Допингпен ұсталған спортшылар мемлекет берген баспанадан айырылады әрі барлық ақшалай ынталандыруды қайтаруы тиіс. Нұрлан Нығматулиннің төрағалығымен өткен Мәжілістің кезекті жалпы отырысында депутаттар «Қазақстанның кейбір заңнамалық актілеріне денешынықтыру және спорт мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын екінші оқылымда мақұлдады.
Заң жобасы ары қарай Сенаттың қарауына жолданады. Құжатты пысықтау барысында қалаулылар «спортшыны дисквалификациялау», «жаттықтырушыны, жаттықтырушы-оқытушыны, спорттық медицина маманын, дене шынықтыру саласындағы өзге де мамандарды, спорт төрешілерін дисквалификациялау» секілді ұғымдардың мәнін ашып, нақтылай түсті. Жоба «спорттық этика», «алғашқы жаттықтырушы», «жеке жаттықтырушы», «спорттық жарыстарға қатысатын жануарларды дисквалификациялау» секілді ұғымдармен толықты.
Бұдан бөлек, спортшыларды, жаттықтырушыларды, дене шынықтыру мен спортқа қатысты тұлғаларды баспанадан, спорттық атағынан, разрядынан және біліктілік категориясынан айыру тетігі түзілді.
Мәселен, допингке қарсы қағидаларды бұзғандарды біріншіден, нәтижесі жойылған жарыс үшін беріліп қойған ақшалай ынталандыруды қайтаруға міндеттеу; екіншіден, спортшылар мен жаттықтырушыларды өмір бойғы ай сайынғы материалдық қамсыздандыру төлемдерінен айыру; үшіншіден, спортшыларды, жаттықтырушыларды және клубтық командалардың жетекшілерін ай сайынғы ақшалай қамсыздандырудан айыру; төртіншіден, Қазақстан құрама командаларының мүшелерін олардың халықаралық спорттық жарыстарда спорттық жарақаттар алуы және мертігуі кезінде өтемақы төлемдерінен айыру қарастырылған.
Бұған қоса, тыйым салынған қуаттандырушы дәрілерді қолданып, қолға түскен спортшыларды спорттық атағынан айыру; Олимпиада, Паралимпиада, Сурдлимпиада ойындарының чемпиондары мен жүлдегерлерін тұрғын үйден айыру; спортшылар мен жаттықтырушыларды спорт түрлері бойынша Қазақстан құрамасы, штаттық құрама командалар, сонымен қатар жергілікті құрама командалар құрамынан шығару ұсынылады.
Дегенмен, құжатта жоғары санаттағы спортшыны тек бастапқы, ерте кезеңдерде даярлаған алғашқы жаттықтырушыларды ақшалай ынталандыруды қайтаруы тиіс тұлғалар қатарынан алып тастау көзделуде.
Заң жобасы қабылданса, допингке қарсы қағидаларды бұзғаны үшін әкімшілік жаза енгізілмек. Атап айтқанда, ол әкімшілік айыппұл көлемі 200 айлық есептік көрсеткішті (2019 жылы – 505 000 теңге) құрайды. Сондай-ақ Ұлттық допингке қарсы ұйымның мәртебесін күшейтуге бағытталған нормалар да бар.
Мәжіліс осы жиында Украинамен арадағы қылмыскерлерді елге қайтару, экстрадициялау туралы шартты ратификациялайтын жаңа заң жобасын да құптап, Жоғарғы палатаға жолдады. Халықаралық құжаттың мән-жайын түсіндірген Бас прокурордың орынбасары Марат Ахметжанов оның қылмыстық жауапқа тарту және сот үкімін орындау үшін адамдарды ұстап беру мәселесін шешетінін мәлімдеді. Егер жасалған қылмыс үшін екі елде де кемінде бір жылға бас бостандығынан айыру жазасы көзделсе немесе сотталған адамның өтелмеген мерзімі алты айдан көп болса, адам ұстап беріледі. Дегенмен, шартта бір тарапта қылмыс деп саналатын әрекет екінші жақта олай болмаса немесе қудалау мерзімі өтіп кетсе, әлде сұралып отырған әрекет «әскери қылмысқа» жатса, сондай-ақ ұстап беру егемендікке, ұлттық қауіпсіздікке нұқсан келтірер болса, Қазақстанның заңнамасына немесе халықаралық міндеттемелеріне қайшы келсе, тарап ұстап беруден бас тарта алады.
Елдос СЕНБАЙ