«Қарашығанақ Петролиум Оперейтинг Б.В.» компаниясы Орал маңындағы аймақ тұрғындарының өмір сүру сапасын арттыруға арналған әлеуметтік жобаларды іске асырады. Олардың ең ірісі – Березовка және Бестау ауыл тұрғындарын көшіру. Осы бір ауқымды көшіру туралы Үкімет қаулысы 2015 жылдың жазында Қарашығанақ мұнай газ конденсаты кен орнының есептелген санитарлық-қорғау аймағын алдағы кеңейтуге байланысты қабылданғанын еске сала кетейік. Жоба 2017 жылы аяқталды. Осы бір қомақты мерзімге дайындық кезеңі де енген. Өйткені, ең алдымен, әр отбасының жағдайы ескерілген болатын. Бүгінде, қоныстанушылар жаңа жерге жайғасқаннан кейін, көшіру жұмыстары халықаралық нормаларға толық сәйкестікте және заңнаманы қатаң сақтай отырып жүргізілгені сөзсіз айқын.
Әдеттегідей, үйлесімді іс-қимылдар табысқа қол жеткізеді. Осындай күрделі міндетті атқару үшін арнайы комиссия құрылды. Қаржыландыруды және тапсырыс берушінің рөлін ҚПО өз мойнына алды. Тығыз өзара іс-қимылмен атқарушы органдар, депутаттар, қоғамдық ұйым өкілдері де жұмыс атқарды. Қоныстанушыларға бірдей және барынша қолайлы тіршілік етуге жағдай жасаумен қатар, олардың талап-тілектерін ескеру үшін сауалнама жүргізу, анкета толтыру, ашық есік күндері ұйымдастырылып, жиындар мен кездесулер, консультациялар өткізілді. Сондағы айтылған ең өзекті мәселелерді ескере отырып, көшірудің жай-жапсары, тетіктері мен ережелерін толық түсіндіретін брошюралар шығарылды. Осылайша, әр отбасының ықтимал нұсқалардың қайсысы өздеріне анағұрлым қолайлы және қажет деп есептейтіні анықталды. Пікірлер келесідей түрде бөлінді: бірі жайлы жабдықталған пәтер алғысы келсе, басқалары ауылдық өмір салтын сақтап, қосалқы шаруашылық үшін жер телімі бар жеке иеліктегі үй-жайды қалады.
Көшіру бірнеше кезеңмен жүргізілді. Ал кестесі мен мерзімдері әлеуметтік әділдік талаптарын ескере отырып анықталды.
Соғыс ардагерлері, жалғызбасты зейнеткерлер, мүмкіндігі шектеулі адамдар, мүгедек балалары бар отбасыларға артықшылық берілді. Олар үшін бір мезгілде Бөрілі ауданы мен Қарашығанақ мұнай-газ конденсаты кен орнының әкімшілік орталығы болып табылатын Ақсай қаласында қоныстану үшін екі көппәтерлі үй дайындалған. Пәтерлер отбасы мүшелерінің саны мен бұрынғы иеліктегі үй-жайының ауданын ескеру арқылы бөлінді. Сонымен бірге, бір адамға есептелген ең аз аудан 15 шаршы метрді құрайды. Алайда егер бұрынғы тұрғын жай үлкен болса, сәйкесінше жаңа пәтерлер де кеңірек болады.
ҚПО іске асырылатын барлық жобаларға үнемі ең жоғары сапа талаптарын қояды. Сондықтан да қаланың жаңа тұрғындары бүкіл керек-жарағы бар және жайлылығы жоғары үйлерге көшті. Мердігерлер объектілерді қабылдау комиссиясына қандай да бір ақаусыз немесе кемшіліксіз тапсырып қана қойған жоқ. Сондай-ақ құрылысшылар пәтерлерді газ жылытқыштары мен асүй жиһаздарымен жабдықтау арқылы да қамқорлық жасады. Абаттандырылған аулалар көгалдандырылды. Балаларға арналған ойын алаңдары мен көлік қоятын орындар жасалды. Егер кез келген құрылыста кездесуі мүмкін қандай да бір мәселе туындаса, олар үш жылдық кепілдік міндеттемелер аясында жойылатын болады.
Жаңадан қоныстанушылар көшіп келе салысымен, пәтердің жоспары, кең бөлмелер, әрлеу жұмысының сапасы, шыныланған балкондар көңілдерінен шыққанын айтып жатты. Ата-аналар мен өз отбасы бар балаларына жеке пәтер алу құқығы берілгеніде ауыз толтырып айтарлықтай. Оның үстіне, бұл қатар тұрған үйден болғаны, тіпті қуантарлық. Жақын маңда мектеп, балабақша мен емхана да қолайлы орналасқан.
