Соңғы қоңырауды балалар тоқсан күндік демалыс үшін асыға күтеді. Құдды қол-аяғы байлаулы, ауыр жұмыстан шаршап жүрген екен дерсіз. Негізі, балаңызға жазғы демалысты жоспарлаудың маңызы зор. Бүгінде бос уақытты тиімді пайдаланудың түрі де мол. Ата-аналармен тілдесе отырып, балаларының биылғы жазды қалай өткізгенін білдік. Бірі ауылға барса, енді бірі медреседе сауат ашыпты. Америкада тұратын кейіпкеріміз де жергілікті халықтың тәжірибесі туралы әңгімелеп берді.
Әдетте, қаланың баласы – далаға, ауылдағысы қалаға қашады. Ондағысы – мектеп пен үйдің арасында өткен тоғыз айдың есебін түгендеу. Нұр-Сұлтан қаласының тұрғыны Жәмилә Ахметова балаларын ауылға жібереді. Ағайын-туыспен араласып әрі таза ауада, құнарлы тағамнан дәм татқаны жөн дейді. «Ауылдан көшіп кеткенімізге 10 жылдай болып қалды. Балалар үш ай демалысқа шықпай жатып «ауылға мені кім апарады, қашан барамыз, қашан билет аласыздар» деген сұрақтармен мазалай бастайды. Бүгінде Асылхан мен Еділ есімді ұлдарым ата-әжесіне көмектесіп, нағашыларының үйінде жүр. Демалысты Сарыағаш ауданы Жібек жолы ауылында өткізіп жатыр. Бұл жолы балаларымды Түркістан облысының біршама ауылдарына апарып қайттым. Қойды өріске айдап, кешкісін ауыл қойларынан бөліп алып келеді. Күндіз арыққа шомылады. Шөп жинайды, ауыл балаларымен ойнайды. Күнде кешкісін қойды айдап келемін деген желеумен ауылдың сыртына шығып, ойынға алданып, қойлардың үйге өздері кетіп қалғанын білмей қалады. Бауда бәрі пісіп, төгіліп жатады. Қала баласына жерден түскен жемісті алғаннан гөрі бұтақтан жұлып жеген қызық. Түстен кейін қарбыз, қауын, қабығымен жерге түскен алманы турап, кешке малға салуға дайындап отырады. Қарбыздың көптігі сонша, дәмді шықпаса, «мынаны қойға немесе сиырға бере саламыз» деп басқасын әкеліп тіліп жатады. Түркістан облысында күн ерекше ыстық болады. Сонда да балалардың далада ойнап жүргенін көресің. Таңертеңнен бар бөлмені қараңғылап, шыбынды қуып, сағат 11 шамасында көшеде жүрген жан адам көрмейсің. Бәрі үйлеріне кіріп, кешке бестен аса бір-ақ шығады. Есіктің алдына, аулаға арықтан су сеуіп, есік алдын сыпырады. Кейбірі мұны бала еңбегін пайдалану деп жатады. Әйтсе де, тазалыққа үйретіп тәрбиелеудің амалы дер едім. Ұлдарым «ауылда телефонның керегі жоқ екен» деп қояды. Жай күні қолынан түспейтін смартфондарын ұмытыпты. Демалыс қатты ұнап жатса керек» деп ойымен бөлісті Жәмилә Ахметова.
