Сонымен қатар мемлекеттік статистика және деректерді басқару туралы, экономикалық құқықбұзушылықтарды қылмыстық сипаттан арылту және «Жылу энергетикасы туралы» заңдар ілеспе түзетулерімен екінші оқылымда қабылданды.
Түркі мемлекеттері ұйымына мүше мемлекеттердің үкіметтері арасындағы халықаралық құрамдастырылған жүк тасымалдары туралы келісім бойынша Көлік министрі Марат Қарабаев баяндама жасады. Ол құжаттың ережелері әртүрлі көлік түрін пайдалана отырып, халықаралық жүк тасымалдауды жеңілдететінін айтты. Келісім сондай-ақ Қазақстан, Әзербайжан, Қырғызстан, Түркия және Өзбекстан арасындағы сауда-экономикалық қатынасты дамытуға бағытталған. Оған 2022 жылы 11 қарашада Самарқандта қол қойылған.
– 2023 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан мен Түркі мемлекеттері ұйымына мүше мемлекеттер арасындағы жүк тасымалдау көлемі шамамен 40 миллион тонна жүкті құрады. Бұл 2022 жылмен салыстырғанда 15 пайызға артық. Келісімнің қабылдануы Қазақстан арқылы транзиттік жүк тасымалдау көлемін одан әрі ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бұл елдің транзиттік көлік әлеуетін дамытуға оң ықпал етеді, – деді М.Қарабаев.
Айта кетейік, 2023 жылдың соңында TХКБ арқылы жүк тасымалдау көлемі 2022 жылмен салыстырғанда 65 пайызға өсіп, 2,7 млн тоннаны құрады. Ал биыл 4 айда жүк тасымалы 1,4 млн тоннаны құрап, өткен жылмен салыстырғанда 14 пайызға артқан.
Транскаспий халықаралық көлік бағытын, оның ішінде Қытай – Еуропа қатынасындағы контейнерлік пойыздар үшін дамыту жөніндегі келісім де ратификацияланды. Марат Қарабаев құжатты жүзеге асыру нәтижесінде екі ел аумағы арқылы контейнерлік пойыздардың экспорттық-импорттық және транзиттік ағынын ұлғайту және олардың ішінде жылжымалы құрамды қадағалау бойынша деректер алмасу көзделген. Сондай-ақ осы бағыт бойынша жүк тасымалдаудың жыл сайынғы көлемін болжау бекітіледі, бұл үшін дәліз арқылы жүктерді тасымалдау жөнінде бірлескен жұмыс тобы құрылады.
Сондай-ақ Мәжіліс 2022 жылғы 17 маусымда Женевада қабылданған Дүниежүзілік сауда ұйымын құру туралы Марракеш келісіміне (Балық аулауды субсидиялау туралы келісім) өзгерістер енгізу туралы хаттаманы ратификациялады. Оның ережелерін Ауыл шаруашылығы министрі міндетін атқарушы Бағлан Бекбауов баяндады.
Келісім Дүниежүзілік мұхитқа шығу мүмкіндігі бар елдерде теңізде балық аулауды және онымен байланысты қызметті жүзеге асыруды реттейді. Ол заңсыз, хабарланбайтын және реттелмейтін балық аулауға берілетін субсидияларды шектеу арқылы балық ресурсын сақтауға бағытталған.
Сонымен қатар мемлекеттік статистика және деректерді басқару мәселелері бойынша түзетулер екінші оқылымнан өтті. Жұмыс тобының жетекшісі Екатерина Смышляева деректерді басқару және статистикалық ақпаратты қалыптастыру тәсілдерін қайта қарау үшін құқықтық жағдай жасалып жатқанын атап өтті.
– Заңға сәйкес, әкімшілік деректердің сапасын бақылау енгізіліп, Ұлттық статистика бюросы уәкілетті орган болады. «Ұлттық регистрлерге» құқықтық мәртебе беріледі. «Электронды үкімет» ақпараттық-коммуникациялық платформасының жұмысын құқықтық реттеу өзгереді. Бұл кросс-платформалық цифрландыру моделіне көшуді аяқтайды. Деректер орталықтарының қызметін құқықтық реттеу ұсынылады. Қазақстан аумағында бұлтты технологияларды қолдану тәртібі енгізіледі, – деді депутат.
Мәжіліс екі жаңа ратификациялық заң жобасын жұмысқа қабылдады. Олар: мемлекеттік (муниципалдық) сатып алуды жүзеге асыру кезінде банк кепілдіктерін өзара тану туралы келісім; Қазақстан мен Қытай үкіметтері арасындағы мәдени орталықтарды өзара құру жөніндегі келісім.
Жалпы отырыс соңында мәжілісмендер мемлекеттік органдарға өзекті әлеуметтік-экономикалық мәселелер бойынша 17 депутаттық сауал жолдады. Мәселен, «AMANAT» партиясы фракциясының мүшесі, депутат Нартай Сәрсенғалиев Премьер-Министр Олжас Бектеновке жолдаған сауалында санитарлық авиациядағы проблемаларды көтерді. Мысалы, мамыр айында Қостанай облысында санитарлық рейстің су үстінде төбесімен төңкеріліп жатқанын көпшілік көрді. Қостанайда суға қонамын деп төбесімен төңкеріліп түскен санавиацияға тиесілі АН-2 ұшағы біраз былықтың бетін ашты. Қазбалап кеп жібергенде жантүршігерлік жайттар әшкере болған. 2019-2023 жылдары санитарлық авиация желісінде 11 оқыс оқиға, 5 авиациялық оқиға тіркелген. Соның тең жартысы АН-2 ұшағының еншісінде.
