«Біз цифрлы технологияны қолдану арқылы құрылатын жаңа индустрияларды өркендетеміз. Бұл – маңызды кешенді міндет. Цифрландыру дегеніміз – Қазақстанның озық ел атану жолындағы мақсаты емес, құралы. Бәсекеге қабілетті болу, өсімді өнім өндіруді арттыру, міне, осы – мақсат» деген болатын Елбасы өзінің Жолдауында. Заманның көшінен қалмау – уақыт талабы. Ал уақыт ағымы еш тоқтаған емес. Осы тұрғыда қабылданған «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы – технологиялық тұрғыда дамуға қол жеткізу.
Тұтастай алғанда, бағдарламаның басты мақсаты – қазақстандықтардың өмір сүру сапасын жақсарту әрі ұлттық экономиканы цифрландыру. 2020 жылға дейін интернет қолданушылардың санын 80 пайызға дейін көтеру еді. Ал тұрғындардың 95 пайызын цифрлы xабар таратумен қамтып, сауаттылығын арттыру көзделуде. Цифрлы технология біздің өмірге тәуелсіздігіміздің бастапқы жылдарынан-ақ батыл енгізіле бастады. Мәселен, ең алдымен мектептерді жаппай компьютерлендіру жолға қойылды. Сөйтіп, компьютер кеңседе де, үйде де негізгі ақпараттық құрал ретінде пайдаланылды. Қызылорда облысы да осы бағытта қалыс қалмай, цифрландыруды қарқынды жүргізуде. Бүгінгі күнге барлық мектеп 100 пайыз компьютермен, жоғары жылдамдықты интернет желісімен, Wi-Fi-мен қамтылды. Тіпті, балабақшаға кезекке қою мемлекеттік қызметі автоматтандырылып, ретке келтірілді. Дәрігер қарауына жазылу, дәрігерді үйге шақыру қызметтері онлайн түрде «Даму мед» мобильдік қосымшасы арқылы жүзеге асты.
Оған қоса, өткен жылы облыс әкімдігінің IT паркі іске қосылды. Ол Цифрлы технологиялар басқармасына қарасты еді. Ақпараттық технологиялар орталығы КММ-ның бағдарламашыларының күшімен тұрғындар мен мемлекеттік мекемелер қажеті үшін IT жобаларды жүзеге асыруда. Болашақта ІТ парктің Astana Hub халықаралық ІТ-стартаптар технопаркімен меморандум жасасты. Соның аясында ІТ парк аймақтағы IT мамандардың жобаларын «идея сатысынан» үлкен бизнеске айналу сатысына дейін жетелейтін құрылым болмақ. Қазірден бастап жас бағдарламашыларды тәрбиелеу үшін «IT – Эшелон» жобасы бастау алды. Онда 200 жас бағдарламашы программалау тілінен шетелдік оқытушылардан дәріс алып, сертификатталды.
Қазіргі таңда облыс тұрғындарының цифрлы сауаттылық деңгейін арттыруға да аса мән берілуде. Былтыр тұрғындардың цифрлы сауаттылығын арттыру мақсатында облыста 50 583 тұрғын оқыды. Ал биыл базалық цифрлы дағды, ақпараттық қауіпсіздік негіздері, электронды үкімет және электронды мемлекеттік қызметтер, азаматтарға арналған «Ашық үкімет» қосымшаларын қолдану дағдысын арттыру, электронды сауда бағыттары бойынша 26 270 облыс тұрғыны оқытылды. Осы оқыту курстары тұрғындар үшін тегін жүргізілуде.
Бағдарламада қанық әріптермен жазылған цифрлы инфрақұрылымды дамыту, цифрлық Жібек жолын іске асыру, мемлекеттік органдардың қызметін цифрландыру, цифрлы мемлекетке көшу бойынша да көптеген жұмыс тындырылған. Мәселен, «Қазақстанның ауылдық елді мекендерін кеңжолақты қолжетімділікпен қамтамасыз ету» жол картасын іске асыру шеңберінде Қызылорда облысының 236 ауылдық елді мекенін интернет желісіне кеңжолақты қолжетімділікпен қамтамасыз ету жоспарланған.
Аталған жұмысты 3 кезеңде жүргізу межеленген. Оның алғашқысы ретінде 73 ауылдық елді мекені «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасының бірінші кезеңдегі шеңберінде интернетке жерүсті талшықты-оптикалық байланыс желілері арқылы қосылатын болады. Содан соң, екінші кезеңінде интернетке LTE – 800 мобильді байланысы арқылы 55 ауылдық елді мекен қосылмақшы. Ал үшінші кезеңге KazSat сериялы жерсерікті байланыс арқылы 108 ауылдық елді мекенді қамтамасыз ету ұсынылған.
