Оққа оқ бейбітшілік үшін атылған. Бұл соғыс жат басқыншылар алдында тізе бүкпеу үшін тұтанған. Батырлық бабалардан мирасқа қалған. Бұл соғыс өзгенің жерінде жүрсе де, қанында бар қасиет болғасын, Ұлы дала ұландары қарсы келген қастан тайсалмай, бұқпантайлап қашпай, қаһармандықтың небір үлгісін көрсетті. Сол батырлардың қатары қатты селдіреп барады.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің дерегінше, 2019 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша Қазақстанда күндей күркіреп өткен сол сұрапыл соғыста қан кешкен небәрі 1 425 Ұлы Отан соғысының қатысушысы мен мүгедегі қалыпты.
Өткен 2018 жылы олардың саны 2 067 адам болған екен. Қанша батырдың арадан кеткенін осыдан бағамдауға болады.
Министрліктің хабарлауынша, бұдан бөлек республикада 87 мыңнан астам «ҰОС ардагерлері» атағы бар адам тұрып жатыр. Олардың ішінде қоршаудағы Ленинградтың кейін Қазақстанға көшкен тұрғындары, тыл еңбеккерлері, қайтыс болған ҰОС мүгедектерінің жұбайлары, концлагерлердің бұрынғы кәмелетке толмаған тұтқындары және басқалар бар.
Былтырғы жылы ҰОС қатысушыларына теңестірілген тұлғалар саны 166 700 болатын.
Жылдан жылға қатары сиреп бара жатқан қарт сарбаздардың қиын-қыстау кезеңдегі жанқиярлық ерлігі мен өнегелі өрлігі бүгінгі ұрпаққа үлгі, ұлағат. Сонымен бірге, мемлекет жылда ардагерлерге материалдық, әлеуметтік-тұрмыстық және басқа да көмек түрлерін көрсету арқылы оларға қуаныш сыйлауға, қошемет-құрметтің лебімен жандарын жылытуға, көңілдеріне нұр құюға тырысады.
Жергілікті атқарушы органдар ардагерлерге қолдау көрсету және оларға құрметін паш ету мақсатында жылдағы дәстүрмен, биыл да арнайы іс-шаралар жоспарын әзірледі.
Бұл ретте әр әкімдік бюджетінің мүмкіндігіне қарай ардагерлерге төленетін біржолғы ақшалай төлем көлемін де өзі, дербес бекітеді.
Тек министрлік 2019 жылы Ұлы Отан соғысының әрбір қатысушысына және мүгедекке кем дегенде 300 мың теңге төлеуге кеңес беріпті. Былтырғы рекомендация 150 мың теңге көлемінде болған.
– Ең үлкен ақшалай төлемді – 542 мың теңгені Шығыс Қазақстан облысында тұратын ардагерлер алады. Елордамыз Нұр-Сұлтан қаласында әр ардагерге 519 мың теңгеден, Ақмола және Павлодар облыстарында – шамамен 500 мың теңгеден төленеді. Қарағанды, Атырау, Ақтөбе және Батыс Қазақстан облыстарында төлем көлемі – 300 мың теңге. Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан және Түркістан облыстарында, сондай-ақ Алматы және Шымкент қалаларында шамамен әр ардагерге 250 мың теңгеден қарастырылған. Қызылорда облысында 202 мың теңгеден, Қостанай және Жамбыл облыстарында 150 мың теңгеден беріледі, – деп мәлім етті Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі.
Салыстыру үшін айтсақ, 2018 жылы да бір реттік ең ірі сома – Шығыс Қазақстан облысына (540 мың) және елордаға – (511 мың) тиесілі болған.
Былтыр Алматы қаласында – 250 мың теңгеден, Ақмола облысында – өңір орталығы Көкшетаудағы ардагерлерге 250 мың теңгеден, өзге елдімекендегілерге – 182,7 мың теңгеден, СҚО-да және Маңғыстау облысында – шамамен 240 мың теңгеден, Қостанай, Қарағанды, Павлодар, Алматы және бірқатар басқа да облыстарда – 150 мың теңгеден, Атырауда – 100 мың теңгеден бөлінген еді.
Тұтастай алғанда, өткен жылы «Жеңіс күніне» орай Ұлы Отан соғысы ардагерлері мен мүгедектеріне және соларға теңестірілгендерге жалпы сомасы 2,7 миллиард теңге төлеу қарастырылды.
2019 жылы «Ұлы Жеңіс күні» мерекесіне орай ардагерлер сыртында блокадалық Ленинградтың бұрынғы тұрғындары саналатын, қазір Қазақстанда тұрып жатқан 69 адамға жалпы сомасы 3,4 миллион теңге (әрқайсысына шамамен 49 мың теңгеден) бір реттік төлем төленбек.
Концлагерлерге кәмелетке жасы толмаған кезде қамалған 283 адамға 14,5 миллион теңге (әрқайсысына шамамен 51 мың теңгеден), қайтыс болған ҰОС мүгедектерінің жұбайы болған
4 179 адамға – 79,1 миллион теңге (шамамен 19 мың теңгеден), «Ұлы Отан соғысы кезінде қаза болғандардың жесірлері» мәртебесі бар 364 адамға 11,5 миллион теңге (31,5 мың теңгеден), ҰОС қатысушылары мен ардагерлеріне теңестірілген басқа да 15 066 азаматқа 676 млн теңге (44,8 мың теңгеден) біржолғы төлемдер көзделуде.
Қомақты қаражат – жалпы сомасы 1,3 миллиард теңге 67 479 тыл еңбеккері үшін бөлініпті, нақтылай кетсек, олардың әрқайсысына шамамен 19 мың теңгеден келеді.
Бұдан басқа, ҰОС мүгедектерін бірінші кезекте санаториялық-курорттық емдеумен, протездік-ортопедиялық бұйымдармен, протездеу бойынша медициналық қызметтермен, сурдоқұралдармен және басқа да компенсаторлық қосалқы құралмен, міндетті гигиеналық заттармен, арбалармен және дәрілік заттармен қамтамасыз ету жоспарланған.
Жеңістің 74 жылдығына орай биыл 88 862 ҰОС ардагерлеріне 2,6 миллиард теңгеден астам сомаға біржолғы материалдық көмек төленеді.
Елдос СЕНБАЙ