Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты бірінші Жолдауында көтерген мәселелер халықтың тұрмыс-тіршілігін толығымен қамтыды. Заман талабына сай тиімді мемлекет құру, азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қарқынды дамыған және инклюзивті экономика, әлеуметтік жаңғырудың жаңа кезеңі деп анықталған бес іргелі міндет бойынша Жолдау қағидалары іске асырылмақшы. Осы тұрғыда Қызылорда қаласының әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтан қаланың бүгінгі тынысы, халықтың тұрмыс-тіршілігі жайында әңгімеміз өрбімек.
– Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өз Жолдауында, әлеуметтік-экономикалық және рухани саладағы өзекті мәселелерді нақты анықтап, олардың тиімді шешу жолдарын белгілеп, қоғамның жаңа даму кезеңіндегі бағыт-бағдарын негіздеді. Осы ретте әкімдік тарапынан қандай жұмыстар атқарылуда?
– «Халыққа ашық қызмет көрсетуге қажетті барлық коммуникациялық құралын пайдалана білген жөн. Сонымен бірге кері байланыс орнатудың пайдасы зор. Өңір әкімдері халықпен есептік кездесулерде ғана емес, тұрақты негізде кездесіп, барлық елді мекенді аралауға тиіс» деп Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев айтқандай, халықпен жақындай түсуде жұмыс істеудеміз. Мәселен, қала әкімдігі ғимаратының екінші бөлігін тиімді пайдаланып, «Ақмешіт – адалдық алаңы» жобасы аясында фронт-офис аштық. Сөйтіп, аймағымызда қалаға қарасты Тасбөгет кенті, Ақсуат ауылдық округі «опен спейс» жобасы қолға алынды.
Халықпен барынша ашық әрі жақын болу үшін қоғамдық кеңес, қоғамдық қабылдау бар. Оған қоса, қала әкімдігінің ресми веб-порталы, әлеуметтік желідегі парақшалары еркін форматта күнделікті жұмыстар жүргізуде. Мысалы, «Ашық Қызылорда» жобасы аясында екі жылдың ішінде 2 мыңнан аса сауал жолданған. Өтінімдердің 90 пайызы дер кезінде шешімін тапқан. Мысалы, қала әкімдігінің ғимаратында «Құқық қорғау қызметтері орталығы» ашылғанына екі жыл болған. Сол аралықта бұл орталық азаматтардың мемлекеттік және құқықтық органдарға деген сенімін ұлғайта түсті. Себебі, «бір терезе» қағидасы бойынша құқықтық қызметтер көрсетіп қана қоймай, әр адамның жағдайын жіті қарап, шешуде. Бүгінде халықтың мәселесімен айналысатын бірден-бір органға айналды. Сондықтан бұл орталықтың қабылдауларын тұрақты түрде ұйымдастырып келеміз.
– Еліміздегі көптеген облыс орталығы секілді Қызылорда да соңғы жылдары қарқынды дамуда. Мысалы, ежелгі Ақмешіт бұрынғыдан көп өзгерді. Бұл ретте басты назар қандай өлшемдерге аударылып жатыр?
– Қызылордада соңғы жылдары ірі құрылыс нысандары салынып, көшелер кеңейтіліп, жарықтандырылып, көркейту-көгалдандыру жұмыстары жүргені қала тұрғындары ғана емес, қала қонақтарының көз алдында. Үкімет бекіткен жоспарға сәйкес, республикалық және облыстық бюджеттен қомақты қаражат бөлініп, қаламызда заманауи технологиялар мен құрылыс материалдарын пайдалана отырып, тұрғын үй, мәдени, спорт және әлеуметтік ғимараттар құрылысы, инженерлік инфрақұрылым желілері жүргізілуде. Соның арқасында қала тұрғындары жарық көшелермен жүріп, саябақта серуендеп, Street workout спорт алаңдарында балаларын ойнатып, денешынықтырумен айналысуда. Біздің басты міндет – қызылордалықтар үшін қолайлы өмір сүруге жағдай жасау.
– Қызылорда тұрғын үй тұрғызу жағынан еліміз бойынша көштің алдыңғы сапында екен. Дегенмен облыс орталығында тұрғын үйге зәру отбасылардың мұқтаждығы ұмыт болған жоқ па?
– Елбасы мен Мемлекет басшысының негізгі басымдығына ие болған мәселе – халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету. Рас, соңғы жылдары қалада жаңа шағынаудандар бой көтеріп, 7 мыңнан астам қызылордалық баспаналы болды. Биыл да бұл жұмыс қарқынды, атқарған құрылыс жұмыстарының көлеміне 22 млрд теңге жұмсалды. Оның ең ауқымдысы, Сырдария өзенінің сол жағалауындағы жаңа қалада республикалық, облыстық бюджеттен 16 қабатты 820 пәтер жалдамалы тұрғын үй мен 17 қабатты 830 пәтер несиелік тұрғын үйдің құрылысы жүргізілуде.
