29 тамыз күні Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Светлана Жақыпова арнайы баспасөз мәслихатын өткізіп, 507 мың адамның несиесі кешірілетіні анықталғанын хабарлаған. «Осы күнге дейін Бірінші кредиттік бюроға 2 миллион 289 адамға қатысты мәлімет жіберілді. Несие бюросы барлық мәліметті алған соң оны екінші деңгейлі банктердің базасы бойынша тексереді. Осыдан кейін ол мәліметтер проблемалық несиелер қорына жіберілді. Десе де, сұрақтар әлі көп түсіп жатыр. Мәселен, отбасындағы 2 адам несиелерінің біріккен сомасы 3 млн теңгеден аспаса, онда олардың да несиелік берешегі өтеуге жатады. Мұндай жағдайда бір отбасының, яғни ерлі-зайыптының 600 мың теңгеге дейінгі несиелік қарызы жабылады», – деді вице-министр.
Естеріңізде болса, осы жылдың 26 маусымында ҚР Президенті Қ.Тоқаев кепілсіз тұтынушылық қарыздардың бір бөлігін есептеп шығаруды қарастыратын «Азаматтық борыштық жүктемесін азайту жөніндегі шаралар туралы» Жарлыққа қол қойған болатын. Жарлыққа сәйкес банктер мен микроқаржы ұйымдарында кепілсіз тұтынушылық қарыздары бар 5 санаттағы азаматтар үшін бір реттік акция тәртібінде мемлекет жалпы көлемі 300 мың теңгеге дейінгі негізгі борышты және ол бойынша есептелген өтемақыны төлегелі отыр. Бұқара бұл жаңалықты қуана қабылдаған. Дегенмен негізгі бір шарт бар. Бұл ретте, азаматтардың жалпы қарызы осы жылдың 1 маусымындағы жағдай бойынша 3 миллион теңгеден аспауы тиіс.
Президент Жарлығынан кейін екі ай мерзім ішінде атқарушы, тиісті органдар тұрғындардың несиелік қарызын санап шықты. Мемлекеттің есебінен жабылатын кепілсіз несиенің мөлшерлі сомасы да белгілі болғандай. 2019 жылдың 20 тамызында ҚР Ұлттық банк төрағасының орынбасары Олег Смоляков мәлімдегендей, анықталған 507 мың қарызы бар адамдардың берешегінің жалпы сомасы – 105 млрд теңге.
2019 жылдың 20 тамызында ҚР Ұлттық банк төрағасының орынбасары Олег Смоляков мәлімдегендей, анықталған 507 мың қарызы бар адамдардың берешегінің жалпы сомасы – 105 млрд теңге.
Әйтсе де, халықтың едәуір бөлігінің банк алдындағы қарызы өтелгенімен, тұрғындарды мазалайтын сұрақтар әлі де көп секілді. Оған соңғы күндері әлеуметтік желілерде жазылып жатқан пікірлер куә. Біреулер несиесі жабылғаны туралы телефонына смс хабарлама келгенін сүйіншілеп жатса, енді біреулер аталған тізімнен аты-жөндерін таба алмай пұшайман күйге түсуде. Солардың бірі – көпбалалы әке, журналист Азамат Кеңесұлы. «Мен 111 жедел көмек орталығына хабарласып білдім. Менің тізімге енбеген себебім, біз 2000 жылы некеге тұрғанбыз. Ал ол кезде некеге тіркелу сандық базаға енгізілмепті. Ол база тек 2008 жылдан бастап жұмыс істеген. Базада жоқ болғандықтан Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі бізді базадан көрмейді. Сол себепті «тізімге ілінбей қалғансыңдар» деп түсіндірді. Енді өзімнің тұрғылықты жерім бойынша Азаматтардың хал актілерін тіркеу (АХАТ) бөліміне барып, некемді сандық базаға енгізуім керек екен. Бір сөзбен айтқанда, табан тоздырып біраз жүгіруің қажет. Бірақ маған бір нәрсе түсініксіз: мемлекет есебінен несиесі өтелуі тиіс ешқандай категорияға жатпайтын адамдардың несиесі өтеліп жатыр. Тіпті шоттарына артық ақша түсіп жатқанын айтып жатқандар бар, – дейді ол. Еліміздің Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің айтуынша, тұрғындардың өз аты-жөндерін тізімнен таба алмауының тағы бір себебі –көпбалалы отбасының мемлекеттік органдарға жәрдемақы алу үшін жүгінбеуіне және ешқандай ақпараттық жүйеде болмауына байланысты болуы мүмкін. Сондай-ақ министрлік қазіргі сәтте eGov порталында статусты анықтайтын арнайы қызмет жұмыс істеп тұрғанын, әр қазақстандық ЭЦҚ арқылы портал ға тіркеліп, ЖСН енгізу арқылы толық мәлімет алуына жағдай жасалғанын айтып отыр. «Егер тізімде болмаса, азаматтар ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің базасында жұмыс істейтін call-орталыққа 111, 74-32-20, 75-01-79, 75-01-78 телефон нөмірлері арқылы хабарласа алады, онда оларға әрі қарай не істеу керектігі туралы кеңес беріледі» делінген министрлік хабарламасында.
Алайда редакциямызға хабарласып жатқан оқырмандар министрліктің 1411 мен 111 деген нөмірлеріне таңнан кешке дейін хабарласып, сөйлесе алмағанын айтады. Кепілсіз несиені кешіруге берілген мерзімнің бітетін күні 9 қыркүйек, яғни екі күн қалды. Ал банктер мен Халыққа қызмет көрсету орталықтарына ағылған жұрттың аяғы басылар түрі көрінбейді.
Ербол АЗАНБЕК,
қоғаммен байланыс маманы:
– Жауапты мекемелер несиенің бір бөлігін кешіру туралы толық ақпарат таратпады, халыққа дұрыс түсіндірмеді. Бұл – біздегі қоғаммен байланыс қызметінің тағы бір нашар мысалы. Сайт арқылы тексеруді енді қосты. Бірақ оған кірушілердің көптігінен бір істеп, бір істемей тұр. ХҚО-ға сабылған адам көп. Call-орталығына хабарласа алмай отырғандар да көп. Азаматтар сұрақтарына жауап таппаған соң банктердің бөлімшелеріне келіп жатыр. Банктердің call-орталықтарына толассыз қоңырау түсуде. Бірқатары істемей тұр. Бұл жұмыс БАҚ арқылы егжей-тегжейлі түсіндірілуі керек еді. Әлеуметтік желіде сұрақтарға жауап беріп отырған мамандар тағы көрінбейді. БАҚ, әлеуметтік желі, мессенджерлер арқылы неге нұсқаулық таратпайды? Неге елде сұрақ көп? Бұл үлкен ақпараттық науқан болуы керек еді. Өкінішке қарай, олай болмады.