Мемлекет басшысы Үкіметтің кеңейтілген отырысында еліміздің агроөнеркәсіп саласына стратегиялық инвесторлар тарту туралы міндет қойған болатын. Себебі, бүгінгі таңда мал шаруашылығы өнімдерін өндеу көлемі төмен деңгейде қалып отыр – 35 пайыздан аспайды. Ал Ресейде бұл көрсеткіш – 40, Беларусь елінде – 50 пайыз. Еуропа одағы елдерінде 80 пайыздан асады. Үкіметтің кешегі отырысында да Премьер-министр Асқар Мамин мал шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласына келетін инвестиция көлемін жыл сайын 30 пайызға арттыруды жүктеді.
Үкімет жетекшісінің пікірінше, отандық өңдеуші кәсіпорындардың толық жұмыс қуатына шықпауы, жабдықтардың тозуы, шикізаттың жетіспеуі қосымша өсімді қамтамасыз етуге қолбайлау болып отыр. Салдарынан ет өңдеу бойынша биылғы жарты жылда Алматы облысында өсім қарқыны төмендеген. Ақмола облысы мен Шымкент қаласында өсім байқалыпты.
«Қазіргі кезде жалпы құны 200 млн доллардан астам 7 инвестициялық жоба бар. Осы жобалар бойынша мал шаруашылығы өнімдерін өңдеуге инвестиция салуға дайын стратегиялық инвесторлардың жұмысы пысықталып жатыр. Біздің міндетіміз – салаға келетін инвестицияны жыл сайын, кем дегенде 30 пайызға арттыру», – деді Премьер-министр.
Айта кетсек, былтыр Агроөнеркәсіп кешенін дамытудың 2021 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы әзірленді. Бағдарламада саланы дамытудың салалық және жүйелік шаралары жоспарланған. Асқар Маминнің айтуынша, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігін арттыру мен өңделген өнім экспортын дамыту бойынша міндет қойып отыр. Бұл ретте Үкімет ауыл шаруашылығының қарқынды дамуына тың серпін беретін жобалар мен нақты шараларды қолға алуы керек.
Ал өз кезегінде сөз алған Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаровтың дерегінше, алғашқы жартыжылдықтың қорытындысы бойынша мал шаруашылығының жалпы өнімі өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 962,2 млрд теңгеден 1063,5 млрд теңгеге өскен, пайызбен айтсақ, 10,5%-ға ұлғайған.
Министрдің дерегіне сүйенсек, соңғы жылдары мал шаруашылығы өнімдерін өндіруде оң өсім байқалады. Сиыр еті 477 мың тоннаны құрады, бұл ішкі тұтынудың 98 пайызын қамтамамыз етті. Жалпы, ішкі тұтынуда қой еті 150 мың тоннаны, шошқа еті 86 мың тоннаны құрады. Өткен жылдың қорытындысы бойынша сиыр еті экспортының көлемі 19,9 мың, қой еті 3 мың, шошқа еті 400 тоннаны құрады. 5 жыл ішінде тұрақты тұтыну өсімі кезінде құс етін өндіру көлемі 40 пайызға артып, 192 мың тоннаны құрады. Былтыр 680 млн дана жұмыртқа экспортталды. Сүт өндіру көлемі 5,7 млн тоннаға жетті. Ірі қара малдың саны – 7,2 млн, қой – 18,7 млн, жылқы 2,6 млн басқа дейін өскен. Құс 44,3 млн басқа көбейген.
Ауыл шаруашылығы саласымен айналысуға халық та көңіл аудара бастаған. Мысалы, жыл басынан бері 683 отбасылық ферма 66,7 мың бас малға несие алып, 42 мың бас аналық ірі қара мал алған. 536 фермерлік шаруашылыққа 210 мың аналық қой сатып алуға қаржы берілген. Сүтті мал шаруашылығын дамыту бағдарламасы шеңберінде былтыр 7 өнеркәсіптік кешен мен 22 отбасылық ферма жаңғыртылып, іске қосылды. Түркістан облысында түйе және бие сүтін қайта өңдеу бойынша Golden Camel Group ЖШС (Қытай), Павлодар облысында «Лакталис» ЖШС (Франция) жобалары іске қосылды. Өңірлерде мал соятын жоғары технологиялық кәсіпорындар құру, етті терең өңдеу технологияларын игеру жөніндегі жобалар іске асырылып жатыр. Мысалы, биыл Алматы облысында тәулігіне 100 ірі қара мал мен 1 500 ұсақ мал соятын «Емпайр фуд» ЖШС іске қосылды. Ал Нұр-Сұлтан қаласында жылына 5 мың тонна ет өндіретін ет-өңдеу кешені пайдалануға берілмек. Америкалық Трансұлттық компаниялар өз инвестициялары есебінен сиыр етін өндіруге арналған заманауи ет өңдеу кешенін салуды жоспарлап отыр екен. Дүниежүзілік банк, Азия даму банкімен бірлесіп ет өңдеу саласын дамытуды қолдау бағдарламасы әзірленіп жатыр.
