Шыны керек, биыл көпбалалы аналар әлеуметтік көмекке қарық болып қалды. Алдымен табысы аз отбасының әр мүшесіне 21 мың теңгеден ақша үлестірілді. Бірақ кейбіреулер үшін бұл қуаныш көпке созылған жоқ. Оңды-солды таратылған қаржының шикілігі шыға бастады. Атаулы әлеуметтік көмекті негізсіз артық алғандар қаржысын қайтаруға мәжбүр.
Әрине, әлеуметтік көмекке қатысты қанша айқай-шу, небір тартысты оқиғалар бөлек әңгіме. Тіпті, жарты миллионға жуық жәрдемақы алғандар кезікті. Одан кейін іле-шала төлем қабілеті төмен отбасылардың несиесі кешірілді. Несін айтасыз, осылайша тұрмысы төмен отбасылар бір жасап, қағанағы қарқ, сағанағы сарқ болып қалғаны рас.
Шымкентте 2019 жылғы 1 сәуірден бастап 69 044 отбасының өтініштері қаралып, 46 992 отбасына атаулы әлеуметтік көмек тағайындалған. Шымкент қаласы жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау басқармасы басшысының айтуынша, бүгінде Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбек ресурстарын дамыту орталығының тізімі негізінде шаһардағы 7 596 отбасына атаулы әлеуметтік көмек тағайындаудың және төлеудің дұрыстығы анықталып жатыр. Осы тізімдегі кірісін жасырған 3 030 отбасына төлем тоқтатылып, 4 521 отбасына қайта есептеулер жүргізілген. 671 отбасының табысы және әлеуметтік материалдық жағдайы қаралады. Белгілі болғаны, кірісін жасырған 271 отбасының 13-і мемлекетке өз еркімен 3,3 млн теңге қайтарған.
Ал 4 отбасына қаржы тағайындалғанымен, әлі төленіп үлгермепті. Сонымен қатар қаржысын қайтару бойынша 17 отбасымен екіжақты келіссөздер жүргізілген. «3 отбасының кірісін жасырғаны расталмады. Оларға төлем жалғастырылуда. Қайта есептеуден 2,8 млрд теңге қаржы үнемделді» дейді басқарма басшысы.
Үшінші мегаполисте қалаға қарасты аудандарда құрылған жұмысшы топтардың қайта зерделеуі нәтижесінде, АӘК алған 35 539 отбасының ішінен 3 671 отбасына АӘК тоқтатылып, 2,2 млрд теңге үнемделген.
Қазіргі уақытта басқармада заңсыз есептелген атаулы әлеуметтік көмек сомаларын бюджетке қайтару бойынша тұрақты негізде жұмыстар жүргізілуде.
Сондай-ақ басқарма басшысы «Мемлекет көмекке шынайы мұқтаж азаматтарға, бірінші кезекте балаларға және көпбалалы отбасыларға көмектеседі. Еңбекке қабілетті азаматтар жұмыс істеуі керек» дейді.
Дұрыс-ақ. Бірақ кірісін жасырған, негізсіз алған деп әлеуметті кінәлаймыз. Алайда атаулы әлеуметтік көмек тағайындау кезінде құрылған комиссия мүшелері әр үйге жеке-жеке барып, табыс көзін тексеріп, тағайындау қағазына шиырып қол қойып, рұқсат берген жоқ па? Ендеше осындайда қаржыны қайтарушылар ғана емес, комиссияда отырғандардың да мәселесі қаралуы қажет сияқты. Бір кездері тұрғын үй салу үшін жерді оңды-солды таратып, шешім шығарған әкімдер, жауапты сала мамандары емес жерді заңсыз пайдаланды, мемлекеттік актісі жоқ деп қарапайым тұрғындарға кінә артып, солар зардап тартқан еді. Бір жердің бірнеше иесі шығып, салынып қойған үйлер сүріліп, талай-талай айтыс-тартыс та болған. Мұндайда айран ішкен құтылып, шелек жалағандар тұтылатын қашанғы әдет еске түседі екен.
Назгүл НАЗАРБЕК,
Шымкент қаласы