«2023 жылы санитарлық авиацияға 11,9 млрд теңге жұмсаған саладағы сорақылықты санап айтайын. Біріншіден, Қазақстандағы санавиацияда қолданылатын АН-2 – Кеңес кезінде, яки 1947 жылдан бастап шыққан ұшақ.
Ал ЯК-40 – 1966-1981 жылдары құрастырылған әуе көлігі. Табиғи байлықтың бәрі табанының астында жатқан еліміздің санитарлық рейстерінде орташа қызмет ету мерзімі 40 жылдан асқан ұшақтар ұшып жүр. Ең сорақысы, Қазақстанның санавиациядағы АН-2 ұшақтары АИ-95 маркалы автомобиль бензинімен ұшып жүр. Ойлап көріңіздер, аспанмен адам құтқаруға аттанатын ұшаққа жерде жүретін автокөліктің жанармайын құйып жүрген ел атандық. Осыдан кейін санитарлық авиациядағы апаттарға ешкім таң қала қоймас. Қазақстандағы санавиация апаттарының тең жартысы осы ескі ұшақтардың еншісінде екенін алдында айттым. Мұның барлығы Жоғарғы аудиторлық палатаның есебінде де көрсетілген», – деді ол.
Келесі бір депутат, «AMANAT» партиясы фракциясының мүшесі Жарқынбек Амантайұлы әрбір азаматтың өмірі мен денсаулығын қорғау мәселесін көтерді.
«Жарылыстар болған аймақтарда тұрған халықтың денсаулығына ядролық сынақтардың тікелей әсері болғанын, олардың денсаулығына айтарлықтай нұқсан келгенін және оның адамның жасы ұлғайған сайын күшейе түсетініне күмән келтіруге болмайды. Сондықтан олардың барлығы да ядролық сынақтардан зардап шеккен азаматтардың қатарына жатады. Еліміз әр азаматтың өмірі мен денсаулығын қорғауды бірінші кезекке қоятын әлеуметтік мемлекет екенін ескерсек, онда ядролық жарылыстар болған кезеңде аталған аймақтарда тұрған, бірақ кейіннен түрлі жағдайда байланысты әртүрлі мәселелермен басқа өңірлерге қоныс аударған адамдар тиісті әлеуметтік қолдау шараларын алуға тиіс деп есептеймін», – дейді депутат Ж.Амантайұлы. Сонымен қатар мәжілісмен ядролық сынақ салдарынан зардап шеккен азаматтардың барлығына заңмен көзделген жеңілдіктер бірдей берілуі үшін аталған мәселені мүдделі мемлекеттік органдармен жан-жақты қарастыруды сұрады.
Ал депутат Данияр Қасқарауов жалпы отырыста бірқатар мәселені, атап айтқанда кей аудандардағы инфрақұрылым мәселесі, ауылдардың әлеуметтік мәселесі, жер, мектеп сияқты проблемаларды қозғады.
«Президенттің маңызды шешімімен елімізде жаңа үш облыс пайда болды. Оның ішінде Алматы облысы екіге бөлінді. Біздің облыста арнайы Алатау қаласы бой көтерді. Бұл біздің өңір үшін Президент тарапынан едәуір қолдау. Дегенмен әлі де өңіріміздің аудандарындағы инфрақұрылым мәселелері шешімін таппай отыр. Мысалы, шалғайдағы аудандарды айтпағанда, Алматы қаласының іргесінде тұрған Қарасай ауданының проблемалалары шаш етектен. Мысалы, сол жердегі Кемертоған ауылының әлеуметтік мәселесі ушығып тұр. Жарық, жол және суға жарымаған жұрттың төзімі әбден таусылған. Жер алып, үй салған халық электр энергиясын қосу үшін 300-500 мың теңге төлеуге мәжбүр. Бірақ техникалық талаптарға сай келмейтін желілер жиі үзіліп, тұрғындардың тұрмыстық техникалары күйіп жарамсыз болуда», – деді ол.
Д.Қасқарауов Қарасай ауданындағы жер мәселесі де ушығып тұрғанын айтты. Өкініштісі, су қорғау белдеулерінің аумағында жаппай құрылыс орын алуда, Іле-Алатауы ұлттық саябағының қорғау аймағында, мүрделердің санитарлық қорғау аймағында тұрғын үйлер соғылуда. Рекреациялық аймақтар қысқарған. Оған қоса, үш ауысымды мектептердің мәселесі әлі күнге дейін шешімін таппай келеді. Әсіресе, Іле, Жамбыл, Еңбекшіқазақ, Қарасай, Талғар аудандары мен Қонаев қаласының өзінде үш ауысымды мектеп мәселесі күйіп тұр. Қазір осы аталған аудандарда шамадан тыс жүктемесі басым 82 мектеп бар. Оған дәлел, облыстың 22 ірі ауылында осы күнге дейін мәдениет үйлері мен ауылдық клубтар жоқ, 25 мәдениет үйі мен клубтар апатты жағдайда тұр. Сондай-ақ 25 мәдениет нысаны жөндеуді қажет етеді.
Ақмарал АСАНҚЫЗЫ