Жобаны оңтайландыру кезінде жолаушылар санын ескеріп, жоба аясында пойыз санын 19-дан 12-ге дейін қысқарту қарастырылыпты. Бұл 40 млн АҚШ долларын үнемдеуге мүмкіндік береді екен.
Агроөнеркәіп кешені саласындағы осынау жұмыстармен танысқан Премьер-министр Асқар Мамин сала министрлігіне халал өнімдер экспортын дамытуды тапсырды. Себебі, отандық халал өнімдері мұсылман елдер нарығында жоғары сұранысқа ие. Олай болса, бәсекеге қабілетті өнімдердің халықаралық талаптарға сәйкестігін бақылау жүйесін дамытуы қажет-ақ.
«Ауыл шаруашылығы министрлігіне мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, 15 тамызға дейін халал өнімдерін дамыту жөнінде жол картасын Үкіметке енгізуді қамтамасыз етуді тапсырамын», – деді А.Мамин. Ауыл шаруашылығы министрі аталған жол картасын келісу аяқталуға жақындағанын жеткізді.
Үкімет отырысында қаралған келесі мәселе – елордадағы LRT жобасы туралы Нұр-Сұлтанның әкімі Алтай Көлгінов есеп берді. Әкім Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, жобаны оңтайландыру жұмыстары жүргізілгенін, Үкімет тарапынан Қытай даму банкінің қарызынан бас тарту туралы шешім қабылданғанын айтты.
«Бұл 800 млн АҚШ доллары немесе 300 млрд теңгеден астам сомада қарызға кететін шығыстар бөлігінде республикалық бюджетке түсетін салмақты азайтуға мүмкіндік берді. Сонымен бірге, инвесторлармен келіссөздер жүрігізіліп, Қазақстанның екінші деңгейлі банктерімен, қаржы институттарымен облигацияларды орналастыру шарты қарастырылды. Бұдан бөлек, Қытай тарапымен келісімшарт құнына салықты қосу туралы келіссөздерді бастадық, бұл шара жоба шығындарын 200 млн долларға азайтуға жол ашады», – деді ол.
Жобаны оңтайландыру кезінде жолаушылар санын ескеріп, жоба аясында пойыз санын 19-дан 12-ге дейін қысқарту қарастырылыпты. Бұл 40 млн АҚШ долларын үнемдеуге мүмкіндік береді екен.
«Пойыздардың жүру интервалы қазіргі уақытта 3 минуттан 10 минутқа дейін өзгертілді. Егер алдағы уақытта халық саны артса, оны қайта қалпына келтіруге болады. Сонымен бірге, осы кезеңде 7 аялдама стансасын қысқарту қарастырылып отыр, қазіргі уақытта 18 станса болса, соны 11-ге дейін қысқарту көзделді. Жерасты жаяу жүргіншілер жолы да қысқарады, бұл 110 млн доллар қаржыны үнемдеуге мүмкіндік береді. Аталған шаралар жоба шығынын 350 млн долларға немесе 135 млрд теңгеге дейін оңтайландыруға септігін тигізеді», – деді Алтай Көлгінов.
Әкімнің айтуынша, бұл шаралар бойынша бастапқы есептеулермен салыстырғанда, бюджет қаржысын 1,2 млрд долларға үнемдейді. Бұл 800 млн доллардан астам займға қызмет көрсету және 350 млн доллар құрылыс-монтаж жұмыстары есебінен қысқарады.
Премьер-министр Асқар Мамин атқарылған жұмыстар нәтижесінде Астана банкіне аударылған 258 млн доллар көлеміндегі қаржы Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігіне жобаны одан ары жүзеге асыруға қайтарылатынын жеткізді. Көктемнен бері көптің көңілін күпті еткен жоба жүзеге асатын болды.
Айтқандай, Үкімет отырысынан кейін Үкімет үйінде өткен баспасөз мәслихатында «Астана LRT» ЖШС-ның бұрынғы басқарма төрағасы Талғат Арданға халықаралық іздеу жарияланғаны мәлім болды. «Астана LRT» компаниясының қазіргі басшысы Бекмырза Игенбердиновтің айтуынша, экс-төраға Талғат Арданға қатысты Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі департаменті тарапынан қылмыстық іс қозғалып, оны қамауға алу туралы өтінішхат жолданған. Сот Т.Арданға қатысты сырттай шешім шығарған.