Назым Қанқожа бүгінде отбасымен Нью-Йорк қаласында тұрады. Білім алу, тіл үйрену мақсатында уақытша қоныс аударған. Оның айтуынша, Америкада балаларға арналған түрлі жазғы курстар ұйымдастырылады. «2016 жылы отбасымызбен Калифорния штатындағы Дэвис қаласында тұрдық. 60 мың ғана тұрғыны бар шағын ауылда адамдар үшін қаншалықты жағдай жасалғанын көріп, таңғалған едім. Әсіресе, балаларға арналған бағдарламалар ұйымдастырылып, ерекше көңіл бөлетіні ұнады. Жұмыс істейтін ата-аналар үшін кітапханаларда түрлі тегін қызметтер барын сол Дэвис қаласына барғанда білдім. Соның ішінде жаз айларында балаларға кітап оқу, ағылшын курстары, лего ойнау, сурет салу, кино уақыты, компьютер курстары, онымен қоса ағылшын тілін білмей келгендер үшін мектепке дайындық курстары да болды. Онымен қоса мектептердің ішінен жазғы лагерлер ұйымдастырылып, балаларға жаз уақытын тиімді өткізуге көмектеседі. Бағасы да қымбат болмайды. Қазір 8 жасар ұлым Нью-Йорк қаласы Білім департаментінің ұйымдастырған STEM ғылым, технология, инженерлік және математика бағытындағы жазғы лагеріне барып жүр. Ол үшін көктемде 2-3 бағдарламаға өтініш толтырып, нәтижесін күттік. Білім департаменті балаларды лотореямен таңдап алып, лагердің бүкіл шығынын өтеп береді. Яғни, көлікпен таңертең апарып алып келу, таңғы және түскі ас, сонымен қоса бағдарламалар шығыны, саябақтар мен зообақтарға, балаларға арналған ғылыми музейлерге апарады. Бағдарламалаудан бастап, инженерліктің базалық білімін алып, онымен қоса түрлі ойындарға қатысып, уақыты көңілді өтіп жатыр. Жоғарыда айтқан кітапханалар жаз уақытында балалар үшін қызу жұмыс істейді. Өйткені балалардың бос уақыты көп. Соны тиімді пайдалану үшін түрлі курстар ұйымдастырып, байқаулар жасап жатады. «Ең үздік оқырман», «Ең көп кітап оқыған бала» сияқты номинациялар бойынша марапаттайды. Кітапхана мектепке алғысхат жолдап, директорлары арнайы құттықтап жатады. Баланың жаз уақытында көп кітап оқуына қоғам болып атсалысады. Балалардың жасына қарай ақылы және тегін курстар көп. Жоғары сыныптарда әртүрлі қызықты курстар, мамандыққа баулу, ерікті боп жұмыс істеу сияқты мүмкіндіктер беріледі», – дейді ол.
Гүлмира Аймағанбет балаларын медресеге жіберіпті. Бір айлық курстан кейінгі нәтиже қуантып отырғанын айтты. «Ұлдарымызды елордадан 80 шақырым жердегі Сабынды ауылындағы медресеге бір айға жібердік. ҚМДБ-ға қарасты мекемеден діни сауат ашып, негізін қаласын деген ниетіміз болған. Биыл алғаш рет бардық. Қазақстанның түкпір-түкпірінен 50-ге тарта бала келген екен. Мамыр айында өтінім беріп қойдық. Жасы сәйкес келген соң қабылдады. Медреседе оқу тегін. Тек тамағына төлеуіңіз керек. Ақ пен қараны кішкентайынан ажырата білсін деген оймен жіберген едік. Бір ай бойы телефонсыз уақыт өткізді. Оның орнына уақытты сауапты әрі денсаулыққа пайдалы етіп ұйымдастырады. Мысалы, таза ауада жүгіру, футбол сияқты ойындар ойнатады. Миы тынығады екен. Оны өздері де айтып келді. Нәтижесі де көңіл қуантып отыр. 15-ке жуық сүре жаттап алыпты. Әрі ата-ананы құрметтеу, адамгершілік, Пайғамбарымыздың (Оған Алланың игілі мен сәлемі болсын) өмірі туралы ғибратты әңгімелер естіген екен. Соны үйге келген соң айтып бергенін көргенде қуандық. Бір айдың өзінде осындай жағымды өзгерісті байқадық», – дейді Гүлмира.
Бұдан бөлек, ата-аналарының жұмыс орындары тарапынан төленетін лагерлер де болады. Бір апта не жарты айлық демалысқа балаларын жіберетіндер көп. Бұрын-соңды болмаған жерлерін көріп, жаңа достар табады. Түрлі дамытатын ойындар мен байқаулардың да пайдасы зор. Енді бірі шетелге тіл үйренуге арналған курстарға жібереді. Демалыстың мұндай ерекше түріне баласын жалғыз жіберуге көбі бата бермейтіні бар. Әйтсе де, тіл үйреніп, өзге мемлекетпен танысқан ғажап сезім сыйлайтыны анық. Балалар демалысын тіл мектептері ұйымдастырады. Саяхаттың бағдарламасы жасақталған соң, құжаттар жиналады. Жолдаманың ішіне қосымша тереңдетілген курстарды да қалауыңызға қарай қоса аласыз. Соның ішінде, IELTS/TOEFL сындарына дайындықты пысықтауға таптырмас мүмкіндік. Баланың уақыты әрі қызық, әрі пайдалы өткені құба-құп. Таң атқаннан кеш батқанша бос өткізгеннен гөрі, ойын дамыта отырып шаршатпайтын тәсіл тапқан жөн. Ал сіздің балаңыздың жазғы уақыты қалай өтті?