Солардың бірі – Қызылорда облысы Сырдария ауданы Тереңөзек кентінде орналасқан №210 Оспан Әбілпаттаев атындағы орта мектептің математика пәні мұғалімі Заманбек Аманбеков. Біршама аудандық, республикалық жарыстардың жүлдегері осы жоба және орта білім туралы өз пікірін білдірді.
– Заманбек мырза, сіз «Мұғалім Talks» платформасына қатысып, өзіңіздің тәжірибеңізді бөлісіп, орта білім жөнінде мазмұнды баяндама жасадыңыз. Қалай ойлайсыз, орта білім жүйесінде бізге не қажет? Нені жетілдіруіміз керек?
– Әрине, орта білім саласындағы түйткілді сұрақтарға қатысты өз ойымды бөлісуге қуаныштымын. Бүгінде жалпы орта білім жүйесінде бізге жаңашылдық пен технологиялық дайындық қажет. Әлемдік білім стандарттарына сәйкес болу үшін оқушыларға заманауи білім беру әдістерін енгізу – аса маңызды қадам. Жетістіктеріміз бар: қазақстандық оқушылар халықаралық олимпиадаларда, түрлі байқауларда үздік нәтижелер көрсетіп жүр, бұл біздің білім беру жүйеміздің әлеуетін көрсетеді. Дегенмен ауыл мектептерінің мүмкіндіктерін кеңейту, пәндік біліммен қатар өмірлік дағдыларды дамыту, оқушыларды сыни ойлауға және креативті шешімдер қабылдауға үйрету саласында әлі де жұмыс қажет.
Сондай-ақ мұғалімдерге үздіксіз кәсіби қолдау көрсету және олардың құзыретін арттыру да аса маңызды. Білім беру тек пәндерді оқыту емес, ол балаларды жаңа әлемге бейімдеп, өздерінің болашағын қалыптастыруға көмектесетін кешенді үдеріс. Сол себепті бізге барлығын қамтитын, жан-жақты дамуды көздейтін білім беру тәсілі керек.
– Сіздің ойыңызша, қазіргі мектеп бағдарламасының қандай негізгі артықшылықтары мен кемшіліктері бар?
– Қазіргі мектеп бағдарламасының артықшылықтары мен кемшіліктері жайлы айтар болсақ, мен өзгерістерді қолдаймын. Себебі өзгеріс – даму, ал даму болмаса, қоғамның алға жылжуы қиын. Қазіргі бағдарламаның басты артықшылықтары – технологиялардың дамуына бейімделу, функциональды сауаттылық пен сыни ойлауды дамыту, сондай-ақ оқушылардың жеке тұлға ретінде қалыптасуына бағытталғандығы. Бағдарлама оқушыларға тек ақпаратты жаттап алу емес, оны қолдануға мүмкіндік беретін дағдыларды үйретуге ұмтылады.
Дегенмен мектеп бағдарламасында кейбір кемшіліктер де бар. Ол – білімнің кейде тым теориялық болып, практикалық дағдыларға аз көңіл бөлінуі. Бағалау жүйесінің қатаңдығы мен мұғалімдердің жаңа әдіс-тәсілдерге толық дайын болмауы да қиындықтар туғызуы мүмкін.
Жалпы, менің ойымша, жаңа технологиялар мен әдістемелерді енгізу – уақыт талабы. Өзгерістердің басты мақсаты – оқушыларды өмірге қажетті дағдылармен қаруландырып, оларды әлемдік деңгейде білім алуға дайындау.
– Бүгінгі қоғамда мұғалім мәртебесі мен оның әлеуметтік беделін қалай көтеруге болады?
– Мұғалімнің мәртебесін көтеру үшін ,ең алдымен, оның адал еңбегі мен кәсібилігі маңызды. Менің тәжірибемнен көргенімдей, мұғалімнің өз еңбегімен ғана өз мәртебесін жасауға болатыны анық. Алайда бұл үшін қоғам мен мемлекет тарапынан қолдау қажет. Мұғалімдердің кәсіби деңгейін арттыру үшін оларға үздіксіз білім алу мүмкіндігі мен жаңа әдіс-тәсілдерді үйрету қажет. Жалақысын көтеру және әлеуметтік жағдайын жақсарту да маңызды, себебі бұл мұғалімдерге өз жұмысын лайықты атқаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар мұғалімнің еңбегін қоғам дұрыс бағалап, олардың жетістіктерін насихаттау маңызды. Ата-аналармен және оқушылармен сенімді әрі құрметке негізделген қарым-қатынас орнату да мұғалімнің беделін арттырады. Жалпы, мұғалім өз мәртебесін өз еңбегімен жасаса да, қоғам мен мемлекет тарапынан қолдау көрсе, оның беделі айтарлықтай өседі.
– Мұғалімдердің біліктілігін қалай жетілдіруге болады? Осы туралы не айтар едіңіз?
– Мұғалімдердің біліктілігін жетілдіру үшін бірнеше негізгі бағыттарды ұстану қажет. Біріншіден, үздіксіз білім беру мен курстарға қатысу маңызды: мұғалімдерге жаңа әдіс-тәсілдер, технологиялар мен инновациялық құралдарды үйрету үшін кәсіби даму курстарын ұйымдастыру қажет. Екіншіден, тәжірибелік оқыту мен семинарлар өткізу арқылы мұғалімдердің нақты білім беру дағдыларын жақсартуға болады. Үшіншіден, әріптестермен тәжірибе алмасу мен коучинг жүйесін дамыту мұғалімдерге жаңа идеялар мен әдістерді енгізуге көмектеседі. Соңында мұғалімдердің жеке зерттеу және жобалар жүргізуіне мүмкіндік беру, шығармашылық пен сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамытуға ықпал етеді. «Білімді болу – артық емес, бірақ сол білімді қолдана білу – шеберлік» деген нақылды ұстану арқылы мұғалімдер өз кәсібиліктерін арттырып, білім беру сапасын жақсарта алады. Сонымен қатар «Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деген Абай атамыздың сөзі мұғалімнің үздіксіз даму жолындағы басты бағыт болуға тиіс. Жаңа білім мен дағдыларды меңгеру мұғалімнің ғана емес, қоғамның да дамуына ықпал етеді.
Сіздер арқылы «Мұғалім Talks» платформасында өз ойымды жеткізуге мүмкіндік берген «AMANAT» партиясы басшылығына алғысымды жеткізгім келеді.
Әсет САМАТҰЛЫ