Кейінгі жылдары жасөспірімдердің, тіпті колледждер мен мектеп қабырғасындағы оқушылардың қылмысы көптеп тіркелуде. Күні кеше облыстық кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияның отырысында да жасөспірімдер арасындағы қылмыстар күн тәртібіне көтеріліп, тіркелген көрсеткіш көптің жағасын ұстатты.
267 студент колледжішілік, 93 жеткіншек полиция есебіне алынған
Облыс әкімдігі Білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Мұхит Нысанбаевтың сөзіне сүйенсек, былтырғы 12 айда кәмелетке толмағандар жасаған қылмыстар 2022 жылмен салыстырғанда 28,1 пайызға кеміген көрінеді. Алайда тізімге алынған жастардың көрсеткіші көңіл көншітпей тұр. Мәселен, былтыр 267 студент колледжішілік есепке алынса, 93 жеткіншек полиция бөлімінің есебіне қойылған.
М.Дулати атындағы Тараз өңірлік университетінің басқарма мүшесі, әлеуметтік-мәдени даму жөніндегі проректоры Аслан Тұрлыбектің айтуынша, былтыр жасөспірімдер арасында 92 қылмыс тіркеліпті. Оның 4-і жоғары оқу орнының студенті болса, 29-ы мектеп қабырғасында, 53-і колледждерде білім алуда. Байқап тұрсаңыздар, тіркелген 92 қылмыстың жартысынан көбін колледж студенттері жасаған. Арнаулы орта оқу орнына мектептің 9-сыныбын аяқтаған соң қабылдайтынын ескерсек, 14-15 жастағы балалардың бұзақылыққа баруына не себеп екенін түсіну қиын. Мұнысы «Бала – үйде, қылығы – түзде» дегендей, ата-анасының бақылауынан шығып, еркіндігі өз қолына тиіп, бетімен кетуі ме? Әлде колледждер студенттерінің тәртіп мәселесіне немқұрайды қарап отыр ма?
«Парасат» колледжі көш бастап тұр
Облыстық кәмелетке толмағандар істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияның отырысында қай колледждің студенттері қылмысқа жиі баратындығы да ашып айтылды. Облыстық білім басқармасы берген ақпаратқа сүйенсек, кәмелетке толмағандар қылмысы бойынша «Парасат» колледжі 19 дерекпен көш бастап тұр. Одан кейін «Болашақ» және Жамбыл медициналық жоғары колледжінің әрқайсысында 7 деректен тіркелген. «Аспара», Жамбыл политехникалық жоғары колледждерінде 5 қылмыстан орын алған.
Сонда бір жылдың ішінде 92 қылмыс тіркелді деп есептесек, айына орта есеппен 7-8 заңбұзушылық тіркеліп отырған. Бұл дегеніңіз – аптасына кем дегенде 1-2 студент қылмыс жасайды деген сөз. Ұл өсіріп, қыз тәрбиелеп, бар үмітін соларға артып отырған ата-ана үшін бұл – жантүршіктірерлік статистика.
Бір жасөспірімнің үстінен 6-7 қылмыстық іс қозғалған
Әдетте, кінәні өзімізден емес, өзгеден іздеу қанымызға сіңген дертке айналды ғой. Жастар қылмысы бойынша көш бастап тұрған «Парасат» колледжінің басшылығы да бар мәселені мектептерге сырғытып, өздері сүттен ақ, судан таза шығуға тырысуда.
– Көп жағдайда балалар мектеп қабырғасында бұзақылығы бойынша есепке алынып, содан кейін бізге келіп жатады. Сондай-ақ басқа білім ордаларынан колледжге ауысып келіп жататын жастар көп. Содан біздің арнаулы орта оқу орнымыздың көрсеткіші жағымсыз көрініс табуда. Бұдан бөлек,
1 баланың өзі бірнеше қылмыс жасайтын жайттар болып жатады. Мәселен, 1 студентке қатысты 6-7 қылмыстық іс қозғалған деректер бар. Ол қылмыстардың дені –бұзақылық, бопсалау, мал ұрлығы сынды заңбұзушылықтар. Қазір біз колледжге түсетін үміткерлердің мінез-құлқын зерделеп, осы бағытта ауқымды жұмыстарды қолға алып жатырмыз, – дейді «Парасат» колледжі директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Ақбаян Шыңғысханқызы.
Ал М.Дулати атындағы Тараз өңірлік университетінің басқарма мүшесі, әлеуметтік-мәдени даму жөніндегі проректоры Аслан Тұрлыбек жұмыссыздықтың өсуі, ата-аналар жауапкершілігінің аздығы сынды мәселелер жастар қылмысының артуына себеп болып жатқанын алға тартады.
Облыс әкімдігі Білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Мұхит Нысанбаев болса, жеткіншектердің жүгенсіз кетуі балаға бақылаудың жоқтығы деп отыр. Алайда ол бақылауды кім және қай жерде жасау қажет екенін атап өтпеді.
Жастар атысып, қаза тапқандар да бар
Негізі, Жамбылдағы жастар қылмысы талай жылдан бері жаға ұстатып келеді. Алдыңғы жылы мектеп оқушылары бір-бірімен атысып, соңында жасөспірімдер ауруханадан бір-ақ шыққанын ел ұмыта қойған жоқ. Сондай-ақ бір жасөспірімді өзге мектептің білімгерлері таяқтың астына алып, одан қалса пышақтап, баланың ауруханаға жетпей жан тәсілім еткені де талайдың төбе шашын тік тұрғызған. Ал Талас ауданында 16 жасар жасөспірім 14 жасар жеткіншекке пышақ сұғып алса, Т.Рысқұлов ауданында 15-16 жасар жастардың жанар-жағармай бекеттеріне ұйымдасқан қарақшылық шабуыл жасағаны бүкіл облысты дүр сілкіндірді.
Бұдан бөлек, Тараз қаласындағы 13 жасар мектеп оқушысы токсиндік мас күйінде 4-сынып оқушысын зорлауға әрекет етпек кезінде, баумен буындырып өлтіріп қойғаны да талай ата-ананы шошытты.
P.S.
Жалпы, мұндай жағдайларды тізе берсең өте көп. Жасөспірімдерге қарсы жасалған қылмыс та терең ойға қалдырып отыр. Былтыр мұндай қылмыс саны 125 дерекке жетіп, 17,9 пайызға өскен. Ең сорақысы, жас жеткіншектерге қарсы жыныстық сипаттағы 53 қылмыс тіркеліп, бұл 2022 жылмен салыстырғанда екі есеге өсіп кеткен.
Сондықтан жасөспірімдер арасындағы қылмыстарды әркез жіті назарда ұстаған жөн. Кінәні өзгеден іздеп, бар мәселені біреуге сырғытып қою оңай. Алайда одан жастар арасындағы қылмыс азаймайтыны анық. Ал сол жапа шеккен жасөспірімнің орнында ертең сенің де балаң болуы бек мүмкін екенін құзырлы һәм билік өкілдері ұмытпаса екен дейміз....
Саятхан САТЫЛҒАН,
Жамбыл облысы