Өзендер өрнектеген Жетісу өңірінде су қоймалары мен бөгеттері баршылық. Асау өзендерді ауыздықтау барысында пайда болған сол нысандарда миллиондаған текше метр су жиналып, шаруалардың егісі мен бақшалығын, жоңышқалығы мен шабындығын судан тарықтырмауға септігін тигізеді. Дегенмен осы су қоймалары мен бөгеттердің жауын-шашынды жылдары қауіп төндіретінін де естен шығара қоймаған жөн.
Алматы облысындағы «Күрті» су қоймасы 2010 жылдың ақпанында ернеуінен аса жаздап, етектегі ауылдарды біраз әбігерге түсірген болатын. Ал «Қызылағаш» су қоймасы сол жылдың наурызында ағытылып кетіп, тұтас ауылды шайып, 45 адамға ажал құштырғаны да әлі есте.
Сол кезден бері еліміздегі апатты су қоймаларды және үлкенді-кішілі гидротехникалық ғимараттарды жөндеу, күрделі жөндеу, қалпына келтіру бағытында көптеген жобалар жүзеге асырылып жатыр. АШМ СРК «Қазсушар» РМК жарғылық капиталын өсіру бойынша 15 нысанды қайта тұрғызуды жоспарлап, біртіндеп жүзеге асыруды қолға алды. Соның бірі қайта салынып жатқанына бірнеше жыл болған Алматы облысы Ақсу ауданындағы «Қызылағаш» су қоймасы.
Ақсу ауданының Қызылағаш ауылы аумағында орналасқан су қоймасы осыдан тоғыз жыл бұрын алапат судың қысымына шыдас бермей, қирап қалған болатын. Алғашқы бірер жыл барысында ауылды қалпына келтіру, жаңадан қайта тұрғызу жұмыстары атқарылды. Мемлекеттің қыруар қаражаты мен республика аймақтарының көмегі арқасында Қызылағаш ауылы мүлде жаңартылды. Ел есін жиғаннан кейін әр аймақтағы апатты су қоймалары анықталып, гидротехникалық құрылыстарды бастапқы қалпына келтіру бойынша шаралар қолға алынды. Солардың ең бастысы ретінде 2016 жылы «Қызылағаш» су қоймасын жаңадан салуға республикалық бюджеттен 5,9 миллиард теңге бөлініп, алғашқы жұмыстарды жүргізе бастаған еді. Сол кезден бергі әр жылға қарастырылған қаражат ретімен, мақсатты әрі тиімді түрде игеріліп келеді. 2016 жылы 94,6 млн теңгенің жұмыстары атқарылса, 2017 жылы 1 миллиард 802 млн теңгенің шаруасы ретке келтіріліпті. Ал өткен жылға қарастырылған 3 миллиард 732,1 млн теңгенің жұмыстарын орындауға 70-тен астам техника 120 жұмысшы жұмылдырылған. Су қоймасы бөгетінің ұзындығы – 310, биіктігі 55 метрден асады. Қазіргі кезде құрылыс жұмыстары аяқталуға жақын. Ойға алғандар жоспарлы түрде жүзеге асырылып, алға қойған міндет мерзімінде орындалса, алдағы шілдеде су қоймасы пайдалануға берілмек.
Алып құрылысқа жауапты Талдықорғандағы «Қазсушар» мемлекеттік мекемесі Алматы филиалының берген мәліметіне сүйенсек, бірінші кезекте «Қызылағаш» су қоймасына баратын 12 шақырым жол толығымен жөнделіп, қайта төселіпті. Сонымен бірге, 16 шақырымдық электр желісі тартылған. Қоймаға жалпы алғанда 42 миллион текшеметр су сақтауға болады. Стратегиялық маңызды нысан қолданысқа берілген кезде аймақтағы 7 мың гектар суармалы алқапты толық игеруге мүмкіндік туады. Сол кезде бүгінде негізгі күнкөріс есебінде төрт түлікті түлетіп отырған су қоймасы маңындағы елдімекендер тұрғындары бірнеше жыл бойы қол үзіп қалған егін шаруашылығына қайта кіріседі. Іргеде тұрған қант зауытына шикізат өсіріп табыс табу үшін қант қызылшасын да көптеп өсіре бастамақ.
Болат АБАҒАН,
Алматы облысы