Іс-шараға Экологиялық реттеу комитеті мемлекеттік метрологиялық-талдамалық бақылау басқармасының бас сарапшысы Дана Жәнібекқызы, техника ғылымдарының кандидаты Қайрат Масенов, ұлттық GCІP бағдарламасының техникалық кеңесшісі Камила Әміржан және жобаларды басқару департаментінің директоры Сансызбай Оқашев қатысты. Олар қоршаған ортаны қорғау және табиғатқа келетін залалдың алдын алу шаралар туралы баяндама оқыды.
Экологиялық реттеу комитеті Мемлекеттік метрологиялық-талдамалық бақылау басқармасының бас сарапшысы Дана Ағыбаева экологиялық жағдайды жақсарту үшін озық технологиялар мен эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін енгізу мәселесіне тоқталды. Ол еліміздегі өнеркәсіп салаларының ең үздік қолжетімді технологияларына көшіру арқылы қоршаған ортаға теріс антропогендік әсердің алдын алуға болатынын тілге тиек етті.
Техника ғылымдарының кандидаты, профессор Қайрат Масенов Қазақстанның ЕҚТ-ға көшу принциптерінің қысқаша тарихына шолу жасап, қоршаған ортаны қорғаудың жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік беретін ең тиімді технологияларды атап өтті.
«Ең үздік қолжетімді техника (ЕҚТ) – Батыстан келген термин. Бұл – табиғатты қорғаудағы технологиялардың жиынтығы. Қазіргі ғасырда эмиссиялар бір технологиямен 50 пайыз қысқартатын болса, ЕҚТ-мен 10-15 пайызға қысқарады. Қолжетімді деп отырғанымыз, кез келген өндіріс орындарында қолжетімді, экономикалық, технологиялық жағынан тиімді, шығындар мен пайданы ескере отырып, пайдаланушы үшін жеткілікті түрде жасалатын техникалар. 2023 жылы Еуропа Одағында 35 ЕҚТ бойынша анықтамалық әзірленді. Осылардың негізінде интеграцияланған тәжірибе бойынша тек біздің елде емес, басқа да елдерде экологиялық заңнамалар жасалды. Осылайша, 2007 жылдан бастап Қазақстанда экономикалық заңнаманы реформалау жүйесі басталды. Оның басты қағидаттары – жасыл экономикалық дамуға көшу және экономикалық құралдардың тиімді жүйесін құру. 2009-2014 жылдары Еуропа Одағы анықтамалық кітап бекіткеннен кейін қоршаған ортаға түсетін күкірт диоксидін 94 пайызға, азотты 69 пайызға және қатты бөлшектерді, (шаң-тозаң) 94 пайызға төмендеген. Бұл – жақсы көрсеткіш. Отандық сарапшылардың пайымдауы бойынша, 2035 жылы еліміз қоршаған ортаның осындай көрсеткішіне жетеді деген болжам айтады.
Қ.Масеновтің айтуынша, қазір «жасыл көпір» серіктестік бағдарламасы Рио+20 саммитінің қорытынды құжатына енгізілген. Сондай-ақ аталған көпір БҰҰ-ның даму бағдарламасы мен Германия, Корея, Бразилия үкіметтерінің қолдауын жүзеге асырып отыр.
Ал ұлттық GCІP бағдарламасының техникалық кеңесшісі Камила Әміржан Жасыл климат қоры туралы сөз қозғап, декарбонизация жобаларын қаржыландыру тетіктері мен құралдарын атап өтті.
«Ең алдымен, қорда аккредиттеуден өтуге қойылатын талаптарды атап өтейін. Өтініш беруші ұйым заңды тұлға болуы керек және климаттың өзгеруінің салдарын жеңілдету бойынша жобаларды жүзеге асыруда кемінде 3 жыл тәжірибесі болуы керек. Қазақстан Республикасының Жасыл климат қорының 2024-2027 жылдарға арналған бағдарламасы 60 компанияның пікірін ескере отырып жасалғанын атап өткен жөн. Сонымен қатар кемінде 5 басым жобаны қаржыландыру міндетін алға қояды, – деді ол.
С. БЕГІМБАЙ