Екінші кезеңде Ақсайдан жеңілдігі бар топқа кірмегендер пәтер алды. Солар үшін Ақсай қаласының «Қарашығанақ» шағын ауданында тоғыз қабатты тұрғын үйлер тұғызылды. Олардың типі мен стандарттары көшірудің бірінші кезеңінде берілген үйлермен барабар. Көрші қоныстанған ауылдастар ауылдағы әдеті бойынша кеш сайын аулада жиналып тұрмыс туралы талқылайды. Бұрынғы ескірген үйдің орнына жаңа тұрғын жай алу мүмкіндігі көпшілігі үшін үлкен сәттілік деп айтуда. Оның үстіне оларға шаруашылық қора-қопсы мен жер телімдері үшін бір реттік өтемақы, сондай-ақ көшіп-қону және ауыспалы кезең үшін жәрдемақы төленді.
Ауыл өмірімен қоштасқысы келмегендер үшін, Ақсайдан бірнеше шақырым жердегі «Аралтал» шағынауданында жер телімі мен шаруашылық қора-қопсысы бар үй-жайлық жері бар 100 үй тұрғызылған. Алайда абаттандыру деңгейі бойынша қалалық пәтерлерден еш кем емес. 95 шаршы метрлік ауданы бар 50 үш бөлмелі коттедж мен 105 шаршы метрлік ауданы бар соншама төрт бөлмелі коттедж, шын мәнінде, қала типіндегі жаңа елдімекен.
Оларға барлық коммуникациялар: газ, электр, су тартылған, жол төселген. Әр үй он соттық жер телімінде орналасқан. Бұл қосалқы шаруашылық үшін жеткілікті. Қалауы бойынша кейбірі бақша салып, жеміс ағаштарын отырғызып үлгерген. Құрылыс орны әбден ойналып таңдалған және қоныстанушылар да өте сәтті деп есептейді. Ақсайға дейін тиіп тұр. Ол көз ұшы жетер жерде. Бұл қалада жұмыс істейтіндер үшін де өте ыңғайлы.
Сонымен бірге, ауыл шаруашылығы бизнесімен шұғылдануға да қолайлы. Сөз арасында, жаңа қоныстанушыларды еңбекпен қамту мәселелерін шешуде жан-жақты қолдау көрсетілді.
ҚПО әлеуметтік жобаларды іске асыруда, әдеттегідей, тек қазақстандық құрылыс компанияларын пайдаланды. Құрылысшылардың айтуынша, олар аса жауапты объектілерді сеніп тапсырғанын түсінген. Өйткені туған ауылымен қоштасу ешкімге де оңай емес. Сондықтан да өте сапалы, белгіленген мерзімдерді сөзсіз сақтай отырып атқаруға тырысты.
Ал тапсырыс беруші өндіріс жұмысы үшін барлық жағдайды жасады. Оның үстіне барлық жаңа мекенжай бойынша молынан кепілдік мерзім берілген. Құрылыс процесін бақылау үшін болашақ қоныстанушылар арасынан, яғни ең мүдделі бақылаушылардан бастамашыл тобы құрылғанын айтпауға болмайды. Іргетасты қалау сәтінен объектілерді кілтімен тапсыруға дейін тұрақты жұмыс істеген бастамашыл топ өкілдері де жерлестерінің барлық ескертулері мен ұсыныстарын жинап, оларды кейіннен қарау үшін бірлескен комиссия назарына жеткізіп тұрды.
Ақсай тұрғындарының елеулі толығуы қосымша инфрақұрылым құруды талап етті. «Қарашығанақ» шағын ауданында типтік балабақша, ал Аралталда жаңа мектеп тұрғызылды. Бұл жобаның соңғы аккорды болды. Мектепте сапалы білім алу үшін барлығы қарастырылған. Физика, химия және биология кабинеттері заманауи құрал-жабдықпен жасақталды. Заманауи талаптарды ескере отырып, лингафонды-мультимедиалық сыныптар, шеберхана жасақталды, акт және спорт залы бар. Сабақтан кейін балалар үйірмелер мен секцияларда шұғылдана алады.
Көшіру процесінің ашықтығы мен әділдігі дайындық кезеңі кезінде де, құрылыс кезінде және жаңа қоныстанушылар жаңа үйлерге кірген уақытта да мемлекеттік және қоғамдық бақылаушымен үнемі бақыланып отырды. Бұдан басқа, жұмысқа және оны жоспарлауға, орындауға халықаралық сарапшылар тартылды.
Березовка мен Бестаудан барлығы 464 иеліктегі үй-жай көшірілді, ал бұл екі мыңға жуық адам. Жақсысы, белгілі болғандай, олар тез үйреніп келеді. Адамдар жаңа жердегі өмір артықшылығын бағалап та қойды. Алайда олардың пікірлерінің «барометрі» болып табылатын жаңа қоныстанушылардың шағымдар мен ұсыныстар монитрингі және оның мақсаты әр отбасын назарда ұстап, көңіл аудару әлі де жалғасуда.
Серік ӘЛІМЖАН