Сирия мен Ирак жеріндегі «халифат» тақырыбының аясы күннен-күнге тарылып келеді. Таяу Шығыстағы «ДАИШ» және де тағы да басқа террористік ұйымдар өздерінің «әлемдік жихад» идеяларын басқа да локацияларға көшіруге бүгіннен дайындалып жатыр. Ол құбылысты Орталық Азия мен Еуропадағы ұяшықтарының белсенділігінен байқауға болады.
Ұяшықтарың басым көпшілігі Еуропада орын тепкен екен. Еуро полицияның (Еуропол) мәліметтері бойынша, 30 мыңнан астам адам жасырын террористік ұяшықтардың тізімінде. Ipsos зерттеулер ұйымының статистикалық мәліметтері бойынша, «терроризмді» қауіпті деп израилдықтардың 38 пайызы таңдаса, Түркия, Ұлыбритания, Франция және Германия мемлекеттерінің халқы террор тақырыбы бойынша қорқыныш пен үрейге берілген бестікті қорытындылап отыр.
Орталық Азия елдеріндегі жағдайға келсек, Солтүстік Кавказ бен Ауғанстан жерлеріндегі «ұйқыдағы ұяшықтардың» белсенділігінің пайда болуымен бұл аймақта да террор қауіпі қайта күн тәртібіне шығуы мүмкін.
Елімізде мұндай бір орталықтанған жасырын ұяшықтар құқық қорғау органдары жүргізген арнайы жұмыстардың арқасында залалсыздандырылған. Олар халықаралық террорлық идеология орталықтарынан ажыратылған, инфроструктуралары мен байланыстары өте төменгі деңгейде.
Негізгі қауіп пен қатер «үй жағдайында дайындалған террористерден» болып отыр. Яғни, ғаламтор желісімен арнайы нұсқаулар арқылы террорлық іс-әрекеттерге баратын адамдар тобы. Олардың көбі өздерін «мұсылманбыз» деп санайтын, еуропалық паспорты бар эмигранттардың ұрпақтары. Радикалдану көрсеткіштері негізінен әлеуметтік жағдайларының төмендігімен және қанды оқиғалардың құрбаны болған жақындарына деген сезімдерден туындайды. Бельгиялық «Эгмонт корольдік халықаралық қатынастарды зерттеу орталығының» 2018 жылы шығарған баяндамасына көз жүгіртсек, 2018 жылы Батыс Еуропада болған 16 теракт пен жолы кесілген 30-дан астам террорлық актілердің барлығы осы «үй жағдайында дайындалған», яғни ұйқыдағы «ұяшық» белсенділерінің көмегімен ұйымдастырылған.
«Үйден шыққан» террористердің арасында белең алған тағы бір құбылыстардың бірі – оларға ешқандай да қаржы мен қарудың керек еместігі. Яғни, жарылғыш заттардың, қару-жарақтың орнына жай ғана үлкен габаритті автокөліктердің өзі ғана жеткілікті. Мұндай терактілерді ұйымдастыруға тек жергілікті мешіт, мектеп-медреселер мен ғаламтордағы сананы улайтын форумдар жеткілікті. Айта кететіні, бұл әдістердің ішінде өте қарқынды жүріп жатқаны – ғаламтор желісі арқылы арбау.
Мысалы, Британиялық Policy Exchange сараптамалық орталығы жасаған зерттеу бойынша, 2017-2018 жылдар аралығында радикалды, экстремистік мазмұндағы ақпаратты тұтыну жөнінен әлемде Түркия мен АҚШ алда тұр екен. Соңғы кезде осындай террорлық актілердің құны өте арзанға түсуде. Батыс Еуропадағы соңғы жылдардағы террорлық оқиғаларға себепкер болған азаматтардың барлығы дерлік зұлым іс-әрекеттерін өз табыстарына немесе жинаған қаржыларына ұйымдастырған. Террористердің тоқсан пайызы жақсы табыс әкелетін жұмыс істейді. Ал 25 пайызы ғана сырттан қаржыландырылған. Сарапшы мамандардың пікірінше, өзін-өзі қаржыландыратын осындай «жасырын ұяшықтың» барлығы сырттан келетін қаржыға тәуелсіз бола түседі. Террорлық шабуылдар, белсенділердің өз қаражаттарына ұйымдастырылған терактілер болашақта оларды бақылауға, дер уақытында анықтауға көптеген кедергі келтіретіні анық.
Таңат МЫҢБАЙ