Сыбайлас жемқорлық

Жақында Қаржылық мониторинг агенттігінің Шымкент қалалық департаменті аса ірі көлемде бюджет қаражатын жымқыруға қатысты қылмыстық іс бойынша тергеу амалдарын аяқтады.

Мемлекеттік қызметкер 700 млн теңге көлемінде бюджет қаражатын ұрлаған. Шымкент қаласындағы аудан әкімі аппаратының басшысы, өзінің қызметтік лауазымын пайдаланып, ЖШС директорымен және құрылтайшысымен алдын ала сөз байласу арқылы бюджет қаражатын жымқыру әрекетіне барған. 

Күдіктілер қоқыс жәшіктері, әткен­шектер, ойын және спорт алаңдары секілді тұрғын үй ауласын абаттандыру жұмыстарын жүргізу үшін материалдардың құнын көтеріп, сметалық құжаттар жаса­ған. Осы іс-әрекеттердің салдарынан 700 млн теңгеге жуық мемлекеттік мүлік талан-таражға түскен. Серіктестік дир­екторы мен құрылтайшысы деклара­ция­ларға жалған мәліметтер енгізу ар­қылы салық төлеуден жалтарған. Қа­был­данған шаралар нәтижесінде 194 млн теңгеден астам салық берешегі толық өтелді. Әзірге үкім заңды күшіне енген жоқ.

Сонымен қатар үшінші мегаполисте Шымкент қаласы Cыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет департаменті басшысының орынбасары Рүстем Танабаев 2024 жылы тіркелген ең ірі пара көлемін атады. Был­тыр 10 млн теңгені құрайтын параны Түркістан облысы Цифрландыру депар­таменті басшысының міндетін атқарушы мемлекеттік сатып алу келісімшарттарын бекітіп, орындалған жұмыстар актісіне кедергісіз қол қою үшін мердігер ұйым­дардан алған.

Рүстем Танабаев қылмыс Шымкент қаласында жасалғандықтан бұл іс жергілікті сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің назарында болғанын айтады. Тергеу барысында пара сомасы 10 млн теңгені құрап, ал қызмет көрсету келі­сімшартының жалпы құны шамамен 280 млн теңге болған. Сот шешімімен шенеунік кінәлі деп танылып, 8 жылға бас бостандығынан айырылған.

Департамент басшылығының мәлімдеуінше, 2024 жылдың 11 айында 108 сыбайлас жемқорлық қылмысы тіркелген. Оның 52-сі – парақорлық, 32-сі – ұрлық, қалғандары – алаяқтық пен қызметтік өкілеттігін асыра пайдалану деректері. Жалпы, былтыр сыбайлас жемқорлық әрекеттері үшін 71 адам сотталған, олардың 49-ы – мемлекеттік орган қызметкерлері.

«Сыбайлас жемқорлық бойынша ең көп тіркелген салалар қатарында көлік бақылауы, денсаулық сақтау, құқық қорғау органдары, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз ету, спорт, тұрғын үй-комму­нал­дық шаруашылығы, цифрландыру, салық, экология, жер мәселелері, мәдениет және құрылыс салалары бар», – дейді Рүстем Танабаев.

Айта кетейік, мемлекеттік сатып алуларды тексеру барысында департамент қызметкерлері былтыр 6 млрд теңгеден астам қаржы үнемдеген.

Сонымен бірге, Шымкент қаласы бойынша Ішкі мемлекеттік аудит басқармасында жүргізілген тексеру барысында жалпы қолданыстағы заңнама нормаларын бұзудың 59 дерегі, оның ішінде мемлекеттік қызметтің беделін түсіретін құқықбұзушылық белгілері бар 52 бұзушылық дерегі белгілі болған. 

Заңбұзушылықтар қатарында қаралып жатқан арыз-шағымдар бойынша шешім қабылдау кезінде жекелеген әлеуетті өнім берушілерге артықшылық беру, келісімшарттарды бір көзден алу тәсілімен негізсіз бекіту, тексеру барысында анық­талған бұзушылықтар бойынша шаралар қолданбау фактілері бар. Сонымен бірге, хабарламаларды орындамау бойынша шаралар қабылдамау деректері де кездеседі. 

Шымкент қалалық Прокура­турасының баспасөз қызметі мәлі­метінше, ішкі аудит басқармасы жүргізген тексеруде прокурорлық қадағалау актісін қарау қорытындысы бойынша 6 лауазымды тұлға, оның ішінде депар­тамент бас­шысының орынбасары да тәртіптік жауап­кершілікке тартылған.

Назгүл НАЗАРБЕК,

Шымкент қаласы