Қытай Халық Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Чжан Сяо реформаларды тереңдету және қытай стиліндегі жаңғырту Қытай-Қазақстан қарым-қатынастарының одан әрі дамуына қаншалықты маңызды екенін айтты. Елші «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесе жүзеге асырудың маңыздылығын атап өтіп, екі ел арасындағы ынтымақтастықтың осы стратегиялық бастамалар аясында ашылатын жаңа перспективалары туралы ойларымен бөлісті, – деп хабарлайды Aikyn.kz Қытайдың Қазақстандағы Елшілігіне сілтеме жасап.
2024 жылғы 15-18 шілде аралығында Қытай Коммунистік партиясы Орталық Комитетінің 20-шақырылымының үшінші пленарлық отырысы сәтті өтті. Пленумда Қытайдың реформаларды одан әрі жан-жақты тереңдету бойынша жүйелі жоспарлары мен келісімдері әзірленді, бұл өте маңызды тарихи мәнге ие. Отырыс барысында Қытайлық модернизацияны ілгерілету үшін реформаларды жан-жақты тереңдету туралы ҚКП Орталық Комитетінің шешімі қарастырылып, қабылданды. Пленарлық отырыста қабылданған шешімде барлық деңгейлердегі жүйелер мен механизмдерді қамтитын 300-ден астам маңызды реформалар бастамасы ұсынылды және бұл реформалардың барлығын 2029 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанының 80 жылдық мерейтойына қарай жүзеге асыру жоспарланып отыр. Бұл реформалар мен ашықтық ешқашан тоқтамайтынын көрсетеді. Бізде Қытайдың реформаларды одан әрі жан-жақты тереңдетуі және қытайлық стильде жаңғыртуды ілгерілетуі әлемдегі барлық елдердің дамуына жаңа мүмкіндіктер ашатынына, Қытай-Қазақстан қарым-қатынастарының одан әрі дамуына қуатты серпін беретіндігіне және екі елдің дамуына маңызды басшылық болатынына сенімділік бар. Мен бірнеше ойымды бөліскім келеді.
Біріншіден, біз «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесіп сапалы түрде жүзеге асыруды жалғастыруымыз керек. «Шешімде» «Бір белдеу, бір жол» бастамасын жоғары сапалы жүзеге асыру тетігін жетілдіру, «Бір белдеу, бір жол» аясында көп өлшемді байланыс желісін құру ұсынылады. Қазақстан - «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш жарияланған орын және оның сапалы құрылысында ерекше және алмастырылмайтын маңызды орын алады. Қытай мен Қазақстан арасындағы «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесіп жүзеге асырудағы ынтымақтастық ерте басталды, мықты негізге ие және жемісті нәтижелерге қол жеткізді, бұл жаһандық ауқымда ынтымақтастықтың үлгісі мен нұсқаушысына айналды.
Шілде айында Қазақстанға мемлекеттік сапары барысында Төраға Си Цзиньпин екі елдің басшылары Қытай мен Қазақстан арасындағы стратегиялық ынтымақтастықты дамыту және «Бір белдеу, бір жол» бастамасын сапалы түрде жүзеге асыруды ілгерілету мәселелері бойынша терең пікір алмасты. Ынтымақтастықтың жаңа маңызды консенсусыға қол жеткізе отырып, екі тарап екі ел арасындағы ынтымақтастықтың келесі кезеңіне жаңа жоспарлар мен келісімдер жасады және жаңа даму бағытын белгіледі. Қытай мен Қазақстан екі ел басшылары қол жеткізген келісімдерді адал орындап, «Бір белдеу, бір жол» бастамасын бірлесіп сапалы түрде жүзеге асыруды жалғастырып, экономика, сауда, өндірістік әлеует, байланыс және ауыл шаруашылығы сияқты практикалық салалардағы екіжақты ынтымақтастықты жалғастыруы керек, жаңа жетістіктерге қол жеткізіп, екі ел халқының игілігіне қызмет ету үшін.
Екіншіден, біз гуманитарлық алмасуларды нығайтып, халықтар арасындағы жақындықты арттыруымыз керек. «Шешімде» «Ғаламдық өркениет бастамасын» жүзеге асыру тетігін құру қажеттігі, сыртқа шығу және шетелден келушілерді шақыру практикасын басқару рәсімдерін жеңілдету, халықаралық гуманитарлық алмасулар саласындағы ынтымақтастықты кеңейту керектігі көрсетілген. Гуманитарлық ынтымақтастық Қытай-Қазақстан қарым-қатынастарының маңызды бөлігі болып табылады және екі ел арасындағы достық қоғамдық пікірдің негізін нығайтуда алмастырылмайтын маңызды рөл атқарады.
