біздің елге төрағалық ету міндеті жүктелген ұйымның бірі – Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы (ҰҚШҰ). Бұл ұйымға басшылық жасауда да Қазақстанның мызғымас ұстанымы айқын. 2023 жылы 23 қарашада Минскіде өткен ҰҚШҰ-ның Ұжымдық қауіпсіздік кеңесінің сессиясында Қазақстан Президенті Қ.Тоқаев ұйым қызметі бойынша ерекше назар аударуды қажет ететін бірқатар басым бағытты ұсынған болатын. «Бірінші, ҰҚШҰ-ның қауіпсіздік саласында мүдделі елдермен және халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық орнату. Біріккен Ұлттар Ұйымымен және оның құрылымдарымен арада қалыптасқан ықпалдастық деңгейін сақтауға баса мән беруді ұсынамыз. Бұл жұмыс 2010 жылдың 18 наурызында ҰҚШҰ мен БҰҰ хатшылықтары арасында қол қойылған ынтымақтастық туралы бірлескен декларация негізінде жүргізіледі», – деді Мемлекет басшысы. Себебі Қазақстан ТМД мен ШЫҰ арасындағы ынтымақтастықты одан әрі тереңдетуді құптайды. «ҰҚШҰ-ның ТМД-мен және ШЫҰ-мен ынтымақтастығын нығайту жөніндегі практикалық шаралар» атты құжатта оның нақты қадамдары айқындалған, – деп атап көрсетті Қасым-Жомарт Тоқаев.
Саясаттанушы Дәурен Әбеннің сөзінше, Қазақстанның ұстанымына сай ҰҚШҰ-ның ұжымдық бітімгершілік операциялары БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің мандатына сәйкес жүзеге асырылады. «ҰҚШҰ мүше елдерінің басымдықтарының бірі – ұйымның бітімгершілік әлеуеті. Қазақстан өз кезегінде осы әлеуеттің артуына БҰҰ-ның бітімгершілік миссияларына қатысу және ҰҚШҰ-ның бітімгершілік және қауіпсіздік күштерін дамыту арқылы қомақты үлес қосып отыр», – дейді саясаттанушы.
Бұл тұрғыда біздің еліміз өзі төрағалық ететін халықаралық ұйымдар алдына қазіргі қауіпсіздік қатерлерімен бірлесе күресу міндетін қойып отыр. Ол – халықаралық терроризм мен экстремизм, есірткі мен қарудың заңсыз айналымы, трансшекаралық қылмыс, заңсыз көші-қон, ақпараттық технологиялар және киберқауіпсіздік саласындағы қылмыстар.
«Биыл біз Қазақстанның бірнеше маңызды халықаралық ұйымдарға төрағалық етуінің маңызды кезеңіне кіреміз. Олардың әлеуеті синергиясының жетістігіне халықаралық істерде көп нәрсе байланысты болады. Қалай болғанда да, біздің сыртқы саясатымыз тұрақтылықтың ғажап мүмкіндігін көрсетеді, ал өзгерістер әлемінде туындайтын жаңа мүмкіндіктер қазақ дипломатиясының белсенділігі үшін қосымша кеңістік жасайды», – дейді ҚСЗИ Еуропалық және америкалық зерттеулер бөлімінің жетекші сарапшысы Мирас Жиенбаев.
Еліміздің бас қаласында өтетін айшықты шараның бірі – Астана халықаралық форумы. Маусым айында шымылдығын түретін ауқымы кең басқасуға әлемнің көшбасшы әрі жаһандық деңгейдегі компания басшылары қатысып, адамзатқа ортақ маңызды мәселелерді талқыға салмақ. Астана форумы климаттың өзгеруін, азық-түлік тапшылығын және энергетикалық қауіпсіздікті қаузайды.
Сясаттанушы Айдар Құрмашевтің пікірінше, Қазақстан биыл өңірлік ынтымақтастыққа, әсіресе Орталық Азия елдерімен қарым-қатынастың маңыздылығына да айрықша маңыз бермек. «Қ.Тоқаев өзінің сұхбатында «С5+» үлгісін және оның халықаралық аренадағы өңір елдерінің ұстанымдарын нығайтудағы рөлін айрықша атап өтті. Бұл – Қазақстанның өңірлік бастамаларды дамытуда және Орталық Азия елдері арасындағы ынтымақтастықты нығайтуда белсенді рөл атқаруға саналы түрде ұмтылатынының белгісі», – дейді ол
Биыл елімізде өтетін дүбірлі жиынның бірі – V Дүниежүзілік көшпенділер ойыны. Ұлы дала салтын ұлықтаған ел ретінде де бұл дода Қазақстанның мәртебесін асқақтатар айтулы оқиғаның бірі болғалы тұр. Көшпенділер ойыны бауырлас түркі халықтарының мәдени-гуманитарлық байланысын арттыру тұрғысынан да маңызды.
Бауыржан БАЗАР
фото: almaty.tv