Онымен қоса, облыс аумағында ақпараттық-телекоммуникациялық инфрақұрылымды дамыту мақсатында 77 мемлекеттік орган арасындағы ақпарат алмасу жиілігі мен сапасын арттыру үшін талшықты-оптикалық байланыс каналын өткізу жұмыстары жүргізілуде. Жоба биыл наурыз айында басталған. Енді оның аяқталу мерзімі 2022 жылға жоспарланып отыр. Цифрлы мемлекетке көшу бойынша 2019 жылы 13 мемлекеттік көрсететін қызметтерді автоматтандыру жұмыстары жүргізілуде. Оның ішінде техникалық және кәсіптік білім берудегі оқу процесін автоматтандыру, тегін және жеңілдікпен тамақтануды ұсыну қызметі, білім алушылар мен тәрбиеленушілердің жекелеген санаттарына қала сыртындағы және мектеп жанындағы лагерьлерде демалуға жолдамалар беру, тегін тасымалдауды ұсыну, білім беру саласында қызметкерлерді жұмысқа қабылдау ақпараттық жүйесін атап өтуге болады.
Осы бағдарламаның ең танымал бөлігі – ақылды қалаларды қалыптастыру. Бүгінде Қызылорда облысының біраз ықшамаудандарында іске асып жатыр. Мәселен, Қазақстанның Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 10.07.2019 жыл №152/НҚ бұйрығымен «Ақылды» қалалардың эталондық стандарты бекітілді. Биыл облыста «Білім беру», «Денсаулық сақтау», «Көлік», «Қауіпсіздік», «ТКШ», «Қалалық басқару», «Экология», «Ауыл шаруашылығы» және «Әлеуметтік сала» бағыттары бойынша 27 жоба іске асырылуда.
Оның ішінде ауқымды жобаның бірі – «112 бірыңғай кезекшілік-диспетчерлік қызметі». Бұл пилоттық жоба Қазақстанда алғаш рет Қызылорда қаласында жүзеге асырылды. Онда шұғыл ден қоюға және азаматтардың өтініштеріне жедел қызметтердің үйлесімді өзара іс-қимылына, сондай-ақ шұғыл жедел қызметтердің ресурстарын ұтымды бөле отырып, кешенді ден қою уақытын қысқартуға бағытталған. Яғни, «112» бірыңғай телефон нөміріне қоңырау шалу арқылы тұрғындар орын алған төтенше жағдай туралы хабарлап, 101, 102, 103, 112 жедел қызметтерді шақыра алады. Қазір осы жобаны аудан орталықтарына да енгізу жұмыстары жүргізілуде.
Бұдан бөлек, биыл жыл соңына дейін «109 бірыңғай байланыс орталығы» жобасын енгізу жоспарлануда. Оған әлеуметтік желідегі парақшалар, әкімдіктердің сайты, Telegram чат-боты, WhatsApp мессенджері, «109» қызметінің мобильдік қосымшасы және тағы да басқа байланыс каналдары арқылы тұрғындардан коммуналдық және қала өміріне байланысты мәселелер бойынша өтініштері қабылданып, тіркеліп, орындалуы қатаң бақыланатын болады. Қауіпсіздік саласын цифрландыру бойынша қала ішінде 1 400 бейнебақылау камерасын және 45 зияткерлік қиылыс пен жылдамдық өлшегіш камерасы орнатылмақшы. Мұны 2022 жылға дейін мемлекеттік-жекешелік әріптестік механизмі бойынша іске асыру жоспарлануда.
«Ақылды қала» тұжырымдамасының негізі 2012 жылдан бастап қаланды. Оның тұжырымдамасы негізінде білім саласы 66 бағытты қамтиды. 33-і қолданысқа енген. Қазір ұлттық білім беру деректер қоры, электронды журнал, электронды күнделік жобалары енгізілді. Электронды құжат айналымы бар. Бұған дейін дәрігердің жазғанын дәрігерден басқа ешкім түсінбейтін. Соңғы үш-төрт жылда қолжазбаны электронды түрде дайындауға мүмкіндік туды.
«Цифрлы Қазақстан» бағдарламасының түпкі мақсаты – халықтың өмір сүру деңгейін жоғары сатыға көтеру. Бұл мақсатымыз орындалу үстінде. Сондықтан уақыт өткен сайын заман талабынан қалыспаудамыз. Дегенмен бәрі уақыт еншісінде.
Айдар САЙЛАУОВ,
Қызылорда облысы