Бүгін Қызылордада тұрғын үй кезегінде 24 642 адам тіркелген, оның 2 637-сі – көпбалалы отбасы. «Баламекен» жобасы аясында Болат Өтемұратовтың жеке қорының демеушілік қолдауымен 100 шақты тұрмысы төмен көпбалалы отбасы тұрғын үймен қамтылды. Оған қоса, 50 пәтерлі 25 тұрғын үйдің құрылысы жүргізіліп жатыр. Ал халықтың аз қамтылған және әлеуметтік осал топтарын тұрғын үймен қамтамасыз етуге бағытталған «Орда» аймақтық жол картасы қабылданған. Онда 246 отбасын баспанамен қамтуға облыстық бюджеттен 1,8 млрд теңге бөлінді.
– Елімізде шағын және орта бизнестің дамуына зор мән беруде. Осы жағынан әкімшілік тараптан қандай қамқорлық қарастырылған?
– Мемлекет тарапынан жан-жақты қолдаудың арқасында шағын және орта бизнестің көлемі ұлғайып келе жатқаны рас. Мысалы, өңірдегі жаппай кәсіпкерлікті дамытудың үш жылдығы аясында, қаланың бизнес климаты жақсарып қалды. Өйткені облыс бойынша, нақты жұмыс істеп тұрған кәсіпкерлік субъектінің тең жартысы, яғни 50,8 пайызы Қызылорда қаласына тиесілі. Мәселен, жыл басынан бері жаңадан тіркелген 1,5 мыңнан астам кәсіпкерлік субъектіде 1 600 жұмыс орны ашылды. Ал «Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға» арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында 121 жоба қолдау тапты. Оның ішінде 70 жоба 469 млн теңгеге қаржыландырылды. Бизнес-идеяларды іске асыруға мемлекеттік қайтарымсыз гранттар беру бағыты бойынша 78 жоба мақұлданып, 19,4 млн теңге бөлінді. Қазір Қызылорда қаласы бойынша өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасына енгізілген 67,8 млрд теңгені құрайтын 8 жоба жүзеге асырылуда. Оның бәрі «2015-2019 жылдарға арналған Индустриялық-инновациялық дамытудың» мемлекеттік бағдарламасы аясында жасалып жатыр. Ал бір жоба республикалық картаға енді. Міне, осы жобалар толық іске қосылғанда, 1 190 адам тұрақты жұмыспен қамтылады.
Сондай-ақ жыл басында Bella Vista мейрамханасында «Қызылорда қаласындағы мейрамхана мен қонақүй саласын дамыту перспективалары» тақырыбында қала кәсіпкерлеріне семинар өткізіліп, Германияның SES-А эксперттері Фридрих Обойкович және Вилли Хайгель қатысты. Соның жалғасы ретінде қала тұрғындары мен жастарын кәсіпкерлікке баулу мақсатында, сәуір айында «Start up Bolashak: Менің арманым» жастар бизнес-жобалары конкурсы өтті.
– Жұртты көп алаңдататын мәселенің бірі – коммуналдық шаруашылық жүйесі. Осы жағынан қандай шаралар жүргізілуде?
– Дұрыс айтасыз, коммуналдық шаруашылық – мемлекеттің, экономиканың, халықтың әл-ауқатына әсер ететін сала. Бұл ретте, Қызылорда қаласында жол жөндеу жұмыстары – ең ауқымды жобаның бірі. Биыл қала көлемінде жалпы ұзындығы 75,4 шақырымды құрайтын 176 көшеге күрделі, орташа, қайта жаңғырту жұмыстары жүргізілді. Оған республикалық, облыстық, қалалық бюджеттен 1,3 млрд теңге жұмсалды. Сонымен бірге қалаға қарасты елді мекендердің жолдары да жөндеуден тыс қалмады.
Жыл сайынғы жүйелі жұмыстардың нәтижесінде, қалаішілік су құбырдың 70 пайыздан астамы толық жаңартылып, халық таза жерасты ауызсуын тұтынуда. Нәтижесінде, қала тұрғындарының 93 пайызы орталықтанған ауызсумен қамтамасыз етіледі. Ал жылу мәселесіне келсек, бүгінгі күні Қызылордада 696 көпқабатты тұрғын үй жылуға беріліп, оның
148-інде ыстық су қосылмақшы. Мәселені түбегейлі шешу үшін жаңадан жылу-электр орталығы қажет. Оған кемі 15 млрд теңге керек. Дегенмен бүгінге дейін қаладағы 60 пайыздан астам магистральды жылу желілері қайта жаңартылды. Және соңғы жылдары қалаға қарасты бірнеше елді мекен көгілдір отынға қол жеткізді. Алдағы уақытта қалаға қарасты басқа да елді мекендерді газдандыру мақсатында, тиісті жұмыстар кезең-кезеңімен атқарылатын болады.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Миуа БАЙНАЗАР