Шілде айындағы Төраға Си Цзиньпиннің сапары барысында екі ел гуманитарлық саладағы ынтымақтастықта жемісті нәтижелерге қол жеткізді. Білім, ғылым мен технология, мәдениет, бұқаралық ақпарат құралдары, жергілікті ынтымақтастық және басқа салалардағы ынтымақтастық туралы бірқатар құжаттарға қол қойылды, сондай-ақ екі елдің мәдени орталықтары және Пекин тіл және мәдениет университетінің Қазақстан филиалы табысты ашылды. Қытай Қазақстанда екінші «Лу Бан шеберханасын» ашу және келесі жылы Қазақстанда «Қытай туризмі жылын» өткізу туралы шешім қабылдады.
Екі тарап бұқаралық ақпарат құралдары, аналитикалық орталықтар, кино және телевидение салаларындағы ынтымақтастықты кеңейтіп, көбірек аймақтар мен қалаларды берік байланыстар орнатуға ынталандырып, қолайлы қоғамдық пікірді қалыптастыруы керек. Дегенмен, қазіргі уақытта кейбір елдер гегемония мен билікке ұмтылып, кішігірім топтар құрып, мемлекеттердің ішкі істеріне араласуда. Қазіргі халықаралық қоғамдастықта өркениет үстемдігі теориясы және өркениеттер қақтығысы теориясы сияқты шексіз өсектер таралып жатыр. Осыған байланысты Қытай мен Қазақстан ынтымақтастықты нығайтып, бірлесе жұмыс істеуі, бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын белсенді түрде ілгерілетуі, ғаламдық өркениет бастамасын белсенді түрде жүзеге асыруы, идеологиялық қарама-қайшылыққа қарсы анық ұстанымда болуы, сондай-ақ өркениеттер арасындағы алмасулар, диалог, ынтымақтастық және өзара үйренуді қолдауы керек.
Үшіншіден, біз бейбіт даму жолын ұстанып, адамзаттың бірлескен тағдыры қоғамдастығын құруға бірлесе ықпал етуіміз керек. «Шешімде» қытайлық жаңғыртудың бейбіт даму жолын ұстанатындығы ерекше атап өтілген. Қытай бүкіл адамзаттың бейбітшілік, даму, әділдік, әділеттілік, демократия және еркіндік құндылықтарын іске асыруды жалғастырып, ғаламдық даму бастамасы, ғаламдық қауіпсіздік бастамасы және ғаламдық өркениет бастамасын адал орындап, тең және реттелген көпполярлылықты, жалпыға ортақ және инклюзивті экономикалық жаһандануды алға жылжытып, адамзаттың бірлескен тағдыры қоғамдастығын құруға ықпал етеді. Қытай мен Қазақстан адамзаттың бірлескен тағдыры қоғамдастығын құрудың белсенді жақтаушылары, қатысушылары және үлес қосушылары болып табылады, олар әлемдік көпполярлылықты ілгерілету және жаһандық басқару жүйесін реформалауда ынтымақтастықтың жақсы үлгісін көрсетті. Шілде айындағы Төраға Си Цзиньпиннің Қазақстанға сапары Қытай мен Қазақстан арасындағы дәстүрлі достықты жалғастыру, екі ел арасындағы тату көршілік достықты нығайту және мәңгілік достық, жоғары өзара сенім және өзара байланыс арқылы сипатталатын Қытай-Қазақстанның бірлескен тағдыры қоғамдастығын құру үшін үлкен маңызға ие.
Мен бейбіт даму қытайлық стильдегі жаңғырту үшін сөзсіз таңдау екенін баса айтқым келеді. Соғыс, отарлау, тонау және т.б. арқылы жаңғырту жолын таңдаған кейбір қазіргі батыс елдерінен айырмашылығы, Қытай бейбіт даму жолына деген міндеттемесін Қытай Коммунистік партиясының Жарғысына және Конституциясына енгізді және өзара құрмет, әділдік пен әділеттілік, өзара тиімді ынтымақтастыққа негізделген жаңа типтегі халықаралық қатынастарды құруға ықпал ету жолын ұсынды. Ол дәстүрлі державалардың көтерілуінен мүлдем өзгеше жаңа жолға түсті. Қытай мен Қазақстан жалпыға ортақ, кешенді, бірлескен және тұрақты қауіпсіздік тұжырымдамасын жүзеге асыруды қолдап, планетадағы бейбітшілікке, жаһандық дамуға және әділетті әлемдік тәртіпке ұмтылады. Екі тарап БҰҰ, ШЫҰ, АӨСШК және басқа да көпжақты алаңдарда тығыз ынтымақтастықты жалғастырып, халықаралық ынтымақтастық бойынша бір-бірінің конструктивті бастамаларын белсенді қолдап, ортақ стратегиялық мүдделерді, қауіпсіздік және даму мүдделерін батыл қорғайды.
Қытай реформаларды одан әрі жан-жақты тереңдету және қытайлық стильдегі жаңғыртуға күш салу Қытай-Қазақстан қарым-қатынасына жаңа серпін береді. Біз екі елдің реформалар жолында серіктес, даму жолында жақсы серіктес болып, Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының тағы бір «алтын отыз жылдығын» бірлесе құру үшін қажырлы жұмыс істеуін жалғастыратынына үміттенеміз.